Conserve's Leessite

Onverwachte verrassing van A.F.Th.

Ondanks slordigheden een echte Van der Heijden

Terwijl alle ogen van de bewonderaars van A.F.Th. van der Heijden gericht waren op zijn al lange tijd aangekondigde De ijzeren man, deel 11 in het almaar uitdijende universum van De Tandeloze Tijd, lag daar in december opeens – volkomen ónaangekondigd – een heel nieuw deel in deze reeks, deel 13, Zogkoorts genaamd. Op verzoek van de Stichting De Tandeloze Tijd schreef Van der Heijden dit dik 300 pagina’s tellende boek, als verrassing bij de viering van veertig jaar De Tandeloze Tijd.

Volgens de laatste berichten komt De ijzeren man er overigens ook aan. Voorjaar 2024 is nu de geplande streefdatum. En ook deel 12: Venusvliegenval zal volgens de berichten nog in 2024 verschijnen.

Over de auteur

A.F.Th. van der Heijden publiceerde in 1978 zijn debuut, de verhalenbundel Een gondel in de Herengracht onder het pseudoniem Patrizio Canaponi. In december 1983 verschenen onder zijn eigen naam Vallende ouders en De slag om de Blauwbrug, respectievelijk het eerste deel en de proloog van - wat toen nog als een trilogie bedoeld was - De Tandeloze tijd. Sindsdien in deze reeks uitgebreid tot tien titels, met nog twee die voor het komende jaar aangekondigd staan en drie andere in voorbereiding. De Tandeloze Tijd is een mengeling van feiten en fictie. Zowel uit zijn eigen leven als uit de recente geschiedenis put Van der Heijden gebeurtenissen en bewerkt deze, met toevoeging van heel veel fictie, tot romans. Naast de delen van De Tandeloze Tijd verschenen van zijn hand ook enkele delen van zijn tweede romanreeks Homo Duplex, die gaandeweg steeds meer lijkt op te gaan in De Tandeloze Tijd. Verder een aantal losstaande romans, essays, requiems en briefwisselingen. In totaal heeft hij inmiddels meer dan zestig titels op zijn naam staan.

Website

Het is al de derde keer dat een deel uit de Tandeloze Tijd-cyclus bij een externe uitgever verschijnt. Maar terwijl Kastanje aan de zee (deel 7) en Stultifera Navis (deel 10) in zeer kleine oplage als bibliofiele en dus peperdure uitgave gepubliceerd werden, is Zogkoorts verkrijgbaar voor een heel normale prijs. Niet via de boekhandel, maar tot begrijpelijke ergernis van de boekhandelaren alleen via de website van de stichting.

Stemvorken

Volgens Van der Heijden zelf moet Zogkoorts beschouwd worden als het vervolg op Stemvorken, deel 8 in de cyclus. De liefde tussen Zwanet Vrauwdeunt en Corinne Suwijn, die in Stemvorken al in vele toonaarden bezongen werd, krijgt hier een al even lyrisch als plastisch vervolg. Geconfronteerd met hun enigszins uitzakkende lijven - beide vrouwen naderen de vijftig - besluiten zij hun borsten nog eenmaal vol en rond te laten worden en wel door beiden zwanger te worden. Als zaaddonor kiezen zij Albert, de echtgenoot van Zwanet en voormalig minnaar van Corinne.

Maar Zogkoorts biedt veel meer dan dat. Want het verhaal sluit ook aan bij Stultifera Navis. Of, preciezer: biedt een vooruitblik op hetgeen in dit boek, deel 10 in de reeks, staat te gebeuren.

Oeuvre

Voor wie het oeuvre van Van der Heijden niet kent, duizelt het nu waarschijnlijk. Maar trouwe lezers kijken er al niet meer van op: hoe de verschillende delen in elkaar overgaan en ieder voor zich weer informatie bevatten die een nieuw licht werpt op hetgeen in eerdere of nog te verschijnen delen gebeurt.

Slordigheidsfouten

Zogkoorts is, ondanks de voor Van der Heijdens doen vrij korte conceptietijd, een volwaardig vervolg. Al kleven er ook wel heel veel slordigheidsfouten aan die duidelijk doen blijken dat de schrijver eerder geschreven en destijds terzijde gelegde fragmenten in geweven heeft in dit nieuwe verhaal. Daardoor ontstaan hier en daar dubbelingen: iets wat net verteld is, wordt nogmaals verteld, nu in andere bewoordingen.

Ook zijn er ongerijmdheden: Een bruidsjurk die eerst van Tante Tientje (uit De Helleveeg, deel 5) was, is enkele bladzijden later opeens van een vriendin van Zwanet, een telefoontje na de verdwijning van Corinne wordt na een halve bladzijde niet verder uitgediept en speelt onopgelost geen enkele rol meer.

Labyrint

Maar daar staat ook heel veel moois tegenover. In typisch Heijdeniaans proza neemt de schrijver de lezer mee in het labyrint van zijn verbeelding. Hoe wonderlijk sommige ontwikkelingen ook zijn, je kunt niet ontsnappen aan de hypnose van zijn woorden.

Een groot deel van het boek wordt, net als in Stemvorken in beslag genomen door uitvoerige beschrijvingen van het liefdesspel tussen Zwanet en Corinne. Van der Heijden is geen vrouw en daarom schuurt het hier en daar wel: beleven twee vrouwen hun seksuele avonturen werkelijk zo of hebben we hier slechts te maken met de natte dromen van een mannelijk schrijver?

Bespiegelingen

Maar daarnaast zijn er ook schitterende scenes, zoals die op het kerkhof waar Hans Krop ten grave gedragen wordt. En via zijn vertelster, Zwanet, houdt Van der Heijden ook bespiegelingen op onder meer de voorplantingsdrift, de onderlinge concurrentienijd van schrijvers in ons land en op tal van andere zaken.

Het maakt het lezen van Zogkoorts, ondanks de zwakke kanten die er ook aan zitten, toch weer tot een lust voor de geest.

Sonja de Jong

A.F.Th. van der Heijden – Zogkoorts (De Tandeloze Tijd 13). UItg. De Tandeloze Tijd, € 24,95, ISBN9789083389004, 330 pagina’s, december 2023.
Dit boek is uitsluitend verkrijgbaar via de webwinkel van www.afthvanderheijden.info