Conserve's Leessite

Dagboek van een jaar op drift

Over zijn gedwongen vlucht uit Rusland en zijn reizen van hot naar haar

Pieter Waterdrinker (1961) heeft veertien boeken op zijn naam staan, waarvan vooral Tsjaikovskistraat’ uit 2017 een groot succes is. Het boek is genoemd naar de straat in Sint-Petersburg waar hij ruim 27 jaar heeft gewoond. Heeft gewoond, want die tijd is door de oorlog in Oekraïne voorgoed voorbij en onder meer daarover schrijft hij in Van huis en haard.

Aantal kilometers

Weg van huis en haard, dat wil ik wel geloven, want het aantal kilometers dat hij in de drie jaar die dit boek omspant aflegt, is zo groot dat hij huis en haard nauwelijks gezien moet hebben. Niet alleen door zijn ontmoetingen door heel Europa, onder andere met zijn redacteur Caroline en zijn buitenlandse uitgevers, maar ook door de vele keren dat hij lezingen geeft en tv-optredens heeft in Nederland en daarbuiten en heen en weer reist tussen Nederland, Rusland en zijn huis in Zuid-Frankrijk.

Maar het gaat natuurlijk om Oekraïne. In februari 2022 valt Rusland (Waterdrinkers tweede vaderland) een aan Europa grenzend land binnen en hij laat daar zijn analyses op los. ‘Oekraïne is het enige land op aarde waar je ze (de Russen, DdS) legaal kunt doden.’ Het is kenmerkend voor dit egodocument: een dagboek met grote tegenstellingen. Zijn uitgewerkte aantekeningen bevinden zich tussen scherpe observaties en knullig geklets.

Pijnlijk

Scherp is deze: ‘Nederland heeft besloten dat Russen die hun land zijn ontvlucht vanwege de mobilisatie niet langer automatisch het recht hebben op een verblijf in Nederland. De reden? Omdat de Russische regering heeft verklaard dat de mobilisatie voorbij is. Dus als het om Russische vluchtelingen gaat, gelooft de Nederlandse regering de criminele bende in het Kremlin ineens wel?’ Pijnlijk!

Geklets in Berlijn: ’We dronken koffie in een tentje waar Julia en ik ook eens koffie hebben gedronken.’ Het boek geeft daardoor het idee een complete afspiegeling van zijn leven te zijn. Hij noteert alles, van stadse en landschappelijke indrukken tot de maaltijden in Aziatische afhaaltentje op de hoek. Prachtige reislectuur zijn de hoofdstukken over zijn reis naar Odessa en Kiev. Bijna lichamelijk voel je de angst om de grens van Moldavië en Oekraïne te passeren.

Alexander Münninghoff

Van veel van die informatie vraag je je af: zou Waterdrinker zich niet afvragen of we dit allemaal willen weten. Als hij tot mijn kennissenkring zou horen en ik hem op een verjaardag zou ontmoeten, ja, dan zal het een onderhoudende verteller zijn. Zo schrijft hij met veel gevoel over zijn overleden vriend Alexander Münninghoff, journalist, Ruslandkenner en nog veel meer, op wiens leven de serie De stamhouder is gebaseerd.

Echt emotioneel wordt hij als hij weer in Sint-Petersburg is en denkt aan de zinloze ellende die ‘de schoft Poetin’ teweeg heeft gebracht. Hij beschrijft de sfeer in Rusland de eerste dagen na de invasie, over zijn gevoelens een vluchteling te zijn. Dramatisch dieptepunt (behalve zijn vertrek uit Rusland) is de instorting van de erker van zijn huis in de Tsjaikovskistraat. ‘Plots hoorde ik zo’n genadeloos harde klap dat het leek of ons huis door een inslaand projectiel was getroffen.’ Een nachtmerrie is het gevolg, waarin onder andere een huisbaas figureert die pas na een aantal weken een mannetje stuurt om de schade op te nemen. Je krijgt dan ook een kijkje in de wereld van huisjesmelkers en zwart betaalde huur.

Herhaling van zetten

Maar hoe vertel je verder over de oorlog? Dat is vaak een herhaling van zetten, van verdriet, ontheemding en onzekerheid die je het afgelopen jaar regelmatig in de media tegenkwam. Bekende clichés dus. We zijn ook getuige van zijn druk en welvarend leven dat gevuld is met reizen en ontmoetingen (altijd met de hoogste kringen, maar waarom zij?), zo druk dat je je afvraagt wanneer hij eigenlijk schrijft.

Je moet wel geïnteresseerd zijn in alle familie-, zakelijke en vriendschappelijke banden van Waterdrinker, plus alle menu’s en drankjes die hij tot zich neemt. Overal geweest, alles gezien, iedereen gesproken. Wat dat betreft had de titel beter kunnen luiden: van hot naar haar.

Dick de Scally

Over de auteur

Pieter Waterdrinker (1961) is schrijver en journalist. Hij groeide op in het hotel van zijn familie in Zandvoort. Hij verhuisde in 1996 naar Rusland. Sinds 1998 verscheen een groot aantal romans en autobiografische boeken van zijn hand. Daarnaast heeft hij jarenlang als correspondent van De Telegraaf verslag gedaan van het leven in Rusland en schreef hij voor onder andere De Telegraaf, de VARA Gids, de Volkskrant en Vrij Nederland. Voor NPO 2 maakte hij de documentaireserie Rusland en MH 17.

Pieter Waterdrinker – Van huis en haard, 399 pagina’s. 2023. ISBN 978 90 388 1297 7. Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar, Gebonden, € 26,99, mei 2023.