Sneeuw - John Banville
Tom Lawless, de goedlachse pastor Tom Lawless laat meer slachtoffers achter
Inspecteur Strafford komt langzaam tot een ontknoping
Sfeervolle detective, zoals ze geschreven werden door Raymond Chandler of Georges Simenon. Het boek speelt in de winter van 1957 waarin het alsmaar sneeuwt. In Sneeuw laat de Ierse auteur John Banville inspecteur St John Strafford de moord onderzoeken op een katholieke pastor Tom Lawless. Hij is huisvriend in Ballyglass House. Een houwdegen is in zijn nek geplaatst toen hij ’s nachts bijkans als slaapwandelaar zwierf op de overloop van de eerste verdieping. Hij slaagde er nog net in beneden de bibliotheek te bereiken, waar hij daarna werd ontdaan van zijn geslachtsdelen, penis en de ballen in een klap verwijderd. Een nagelaten bloederige plas leek al te zijn opgedroogd. Strafford tast in het duister wie het heeft gedaan. Het kan niet anders of iemand in het huis heeft de man gedood. De stugge en stijve kolonel Osborne kan hem niet verder helpen, noch zijn dochter Lettie of zoon Dominic. Stiefmoeder Sylvia vond het lijk toen ze nachtelijke omzwervingen maakte. Als Strafford pogingen doet de zaak op te lossen met zijn assistent brigadier Jenkins en zijn drie man sterke technische recherche, fotograaf Hendricks, vingerdrukkenexpert Willoughby en hun chef Harry Hall, wordt hij al gebeld door zijn baas, hoofdinspecteur Hackett dat hij de ambulance moet afblazen. Hij stuurt zelf wel een wagen om het lijk op te halen.
De katholieke aartsbisschop van Dublin John Charles McQuaid zit hier vast achter. De zaak wordt in de doofpot gestopt veronderstelt Strafford. Slechts 5% van de bevolking is protestant in Ierland zoals Osborne en Strafford. De commissaris van de Garda, de Ierse politiedienst, Jack Phelan, is een vooraanstaand lid van de Orde van Sint-Patrick. Dus daar heb je het al. De Kerk gaat zich ermee bemoeien. De aartsbisschop heeft nota bene in deze omgeving zelf een huis. ‘Hoe lang moeten we de schijn ophouden dat de priester per ongeluk is neergestoken?’ vraagt Strafford aan zijn baas.
‘We houden de schijn op,’ zegt Hackett. ‘Dit zaakje zal flink gaan stinken.’
‘Het stinkt eigenlijk nu al, vind u ook niet?’ reageert Strafford.
Na de lunch, pastei met biefstuk en niertjes, met Osborne en Jenkins, neemt Strafford alles nog een keertje door met de kolonel. Kort daarna onderbroken door de Duitse huisarts Hafner. Hij is er vooral voor mevrouw O. die fijngevoelig is, overprikkeld. Het zijn haar zenuwen.
De auteur
De Ierse auteur John Banville (Wexford, 1945) publiceerde zeventien romans, waaronder Het boek der getuigenis en De zee, waarvoor hij in 2005 de Man Booker Prize ontving. Onder de naam Benjamin Black schreef hij de bestsellerreeks over rechercheur Quirke in de traditie van Georges Simenon en Raymond Chandler. Onlangs verscheen van hem de veelgeprezen spannende romans Praagse nachten en De geheime gasten.
Ondanks de druk van de aartsbisschop laat Strafford zowel hem als zijn baas weten dat hij werkelijk uit wil zoeken wie achter de moord zit op pastor Tom Lawless. Wat Strafford zich niet gerealiseerd heeft, is dat Toms vader de dominante J.J. (John Joe) Lawless, vertelt Toms zus Rosemary in de pastorie. Lawless was een beruchte figuur tijdens de burgeroorlog en een van de meest onwankelbare supporters van IRA-leider Michael Collins. Tegenstanders werden door hem in het hoofd geschoten. J.J. was ter dood veroordeeld en zou worden opgehangen, maar werd de hand boven het hoofd gehouden door rechtstreekse inmenging van de Britse premier. JJ werd meester in de rechten en begon zijn eigen advocatenkantoor, gespecialiseerd in het verdedigen van alle IRA-mannen. Lawless & Zoon was het belangrijkste advocatenkantoor in de provincie Leinster, tot aan J.J.’s vroegtijdige dood tien jaar geleden. Dan blijkt dat Lawless zich vaak vergrepen heeft aan zoon Tom en zo de basis legt voor zijn homoseksualiteit.
In een intermezzo grijpt het boek tien jaar terug naar de zomer van 1947, waarin Tom Lawless zich als enige kapelaan (priester) herder voelt van de kudde van de Carricklea Heropvoedings- en Tuchtschool van ongeveer dertig jongens. Daar is de Rooie zijn rots in de branding en seksuele ujtlaatklep. Het is niet voor niets dat het manusje van alles met het rode haar Fonsey jaren later vlak bij Ballyglass House bivakkeert, in de buurt van de pastor. Die een intense belangstelling heeft voor de zoon van het huis. Voor Dominic, die hij al vroeg allerlei bijzondere plaatjes liet zien toen hij logeerde in hetzelfde hotel als Dominic, het Shelbourne Hotel en zijn familie. Tom is vriend aan huis geworden bij kolonel Osborne met zijn aan alcohol verslaafde dochter Lettie. Haar treurige stiefmoeder Sylvia noemt ze Witte Muis. Ze speelt wel eens een seksueel spelletje met Fonsey.
Ondertussen is Stratford nog steeds op zoek naar de moordenaar van de pastor. Hij logeert in de Sheaf of Barley en krijgt op Kerstavond het kamermeisje Peggy als kerstcadeau in bed. Ze hebben helaas alleen geen kapotje om veilig te kunnen vrijen, maar er zijn andere wegen naar Rome, zegt Peggy troostend. De sfeer in de kroeg is gemoedelijk met meneer Reck, die alsmaar grapjes maakt en de zorgzame mevrouw Reck. Al is het Peggy en niet mevrouw Reck die een warmwaterkruik in Straffords bed legt. Ze vindt Strafford wel knap, zo dat haar. En zo oud is Strafford nog niet.
Brigadier Ambrose (Ambie) Jenkins is al een paar dagen vermist en Stratford krijgt een telefoontje van brigadier Radford dat hij is gevonden in een busje bij Raven Point. Hij zag een bekende met dat busje rijden. Zou die hem vermoord hebben? Dan blijkt dat Raven Point ook de plek is waar het lichaam van Radfords zoon Laurence (Larry) is gevonden. Hij heeft de hand aan zichzelf geslagen, althans dat is het verhaal. Zou pastor Tom ook met hem een relatie hebben gehad? Dan wordt een beschadigd whiskyglas gevonden met daarin de geslachtsdelen van pastor Tom. De degen in zijn nek had hem gedood, maar heeft de dader ook zijn penis en testikels verwijderd? Een raadsel dat Stratford moet kunnen oplossen. Lees de apotheose van het zeer onderhoudend geschreven boek. 19 oktober wordt April in Spanje van John Banville verwacht, jammer genoeg niet met een hoofdrol voor Strafford, maar ditmaal met zijn oude vertrouwde rechercheur Quirke. Wellicht opnieuw een juweeltje.
John Banville – Sneeuw (in 2020 in Engeland verschenen als Snow bij Viking UK) is uit het Engels vertaald door Arie Storm, 350 pagina’s, ISBN 978 90 2142288 6, uitgeverij Querido, € 22,99, april 2021
