Tijd om te gaan - Pia van Egmond
Arme, arme oudjes
Wonderlijke toekomstroman over ouderenzorg
Het onderwerp is veelbelovend: hoe gaat de zorg voor met name ouderen er de komende tijd uitzien, nu de tekorten in deze sector steeds verder toenemen en de druk door vergrijzing steeds hoger wordt. Daar moet een geweldige toekomstroman over te schrijven zijn. Maar helaas, Tijd om te gaan, het boek dat Pia van Egmond schreef, valt alleen maar tegen. Slordig en langdradig geschreven, bizarre en vaak tegenstrijdige ontwikkelingen en een eindplot die afgeraffeld lijkt te zijn omdat de schrijfster zelf ook niet meer wist hoe ze er een eind aan moest breien.
Over de auteur
Pia van Egmond studeerde medicijnen, maar brak haar studie voortijdig af omdat ze ging trouwen. Toen haar kinderen wat ouder waren, hervatte zij de studie en voltooide deze nu wel. Ze specialiseerde zich tot radiotherapeut. Na haar pensionering promoveerde ze. Tijd om te gaan is haar eerste roman.
Verontwaardiging
Van Egmond windt er in haar nawoord geen doekjes om: haar roman Tijd om te gaan is geboren vanuit persoonlijke verontwaardiging over het feit dat ouderen in de medische zorg volgens haar gediscrimineerd worden. Zij krijgen in haar optiek vaak niet de behandeling die ze nodig hebben omdat zij daarvoor te oud geacht worden. Een op zich respectabele gedachte waarover je heel lang en heel diepgaand kunt filosoferen. Maar dat: filosoferen over vragen naar nut en noodzaak of juist niet, is nu juist wat Van Egmond niet doet. Economisch nutteloos, is het enige argument dat zij de voorstanders van deze door haar verfoeide praktijk laat aanvoeren, zonder dit op een zinnige manier te onderbouwen of te ontkrachten.
Uit het leven stappen
Haar verhaal speelt zich af in een toekomstig Nederland, waarschijnlijk ergens rond 2050. Er hebben een aantal zware terroristische aanslagen plaatsgevonden die de Nederlandse economie in zwaar weer gebracht hebben. En dus wordt een partij, Dappere Ouderen en Jongeren, opgericht die van mening is dat elke oudere vanaf zijn zestigste (!) maar beter uit het leven kan stappen. Want zo iemand is nutteloos en kost alleen maar geld. Pensioen en AOW bestaan niet langer, maar van gewoon lekker doorwerken na je zestigste is kennelijk geen sprake. Via de apotheek kan men kosteloos een Drion-box verkrijgen, waarmee het sterven eenvoudig en snel geregeld is.
Weerzin
Terwijl aan de ene kant de aanhang van deze aanpak groeit en ziekenhuizen er zelfs toe overgaan om alleen nog personeel in dienst te nemen als zij zich formeel bij die visie aansluiten, groeit anderzijds ook de weerzin. Ouderen verhuizen noodgedwongen naar speciale ouderendorpen waar zij hopen veilig te zijn. Door het maken en verkopen van kunst of door te musiceren proberen zij een schamel inkomen bij elkaar te scharrelen.
Inconsistentie
En daar stuiten we meteen op de eerste en grootste inconsistentie: ouderen die wél kiezen voor gebruik van de Drion-box, organiseren bij wijze van afscheid enorme uitvaartfeesten, met receptie, diner en zelfs een volledig op maat gesneden operavoorstelling voor de genodigden. Met het bedrag dat daarvoor nodig is, zou je als oudere net zo goed nog heel lang kunnen voortleven. En die kunst die in de ouderendorpen gemaakt wordt, blijkt bijzonder gewild te zijn. Ook een prima verdienmodel dus.
Proefkonijn
Maar nee, kennelijk niet in de wereld die Van Egmond ons schetst. Daar moeten die arme oudjes tegen een uiterst geringe vergoeding proefkonijn zijn voor het uittesten van nieuwe medicijnen en – naar uiteindelijk blijkt – ook bestrijdingsmiddelen. Een compleet dorp overlijdt eraan.
Uiteraard ontstaat er een tegenbeweging van mensen die vinden dat ouderen wel degelijk recht hebben op zorg en een plezierige oude dag. Deze beweging komt in contact met een streng christelijke partij van mannenbroeders die ouderen juist altijd eert en hoogacht. De twee partijen gaan moeiteloos samenwerken, er gebeurt iets dramatisch en hoppakee, ze winnen de verkiezingen met een overweldigende meerderheid en ouderen tellen voortaan weer helemaal mee.
Oprecht
De verontwaardiging van Van Egmond over de tanende zorg voor ouderen is ongetwijfeld oprecht, maar het verhaal dat zij erover schreef zal hoogstwaarschijnlijk niet helpen om een zinnige discussie op gang te brengen. Daarvoor is het te bizar, te weinig overtuigend en te slecht geschreven. Jammer, een gemiste kans.
Sonja de Jong
Pia van Egmond – Tijd om te gaan, In de Knipscheer, ISBN 978 94 932 1477 4, 366 pagina’s, € 23,50, juni 2024
