Waar rook is - Björn Pasqualin
Moord op succesvolle psychologe stelt NOA-rechercheur voor raadsel
Maar rechercheur Stella Robertsson gaat tot het gaatje in eerste deel trilogie
Debuutthriller van Björn Pasqualin. Het eerste deel van een trilogie rondom rechercheur Stella Robertsson. Stella werkt bij de NOA, wat staat voor Nationale Operationele Afdeling. En reist naar een gebied waar de grootste bosbrand sinds mensenheugenis woedt en waar het in stukken gesneden lichaam is gevonden van een vrouw. Ze is doodgestoken, met steekwonden in de romp. Minstens 9 plekken heeft pathologe Sonja Pjanic gevonden, waar ze gestoken is. De vrouw blijkt Jenny Betancourt te zijn, een succesvolle psychologe van 44 met een eigen praktijk, die een dag na haar vermissing op 4 mei 2014 als vermist werd opgegeven door haar man, de kunstenaar Allan Betancourt. De dag ervoor hebben ze nog mosselen met friet gegeten om te vieren dat hij was uitgenodigd om in een bekend kunstmuseum een solo-expositie in te richten. Hij zou nog even de hond uitlaten, toen hij na een kwartiertje was teruggekomen was ze verdwenen. Haar auto, een Volvo XC90, was de volgende dag gevonden op de parkeerplaats van het station. In de auto waren vingerafdrukken gevonden van Jenny, Allan en een onbekende derde persoon. Haar telefoon was uitgeschakeld, tien minuten nadat ze het huis had verlaten.
Omdat er hevige branden zijn in de omgeving waar het lichaam van Jenny is gevonden, vlak bij een ondiepe vijver, kan Stella niet verder met het vliegtuig . En moet dus een streekbus nemen om dichterbij het stadje te komen, vanwaar het onderzoek plaats vindt. Ze wordt begeleid door de regionale agent Tommy Reyer, die voor haar een hotel geboekt heeft. De politie heeft tijdelijk onderdak gevonden in een school.
Rechercheur Stella is de jongste van drie dochters en haar moeder was vroeg uit beeld verdwenen. Haar vader was kraanmachinist en werkte in ploegendienst. Maar als hij niet werkte ging al zijn tijd op om met de kinderen bezig te zijn. Daarnaast was hij een verwoed lezer en bracht dat over op Stella en de overige dochters.
De auteur
Björn Pasqualin is een Zweedse scenarioschrijver, onder andere van de serie Wallander. Waar rook is is zijn debuutthriller en het eerste deel van een trilogie rondom Stella Robertsson.
Het bos is voor het merendeel eigendom van Axel Thulin, de op drie na grootste boseigenaar van Zweden en eigenaar van acht bouwmarkten, van Ystad in het zuiden tot Haparanda in het noorden. Hij geeft jaarlijks miljoenen uit aan goede doelen. Hij heeft een dochter met een hersenbeschadiging en zit in het bestuur van de Gehandicaptenraad. Tussen 2002 en 2006 zat hij in het parlement voor de partij Moderaterna. Tommy en Stella bezoeken Thulin in zijn huis dat dreigt te bezwijken aan de heftige branden.
Dan wordt Stella door Thulin gebeld met het verzoek om alleen te komen. Stella denkt dat Thulin wil vertellen dat hij een verhouding heeft gehad met Jenny Betancourt. Hoe weet ze dat? Omdat ze de kalender van Thulin die in elk huis hangt in de omgeving, niet in Allan Betancourts huis zag. Dat leek haar voldoende om een gok te wagen. Het klopt dat ze elkaar zagen, maar hij is ooit haar patiënt geweest. Ze ontmoetten elkaar bij de aandeelhoudersvergadering, waar ze een lezing hield. Ze nodigen daarvoor altijd een buitenstaander uit. Ze was op die bewuste avond op weg naar Thulin, maar is nooit aangekomen. Hij zou de dag erna naar China gaan en zo konden ze elkaar nog even zien. Dat ging niet door, want ze belde dat ze in de stad was en dat een patiënt een spoedconsult nodig had. Hij wachtte een paar uur op haar, maar dacht dat het te laat voor haar was geworden om nog naar hem toe te gaan. Hij kan bevestigen dat hij thuis was. Zijn assistent Lorenz was er en hij had drie Skype-vergaderingen i.v.m. de reis en de inkopen die ze zouden doen. Pas nadat hij uit China terug was hoorde hij wat er gebeurd was.
Als er een ongewenste bezoeker blijkt te zijn in haar hotelkamer achtervolgt ze hem in haar kamerjas tot op het plein, het Stortorget. Als ze met een lege fles uit een stortcontainer op hem afgaat, komt er iemand op haar af met een ijzeren staaf. Ze wordt er drie keer mee geslagen. Bij de derde klap wordt alles zwart. Stella wordt uiteindelijk wakker op de bank bij Reyer, zijn vrouw Ellie is verpleegster en heeft zich over haar ontfermd.
Stella ontdekt vreemde spelletjes in het stadje. Zo heeft de vroegere hoofdinspecteur Dan Wolter er met de pet naar gegooid wat het onderzoek betreft naar de dood van Jenny Betancourt. Hij heeft wethouder Morgan Samson heel dreigend gedwongen hem vergunningen te geven om te kunnen bouwen. Een meer dan profijtelijke business na het magere salaris bij de politie. Wolter ontdekt dat Samson zijn dochter heeft bevoordeeld in het toewijzen van een flat die eigenlijk bedoeld was voor een bedreigde vrouw, die vervolgens door haar man dood was geslagen onder de ogen van haar kinderen. Zo geeft hij ruiterlijk toe aan Stella. Als zij vervolgens bij Dan Wolter thuiskomt, laat hij twee honden op haar los die haar achtervolgen tot in het bos. Ze weet ze uit te schakelen door van een van de honden de penis en testikels vast te grijpen en de ander te wurgen. Ze smijt de edele delen voor de neus van Wolter en zegt hem dat ze de patiëntendossiers van Jenny nu echt wil hebben, anders zal ze zijn smerige zaakjes bekendmaken. Omdat Stella veel last heeft van de bijtwonden in haar arm haalt ze bij Ellie een tetanusinjectie.
Kort daarop heeft ze de dossiers en het is inderdaad minder fraai dan gedacht, want de naam van haar ex-man Marcus Dunker komt erin voor. Hij was dus al patiënt bij Jenny, sinds zijn rechtbankstage. Ook ontdekt ze dat hij op 3 mei 2014 om 07.16 uur de trein naar Malmö hreeft genomen. Iets dat bevestigd wordt door een factuur van een verblijf van twee nachten in het Grand Hotel en een programma voor een conferentie voor asielrechtadvocaten.
Marcus heeft Stella al eerder drie keer gebeld over een appartement dat hij voor hun gezamenlijke dochter Ingrid wil kopen. Er is iets gebeurd met haar, waardoor er goed voor haar moet worden gezorgd. Hij heeft een appartement op het oog op Lundagatan. Stella wilde hier eerder niets van weten, maar laat Marcus nu weten dat ze er even naar kan kijken. Kan hij haar de informatie sturen? Marcus is opgelucht. Hij zegt: ‘Dat we het over zoiets kunnen hebben bedoel ik, dat we gewoon kunnen praten, dat we ons als volwassenen kunnen gedragen.’ Dat vindt hij al heel wat. Stella zegt nog niets over de mogelijke verdenking dat hij Jenny zou hebben vermoord. Het zou onmogelijk moeten zijn dat de vader van haar kind een beestachtige moordenaar zou zijn, maar de agent in haar zegt dat ze door moet gaan. Ze vraagt hem de prospectus van het appartement te mailen. Ze hoort hem ratelen op de computer, het wachtwoord invoeren en een webadres tikken. Allemaal heel herkenbaar. In een handomdraai was ze in zijn mailbox en vond de gegevens van 3 mei 2014.
De mogelijkheid bestaat ook dat Jenny vermoord is door Ted Sparv, de broer van Mats Sparv, de patiënt die drie jaar lang Jenny Betancourt zo intensief stalkte dat ze de rechtbank vroeg om een straatverbod. Op de avond van 3 mei had Elvira Abrahamsson, die werkt in het ziekenhuis en over 5 minuten een voet moet amputeren, gezien dat Jenny ruzie had met een man die rode laarzen aan had. ‘De vrouw was ergens naartoe onderweg en die man was bij haar, klampte zich aan haar vast en zij was opgewonden, geïrriteerd. Ze wilde dat hij haar met rust liet. Het ging allemaal zo snel, slechts een paar seconden en het was al bijna donker. Ik zag haast niets. Een grijs T-shirt en een soort opdruk met letters en dan die opzichtige rode laarzen met een patroon van slangenleer Het leek of ze glinsterden, alsof er van dat glitterspul op zat, waar mijn nichtjes mee spelen. Een soort stof dat je krijgt als je in een muur hebt geboord. Slijpstof, iets wat je op je schoenen meestal niet ziet. Maar dat heb ik allemaal aan uw collega’s verteld. En nu heb ik werk te doen.’
Stella weet dat haar man Marcus rode laarzen aanheeft bij paardrijden. Die kocht hij destijds zijn rechtbankstage om indruk te maken op de rechtbankpresident bij het paardrijden. Maar Marcus moet in Malmö zijn geweest. Ze heeft hem daarvoor vroeg in de ochtend nog op de trein gezet. Ze volgt daarom het spoor van de gebroeders Sparv. Volgens het kadaster hebben Ted en Mats in september 2012 het ouderlijk huis geërfd in Rödefjord, een oud dorpsschooltje, waar Ted nog steeds stond ingeschreven. Ondanks de heftige branden gaat Stella erop af samen met haar lokale collega’s Reyer en Eddie.
Stella ontdekt ook dat er op 22 december 2015 een vooronderzoek naar haar man Marcus Dunker is gedaan. Later hoort ze dat hij iemand heeft aangereden, want op de voorkant van de auto zat bloed. Hij is er niet voor vervolgd. Wie heeft hij aangereden en leeft hij of zij nog? Marcus vertelt haar aan het slot van het boek hoe de aanrijding gebeurde en wat hij heeft gedaan. De informatie krijgt ze van haar NOA-collega Musse (koosnaam voor Musa Rostami), een van de weinigen die dezelfde taal sprak als Stella. Naderhand vertelt hij haar nog iets over Marcus wat hem nog verdachter maakt, maar Stella houdt het voor zich. Hij is tenslotte de vader van Ingrid. Hun dochter die foute vrienden ontmoette, werd verkracht door vijf of zes jongens en daarna twee keer beschoten. Zelfs een keer door het hoofd. Sindsdien is ze niet meer zichzelf, maar een slachtoffer van geweld, waarmee zowel Marcus als Stella het nog steeds moeilijk hebben. En hun relatie op scherp zet. Marcus is het kind van een alleenstaande dominante vrouw die te veel van hem eist. Ze komt uit een welgesteld Zweeds-Fins gezin en drilt Marcus al sinds hij vijf was met pianolessen en privéleraren Latijn. Stella is natuurlijk niet interessant genoeg als politievrouw. Marcus studeert rechten en zo ontmoeten ze elkaar. Zijn moeder vindt het vak van jurist onder de maat in vergelijking met een diplomaat of arts. Niet voor niets kiest Marcus er later voor om advocaat te worden voor asielzoekers, om zo nog iets van rechtvaardigheid in zijn vak uit te stralen. Toch kan hij zich behoorlijk laten gaan. Hij mishandelt een ambtenaar in functie en gebruikt geweld als hij als advocaat bij een cliënt is die bij de IND in Märsta in verzekerde bewaring zit. Musse: ‘Als je tussen de regels doorleest, schijnt de bewaker een echte grote klootzak te zijn geweest.’ Marcus is twee keer bij de psychologe geweest om over de incidenten in zijn leven te vertellen. Over de ongelukken van hem, het verschrikkelijke misbruik van hun dochter en Jenny vraagt hem of hij nog steeds van Stella houdt waarop hij reageert: ’Ik zal altijd van haar houden.’
Stella moet nu uitzoeken wie de mogelijke moordenaar is. Zijn de oud-hoofdredacteur Dan Wolter en zijn collega Eddie erbij betrokken, is het haar man Marcus of boseigenaar Aksel Thulin of zijn het toch de broers Ted en Mats Sparv die beiden al de nodige zaken op hun kerfstok hebben? Stella gaat tot over het gaatje om de zaak op te lossen.
Waar rook is is een verdienstelijk debuut van Björn Pasqualin dat doet uitzien naar de twee volgende delen in de trilogie rond Stella Robertsson.
Björn Pasqualin – Waar rook is (in het Zweeds in 2020 verschenen als Låt det brinna bij Piratförlaget), vertaald uit het Zweeds door Ron Bezemer, ISBN 978 90 214 3148 2, uitgeverij Volt, € 21,99, november 2021
