Wonosoepono - Han Gieske en Godfried Jansen
Moes en Driel handelen diplomatiek bij pemoedastrijders
Commandant belooft dat ze niet langer worden lastiggevallen
In de enorme rij boeken over Nederlands-Indië die de laatste tijd verschijnen – vaak herinneringen uit de ‘Jappenkampen’ – valt Wonosoepeno op. De titel verwijst naar de naam die Moes en Diel Erentreich in de jaren dertig gaven aan hun (familie)huis in Sidoardjo, een stadje nabij Surabaya. Wonosoepono betekent zoiets als ‘droomhuis’. De auteurs beschrijven hierin het leven van de familie Erentreich, oorspronkelijk afkomstig uit Duitsland. Heel toevallig is in dit plaatsje Wieteke van Dort geboren. Want de familie Van Dort had hier een suikerplantage
Hoofdpersonen zijn George Erentreich (1869-1944) en zijn vrouw Margarientjie Loing (1887-1972), beter bekend als ‘Moes’ en ‘Diel’. Diel is een verbastering van ‘Dear’, Moes spreekt haar man vaak zo aan. De familie is tamelijk welvarend. Ze krijgen zeven dochters, van wie de eerste in 1910 wordt geboren en de laatste in 1926.
Het aardige van dit boek is dat er uitgebreid geput wordt uit de dagboeken van twee van hen – Amie en Oetie – waardoor we ooggetuige kunnen zijn van het leven op Java in de jaren dertig, veertig, vanuit het perspectief van twee meisjes, vrouwen. Een derde dochter, Sas, wordt verliefd op Hideo, een Japanse jonge man. Ze krijgen in 1945 een dochtertje, Hideko, dat de echtgenote zal worden van Han Gieske, een van de auteurs, en in 1991 medeoprichtster is van de vereniging Japans Indische Nakomelingen.
Hun Aziatische achtergrond maakt dat moeder Moes en haar dochters tijdens de oorlog met Japan (1942-‘45) buiten interneringskampen blijven. Maar de bezetting raakt ze natuurlijk ook. Oetie:
‘Op een avond werd er bij ons aan de deur geklopt. Moes deed open. Er stonden een paar pemoeda’s [jonge Indonesische vrijheidsstrijders], die vrouwen eisen! ‘Goed,’ zei Moes, ‘maar zeg me eerst de naam van jullie commandant, dan krijgen jullie een briefje van me mee, waarin ik zal vragen of hij het goed vindt.’ Wat Moes in haar brief geschreven had, vertelde ze ons niet. ‘Diezelfde avond nog, kwam de commandant in hoogst eigen persoon langs. Hij bood Moes zijn verontschuldigingen aan en beloofde dat niemand ons meer zou lastigvallen.’
Al is het soms lastig de vele personages uit elkaar te houden, het positieve gevoel overheerst dat we door dit boek weer een andere, persoonlijke, kijk krijgen op een nog altijd veelbesproken periode in onze geschiedenis.
Adriaan Vermeulen
De auteurs
Godfried Jansen (1938) is gepensioneerd leraar aan een HTS.
Han Gieske (1945) is oud-jurist bij gemeente Amsterdam.
Han Gieske en Godfried Jansen – Wonsoepono, ISBN 978 94 640 3911 5, uitgave Boekscout, 370 pagina’s, te bestellen via www.boekscout.nl, € 22,50 - maart 2021
