Van Zandt 3 - De zondaar - Hans Faber
Verslaggever Vince van Zandt volgt gereformeerde slachtoffers van Johannes Koffeman
En wordt zelf regelmatig aangevallen
Derde thriller van Hans Faber in de reeks rond misdaadverslaggever Vince van Zandt, na De Rus en De minister.
In Urk is Johan slachtoffer van een tijdelijk verblijf bij een stiefvader tot zijn moeder weer voldoende is hersteld. Deze ‘papa’ en zijn vrouw vangen allerlei jongens op in hun gezin, doorgaans voor een tijdelijk verblijf. Onder de rituelen hoort een wandeling door het bos (bij mooi weer) of langs het strand (als het niet te warm is). Altijd opgevolgd door gebed, een gewoonte in het zwaar godsdienstige dorp Urk. Dan oefeningen om contact te maken. Als dat goed is gedaan volgt de ‘zoen’. Elke keer de angst, en ook als hij ten overstaan van de anderen ‘bedplasser’ is genoemd. Als hij iets kwijt wil, kan dat bij de diaken, later de dominee. De kerk neemt alles serieus, ook het leed van jonge jongens, al wordt in het begin van het boek niet duidelijk in hoeverre er sprake is van misbruik. Misbruik wordt inb ieder geval niet geloofd op Urk.
‘Pastorale begeleider’
Als de man op hogere leeftijd is gekomen en nog steeds een goede naam heeft als ‘pastorale begeleider’ neemt Johannes wraak op de man. Hij ontvoert hem en laat hem langzaam ondergaan in het IJsselmeer. Steeds weer omhoogtillend met de vraag of hij nog weet wie hij is. Er wordt gereageerd met ‘Uhhmmm.’ Hij helpt hem door zijn naam breeduit te spreken: Jo-han-nes. ‘Weet je het weer, papa?’ De man begint uit alle macht te trappelen en vraagt hem wat hij hem misdaan heeft, wie ben jij? Johannes vertelt hem over de knuffeltherapie en dat hij ‘de vieze bedplasser’ is genoemd. Terwijl hij met alle kracht de oude man onder het water duwt tot het lichaam begint te verslappen. Hij schrijf daarna kreten in het zand met Bijbelse teksten om zijn wraak compleet te maken.
De man wordt gevonden door de politie. Als Vince werkt bij de eindredactie van De Stem van Nederland en ziet een bericht dat een ‘gerespecteerde Urker die zich zijn hele leven heeft ingezet voor de gereformeerde kerk dood is aangetroffen.’ Ouderling bij de strengste kerk op Urk, de Ornankerk, met een grote reputatie. Omdat hij zelf nauwelijks meer kansen krijgt van de nieuwe hoofdredacteur, vraagt hij zijn collega Iris of zij in de zaak wil duiken. Als ze ‘s avonds in de kroeg wil praten met de plaatselijke bevolking wordt ze door een eindredacteur teruggeroepen naar Amsterdam om een interview te maken met een meisje van zestien dat in Azië twee bergtoppen heeft beklommen. Dat heeft meer prioriteit, vindt hij. De vrijheid van de verslaggevers bij de krant is door de nieuwe hoofdredacteur Ton de Geus ingeperkt, het avontuurlijke weggewerkt. Johan ziet het bericht over de gevonden man in de krant, de eerste in een rij. Er wordt gesuggereerd dat de man Jan Romkes kan zijn. Johan heeft zijn vrouw Eline ontmoet in een opvanghuis, waar ze als een engel voor anderen is. Al leven ze langs elkaar en slapen apart, ze is toch zorgzaam. Eline vraagt zich af of hij wel goed heeft geslapen. Hij ziet ‘lijkbleek’. Ze is zelf jarenlang verslaafd geweest en haar dochters uit huis geplaatst. Als ze daarvan hersteld is, mogen de dochters terug naar haar, iets waar ze nooit aan getwijfeld heeft.
Handel in fossielen
Johan maakt een tweede slachtoffer: Karel Hakvoort die van zijn visbedrijf een handel in fossielen had gemaakt, waar hij veel aan verdient. Hakvoort betrapt Johan met zijn dochter Aaltje en haalt genadeloos uit. Als Johan terugkomt op Urk om met hem af te rekenen, gooit hij brandende kolen op zijn lichaam en zijn gezicht, dat daarmee voorgoed verminkt is, en de loods steekt hij in brand. Ook Hakvoort is een gerespecteerde ouderling bij de Ornankerk. Aaltje is slechts twintig geworden, ze kan niet langer tegen de man, die haar na het betrappen met Johan, in huis heeft gehouden.
Over de auteur
Hans Faber (Zutphen, 1967) is journalist geweest voor onder meer de Volkskrant en het Financiële Dagblad. Voor de Volkskrant schreef hij vaak over het schemergebied tussen onder- en bovenwereld en is hij twee keer genomineerd voor Het Gouden Pennetje, de prijs voor talentvolle journalisten. Hij is tegenwoordig copywriter en eigenaar van een communicatiebureau. Hij schreef eerder in de Van Zandt-serie De Rus en De minister, die genomineerd werden voor respectievelijk de Max Bronzen Vleermuis en de ThrillZone Awards.
Johan neemt wraak op een derde slachtoffer: zijn broer Jacob. Hij overvalt hem als hij de administratie heeft verzorgd bij het visverwerkingsbedrijf van Hans Boer in Katwijk. En neemt hem mee in een busje tot aan Almere Haven, waar Jacob ontsnapt, maar Johan hem nog neer kan slaan. Op zijn beurt werd hij als kind diverse keren door Jacob geslagen als hij weer een reden had om hem te mishandelen. Over Jacob als derde slachtoffer is nog niets bekend gemaakt.
Snelste fotograaf uit Urk
Inmiddels heeft door een publicatie in het AD Vince’s hoofdredacteur twee oud-redacteuren van Nieuwsuur op de zaak in Urk gezet. Wat hem betreft mag Vince niet verder gaan met zijn onderzoek, terwijl hij juist betere contacten. Zoals met Jurie Napel, de snelste fotograaf van Urk, maar ook met inwoners van Urk, zoals Wichert en Anna, die hem opvangen als hij neergeslagen is door een stel jongens. Wichert heeft hem een appje gestuurd dat hij weet wie achter de Apocalypsblog. Dat is iemand die in het Wilgenhuis in Dronten verblijft. Hij moet hem om half elf bellen, dan is zijn dienst afgelopen en hoort dan meer. Ze weten niet dat Johan zijn eigen blog schrijft en kennelijk samenwerkt met een verslaggever van het AD.
Op de Apocalysblog wordt breed uitgepakt over de ‘gerespecteerde’ ouderlingen van de Ornankerk Jan Romkes en Karel Hakvoort. Romkes die als pastoraal werker jarenlang minderjarigen heeft misbruikt, waarbij de kerk niet ingegrepen heeft en Hakvoort een buitenechtelijk kind heeft gekregen bij een Thaise massagedame, terwijl hij nota bene zijn eigen dochter de dood injoeg. Zijn lieftallige vrouw Jenny heeft ook niets gedaan en is nu in shock na zijn gewelddadige dood. Het vierde slachtoffer Piet Boer van het Pension Voor Anker heeft Johan uit zijn huis geduwd als blijkt dat de kerk niet blij met hem is geweest toen hij uittrad. Johan kan hem een kopje kleiner maken en zet hem als hij dood is, pontificaal op een bankje. Zijn lijfboek is de Jeugdbijbel, waaruit hij teksten citeert en vaak plaatst bij de lichamen van zijn slachtoffers.
Bijbelse teksten
In het huis van Johans handlanger Henk Ras in Lelystad vindt Vince zes mappen. Met advocate Gea Thuis, een vriendin van zijn levensgezellin Marielle, die alles weet van Bijbelse teksten, neemt Vince deze mappen door. Map 1 gaat over de moord op ontuchtpleger Jan Romkes met een citaat uit Genesis 6. Map 2 over de moord op de overspelige Jan Hakvoort ‘de inwoner van Sodom’, het verhaal van Lot en zijn dochters, lees Genesis 19. Map 3 over de moord op Johans broer Jacob, de ‘mannenbroeder’ die Johan zijn hele leven heeft dwarsgezeten, lees Genesis 4. Hij was in de ogen van zijn ouders de ideale zoon. Op de volgende map staat Numeri 4: 9 ‘Giftige slangen als straf van God en slangen in de woestijn.’ Piet Boer waste geld wit en is vergiftigd doordat Johan dodelijke poeder heeft gedaan in een taart, waarvan Piet meteen na terugkomst uit de kroeg een hap heeft genomen. Voor de vijfde moord moeten ze naar een Leviticus-6-7 citaat, het blijft gissen want map 5 en 6 zijn leeg. Ze komen dan op een offer dat moet worden gebracht. In Levicitcus worden wetten over het brengen van offers beschreven. Een zondoffer in de vorm van een brandoffer, dat moet op het altaar plaatsvinden. Johan verrast iedereen door naast dominee Jan van Berkel te staan. Niet alleen dominee, maar ook succesvol zakenman. Zijn winkel in noten en wijn kent wel vijftien tot zestien vestigingen. Bovendien heeft het bedrijf veel onroerend goed, zoals het pension van Piet Baas. Van Berkel is de pater familias van een machtig familiebedrijf en zijn autoriteit in de Ornankerk is onaantastbaar. Hoe Johan erin slaagt om zonder tussenkomst van de burgerwacht van de kerk met een jerrycan benzine de kerk binnen te komen is een raadsel. En daarbij de dominee ten overstaan van zijn zondagochtendpubliek, met 1500 aanwezigen, levend te verbranden. Dit moeten map 5 (Jan van Berkel) en 6 (zijn eigen dood) geweest zijn. En zo is Vince de enige getuige te midden van de Urkers.
Op de krant wordt Vince’s werk gedwarsboomd door hoofdredacteur Ton de Geus. Hij houdt een geplande reeks verhalen rond de Urker moorden tegen. Hij is bij een conferentie in Oslo en wil daarna nog een paar dagen wandelen in de Noorse bergen. Het lijkt op tegenwerkin,g terwijl de verhalen dringend in de krant moeten. Dan blijkt dat De Geus handjeklap heeft gespeeld met dominee Jan van Berkel, want ze komen beiden uit het Zeeuwse Arnemuiden. Ouwe Jongens Krentenbrood luidt het spreekwoord. Die hobbel is snel overwonnen en na publicatie is de reeks een succes in De Stem van Nederland. Vince krijgt weer de erkenning als journalist die hem toekomt. De serie verhalen is nog lang niet afgelopen en het publiek smult ervan. Er zal ongetwijfeld gauw een vierde deel verschijnen in de Van Zandt-reeks. Het smaakt naar meer.
Hans Faber – Van Zandt 3 –De zondaar, 313 pagina’s, ISBN 978 90 443 6662 4, uitgeverij The House of Books, € 22,99 januari 2023,
