Wondermond - Anne-Gine Goemans
Over veerkracht en niet bij de pakken neerzitten
Vijf generaties uit het Friese vissersdorp Wondermond
Vijf generaties komen aan bod in Wondermond, de nieuwe roman van Anne-Gine Goemans, en bestrijken met elkaar de hele twintigste eeuw. Het is vooral het verhaal van Nanne, dat rond 1901 speelt, als een scheepsramp bijna de hele mannelijke bevolking van het dorp Wondermond heeft uitgeroeid, dat indruk maakt. En hoewel er best wel het een en ander op de roman valt aan te merken, is het toch een boek dat je door de vlotte schrijfstijl niet makkelijk weglegt.
Over de auteur
Anne-Gine Goemans (1971) groeide op in Heemstede. Ze is actief als schrijver, journalist en scenarioschrijver. Ze debuteerde met Ziekzoekers, een roman die haar in 2008 de Anton Wachterprijs opleverde. Vier jaar later won ze met Glijvlucht de Dioraphte Jongerenliteratuurprijs. Daarna volgden nog Honolulu King en Holy Trientje.
Door en door verwend
De hoofdmoot van het boek gaat over Boye de Koning, een 17-jarige puber die in een stinkend rijk gezin in Bloemendaal opgroeit en door en door verwend is. Als zijn vader, een beleggingsadviseur, wordt opgepakt op beschuldiging van fraude en in de gevangenis verdwijnt, neemt Boyes moeder hem mee naar Wondermond, het dorp in Friesland waar zij zelf vandaan komt. Daar wacht de jongen een totaal ander leven dat hij gewend is.
Generaties
Door dit verhaal, dat zich in het heden afspeelt, vlecht Goemans de geschiedenis van vier generaties: Nanne die haar kinderen rond 1900 alleen in leven kan houden door zichtzelf te prostitueren, haar dochter Famke die naar Parijs vlucht en daar als cancandanseres haar brood verdient, maar uiteindelijk toch terugkeert naar Wondermond, Famkes dochter Wiep die het dorp nooit verlaten heeft en Reina, dochter van Wiep en de moeder van Boye, die 25 jaar geleden een veelbelovende man aan de haak sloeg en vastberaden was om nooit meer terug te keren naar de armoede en stank van het dorp.
Scheepsramp
Goemans liet zich voor het eerste en verreweg meest boeiende deel van haar boek inspireren door een scheepsramp die in werkelijkheid in 1883 plaatsvond in het Friese dorp Moddergat. Door een heftige najaarsstorm verging toen vrijwel de hele vissersvloot van het dorp. Drieëntachtig mannen kwamen om, in het dorp woonden vanaf dat moment bijna alleen nog vrouwen, kinderen en bejaarden.
Goemans verplaatst deze ramp in tijd en plaats en laat hem plaatsvinden in 1901 in het (fictieve) dorp Wondermond. Een van de nabestaanden is Nanne de Jong, die haar man en twee oudste zonen verliest en achterblijft met vier jonge kinderen.
Inzameling
Er wordt, net als in 1883 bij Moddergat gebeurde, een landelijke inzameling gehouden en dat levert het voor die tijd enorme bedrag op van 115.367 en 87 cent. Alle weduwen ontvangen per week 2,50 uit dit fonds, plus een gulden extra per kind. Het fonds wordt beheerd door de notabelen van het dorp: de burgemeester, de dominee, de notaris en een paar rijke boeren. Drie jaar later is dit geld volgens hen zomaar opeens op. Kort daarna staan de dominee en de notaris en de boer op de stoep bij Nanne de Jong en haar buurvrouwen: voor een kleine tegenprestatie willen zij de vrouwen wel steunen.
Prostitueren
Vanaf dat moment prostitueren de vrouwen zich om hun gezin in leven te houden. Maar als de dominee zich na zeven jaar ook wil vergrijpen aan Nannes 15-jarige dochter, neemt Nanne effectief wraak.
Goemans beschikt over een vlotte schrijfstijl die maakt dat je door het boek heenvliegt. Ze boetseert haar personages tot strijdbare vrouwen en mannen die wat ze aan psychologische diepgang tekortkomen compenseren met hun daadkracht en overlevingsinstinct.
Vrouwen
Vooral de vrouwen komen er in haar verhaal goed van af. Ze laten nimmer het hoofd zakken, weten zich telkens opnieuw op te richten en lijken nooit verdrietig of bang te zijn. Wat er werkelijk in hen omgaat, blijft helaas een raadsel. En datzelfde geldt ook voor Boye, het ene moment nog een soort corpsbal die nooit een vinger heeft hoeven uitsteken en het volgende keihard ploeterend als losser van vis in de haven, tussen ruige bonken van mannen, in de stank van vis en kots.
En hoe boeiend en soms zelfs spectaculair de avonturen van de vrouwen en van Boye ook zijn, ze missen daardoor toch een zekere diepgang, gaan zelfs zo nu en dan vervelen. Het is dan Goemans’ beeldende stijl, die je de vis haast doen ruiken en de wind doet voelen, die maakt dat je toch verder leest.
Sonja de Jong
Anne-Gine Goemans – Wondermond, Ambo Anthos, ISBN 978 90 263 5178 5, 416 pagina’s, €24,99, september 2024
