Conserve's Leessite

Criminelen uit Midden-Oosten gebruiken veteranen voor dodelijke gevechten

Margrethe Franck en Oxen op zoek naar de sluipschutter die acht veteranen doodde

In het vijfde deel over veteraan Oxen – befaamd door het eerste boek De hondenmoorden – leidt Oxen leidt als volleerd commando diverse keren een survivaltrip met een groep veteranen door het Deense bos. De commandopatrouille bestaat dan behalve de leider uit een verkenner, een radioman en een hospik die een medicijnkoffer bij zich heeft. Op zo’n tocht voelt de explosievenexpert Skram zich niet senang bij het idee dat iemand anders dan hij de chef-kok is. Als proviand heeft hij bij zich rosbief met remouladesaus en gebakken uien om nog maar te zwijgen over twee ribstukken met rode kool. Maar de natuur is onze hofleverancier, zegt de patrouilleleider. Zo kun je berkenschors gebruiken als berkenspaghetti of noedelsoep. Ze kunnen ook een val zetten voor een haas of een eekhoorn. Bij zijn survivaltochten Oxen voelt voortdurend een dreiging, alsof iemand hem neer wil schieten. Hem is dat nog niet overgekomen, maar een andere groep wel.

Sluipschutter

De vier veteranen worden onder schot genomen bij hun net opgeslagen bivak door een sluipschutter met de opdracht ze voor het einde van de dag alle vier te doden in het bos. Hij heeft een hele goede verrekijker, maar ook het vizier van 601 millimeter lange geweerloop van zijn Finse Tikka T3CTR. Als de mannen hun bivak opslaan en een kampvuur maken, schiet hij ze kort achter elkaar neer. Een man raakt hij in zijn borst, een ander op de rug, een derde ligt half verbrand over het kampvuur en de vierde mist een oor en een gedeelte van zijn wang. Een vrouw ontdekt de lichamen door het geblaf van haar hond Wilson, als ze buiten adem bij hem blijft staan. Ze moet onverwijld de politie bellen om aan de meldkamer te vertellen in welke nachtmerrie ze is beland. Grote conclusie is: een van de neergeschoten mannen lijkt op commando Oxen, alsof hij deze patrouille heeft geleid. Want de neergeschoten dubbelganger lijkt als twee druppels water op hem. Neergeschoten als de leider van de vier. Misschien wel goed, want anders was het boek afgelopen.

Oxens vroegere kompaan Margrethe Franck van de Deense geheime dienst PET wordt door haar baas, operationeel chef Ole Worre, gestuurd naar Holbaek met een ‘rotopdracht’ want daar is een lijk in de rivier gevonden. Daar blijken alle diensten vertegenwoordigd te zijn, maar allen zitten in de auto omdat het steenkoud is en wachten tot Franck is verschenen voordat ze tot actie overgaan. De gevonden man blijkt al vier tot zes weken dood te zijn. In zijn borstkas en rug vinden ze een in- en uitgangswond van een projectiel. Het lijk wordt naar het Forensisch Instituut gebracht. Margrethe vindt het vreemd dat behalve andere diensten ook de Opsporingseenheid uit Kopenhagen erbij is in de persoon van Sally Finssen. Als ze de gelegenheid heeft, moet ze haar zorgvuldig natrekken. Sally is weer binnen de kortste tijd vertrokken. Als Margrethe haar volgt tot in haar huis, blijkt dat ze in de woning ernaast een hele muur heeft beplakt met resultaten van haar onderzoek naar haar al vijf jaar vermiste broer Nikolai. Ze heeft veel gegevens en uiteindelijk geeft ze Margrethe een disk mee met haar uitputtende en waardevolle onderzoek

Aanslag veteranen?

Kort nadat oud-commando Martin Smed als bestuursvoorzitter van het Shelter Fonds de prijs van het ministerie van Sociale Zaken, de Danish Social Work of the Year, uit handen van minister Lis Laugesen, is hij bezig met een vergadering om van het Shelter Fonds een Shelter Foundation te maken. Hij wordt gebeld door een onbekende man die hem vraagt naar de parkeergarage te komen. Zou het iets te maken hebben met de aanslag op de veteranen? Daar vraagt mister Shirvani, een keurig geklede man uit het Midden-Oosten hem zonder blikken of blozen of de problemen die de laatste keer besproken zijn, uit de weg geruimd zijn. Volgens plan. Dat zijn ze, verzekert Smed hem. Heeft dat te maken met de aanslag, zo niet executie van de vier veteranen? Vandaag heeft Smed een belangrijke vergadering met de plannen voor de Foundation. Die behelst vier psychiatrische woon- en behandelplekken, twee sociaaleconomisch kleine bedrijven, drie verzorgingstehuizen en het beheer van 150 woningen, waarvan een paar in woongroepen voor senioren. Dat doen ze voor de veteranen. Vandaag wordt zijn grote dag, een hoogtepunt. Het nieuwe internationale profiel en de kroon op zijn – eenvoudige commando – levenswerk. Nu is de duivel in eigen persoon verschenen, een dieptepunt. Zou Shirvani de sluipschutter betalen en via Martin Smed zijn opdrachten geven? Oxen volgt ondertussen een EMDR-behandeling van zijn PTTS bij de deskundige Leyla Damjanovic op versleten stoelen in het kantoor van de Svanemølder Kazerne. Het schijnt te helpen bij het beeld dat hij nog steeds heeft van Gornja Meminska, waar hij drie Servische soldaten doodschoot omdat ze op gewelddadige wijze een vrouw verkrachtten.

Over de auteur

Jens Henrik Jensen (Kopenhagen? , 1963) auteur en journalist, schreef al diverse thrillers voordat hij definitief doorbrak met De hondenmoorden, het eerste deel van de Oxen-serie. Met deze reeks over de getraumatiseerde oorlogsveteraan Niels Oxen vestigt hij definitief zijn naam als een van Denemarkens beste thrillerschrijvers. De boeken van Jensen verschijnen in 14 landen.

Axel Mossman is eens de belangrijkste chef van de Deense geheime dienst de PET geweest. Nu hij is veroordeeld tot pensioen en zit met vrouwen in een schildersclubje in Skagen. Hij voelt het als een geschenk uit de hemel als Thyberg (zijn voornaam weet hij niet meer) en Erik Kongsted, twee mannen van de PET, hem benaderen op het strand van Skagen. Ze vragen hem namens hun chef Karsten Salomonsen of hij meteen naar het hoofdkwartier in Søborg komt. Kort daarop is hij de boodschapper om commando Oxen te vragen of hij als extern adviseur voor de PET wil werken voor 15.000 kronen per dag (hij mag tot maximaal 20.000 gaan). Het gaat niet alleen om de moord op vier veteranen, maar ook zijn een maand geleden drie oorlogsveteranen terwijl ze bier dronken in een schuur in een grindgroeve bij Nestvaed gedood. De modus operandi verbindt hen. Allen zijn vanaf een afstand neergeschoten. Met speciale munitie en Dumdumkogels.

Oxen en Margarethe Flalck komen elkaar weer tegen bij Vejle waar de vier veteranen gedood zijn. Zij denkt dat ook de dood van de soldaat in de rivier een zaak is die erbij betrokken moet worden. Dan zijn er inmiddels acht doden. Ze is erg achterdochtig als opnieuw Sally Finssen van de Opsporingseenheid van Kopenhagen zich tussen de onderzoekers opdringt. Sally blijkt dit in haar vrije tijd te doen, als een soort hobby.

Criminele achtergrond

Wat wel bijzonder is is dat van de zeven gedode soldaten er vijf in de Balkan geweest zijn. Vijf hebben ook een criminele achtergrond. Daarom moeten ze ook praten met de afdeling Juridische Zaken van het ministerie van Defensie, om te onderzoeken of de zeven veteranen op enig moment het onderwerp van een militair onderzoek waren geweest. Dat kan geleid hebben tot deze gerichte moordpartij. Niettemin is de vice-hoofdcommissaris Holger Schwarz van de politie niet blij met de betrokkenheid van de PET. Maar daar trekken Falck en Oxen zich niets van aan.

Ze ontdekken meer over de mannen die vermoord zijn. Zoals ‘bivak’ Jack Braemer. Volgens politierechercheur Nina Portland was hij ‘een ongelooflijke klootzak’. Hij pleegde een gewapende overval op een juwelier in Aarhus, waarbij hij en zijn partner snel door overmeesterd zijn. Hij balanceerde voortdurend op het randje. Steeds als hij ergens mee wegkwam, lachte hij de politie vierkant uit. Zijn bijnaam was ‘gemakkelijk geld verdienen’. Toen hij net terugkwam uit Afghanistan had hij een rol bij een wapendiefstal uit de Antvorskov Kazerne in 2009. Hij was erbij betrokken, maar het kon niet bewezen worden. Het M/96-geweer dat in het bivak gevonden is, komt Antovorskov, dus een bewijs dat Braemer bij de diefstal betrokken is. Margrethe ziet Braemer als een sleutelfiguur. Typerend is ook dat drie leden van de bivakgroep en twee van de grindhoevegroep gestationeerd zijn geweest in de Afghaanse provincie Helmand. Ook commando Flemming Bülow was geen lekkere jongen vertelt zijn ex-vrouw.

Bij naspeuringen door Oxen ontdekt hij geen woonplaats, geen uitkeringen en geen vakbond. Hij leek van de aardbodem verdwenen. Irene Honoré en Bülow zijn drie jaar geleden gescheiden. Een ontevreden, gewelddadige man, die haar slaat als hij dronken is. Met wie ze geen kinderen heeft, gelukkig, zegt ze. Nu wel twee kinderen met haar tweede man. Met zijn ouders, die beiden tandarts zijn, plaatselijke notabelen, heeft ze geen contact. Bülow is de neergeschoten soldaat in de rivier.

Zwijgplicht

Uitsluitend veteranen die PTTS hebben, worden behandeld in Teglgården. Het is een van de activiteiten van het Shelter Fonds. Margarethe Falck spreekt met Martin Smed, man in het pak. Eigenlijk mag hij niet over personen praten. Ze hebben een zwijgplicht. Hij kent de naam Flemming Bülow als een bijzondere commando. ‘Commando’s lijken een beetje op veteranen. We maken deel uit van een broederschap en zijn zo zeldzaam dat we een nummer hebben,‘ grinnikt hij. Er zijn ongeveer 500 commando’s en velen hebben een tatoeage met een arend en hun commandonummer, zoals Bülow, de gevonden soldaat in de rivier, de achtste dode. Smed weet niet wat Bülow momenteel doet, kennelijk niet dat hij dood is. Falck wijst erop dat er een verschil is tussen een kantoor in de haven, een award winnen en zo. Dat dat heel iets anders is dan commando zijn. ‘Die twee werelden zijn zo verschillend.’ Smed reageert er een beetje ongemakkelijk op: ‘Een commando heeft geen lange houdbaarheidsdatum. Er moet zorgvuldig mee omgegaan worden, want het kan heel plotseling afgelopen zijn…’

Oxen kijkt op de disk van Sally met beelden van het Centraal Station in Kopenhagen, waar regelmatig veteranen verdwijnen. Naar later bekend wordt, is een groot deel van hen betrokken bij gevechten op een onbekende plek, waarvan velen niet terugkeren. Op het scherm ziet Sally een man met een groene parka en een zilveren armband die Rawbite-vruchten en notenrepen eet. Een gedeelte van een wikkel van een limoengroene kleur vindt hij terug op het terrein van het bivak waar vier soldaten zijn neergeschoten. Oxen gaat direct ’s nachts zoeken in behandelcentrum Teglgården en verdwijnt spoorloos.

Als agenten meer dan zeven dagen nadat Oxen vermist is daar een portemonnee vinden met kaarten, doet Margrethe Franck, inmiddels met assistentie van Sally Frinssen, die een uitzonderlijk talent heeft voor onderzoek, een huiszoeking in het hele centrum. Nergens, tot en met in de sportzaal wordt iets gevonden. Elk spoor van Oxen ontbreekt. Ze weten niet dat hij op allerlei manieren gemarteld is. Van whiteboarding tot en met sleep deprivation, waarbij iemand van slaap wordt beroofd. Maar tot op heden heeft hij het nog overleefd, al weet Margrethe hier niets van.

Duistere zaken

Ondertussen heeft Axel Mosmann in Londen gesproken met zijn collega Anthony Musselwhite van MI5 over commando Flemming Bülow die, mogelijk zonder dat de PET het wist, naar Damascus is gegaan. En daar gegeten heeft met Kadan Ghabour, die een lage positie heeft bij het ministerie van Buitenlandse Zaken van Syrië. Vermoedelijk daar geplaatst door een van de geheime diensten. De Deen en Ghabour gaan na het etentje naar de christelijke wijk van Damascus. En daar zit Zakwan Alma toevallig aan een tafeltje. Hij doet voor het Midden-Oosten allerlei duistere zaken. Aangezien hij met een Iranese getrouwd is, vaart hij wel bij de twee heersers Syrië en Iran en heeft nauwe banden met de Libanese Hezbollah-militie. Het kan zijn dat Bülow in heel slecht gezelschap heeft verkeerd, dat krijg je als je van twee walletjes wilt eten, en daarom is vermoord. Musselwhite vindt de zaak te klein om zich mee bezig te houden, maar waarom neemt Axel geen contact op met de Fransen in Beiroet of de Israëli’s? Het kan ook zijn dat de Fransen Bülow hebben gevolgd, dus kan Axel ook naar de Boulevard Mortier gaan. Anthony kan contact opnemen met zijn goede collega Henri Laflamme in Parijs en hem informeren over de zaak en een goed woordje voor
Axel kunnen doen. Dat hoeft hij in Beiroet niet op de deuren te kloppen. Dat moet toch goedgekeurd worden door Parijs.

Geheime ingang

Uiteindelijk blijken bivak Jack Braemer en Flemming Bülow bekwame figuren te zijn geweest om van beide kanten als dubbelspion geld te vangen, van zowel de PET als de Iraniërs. Het meest uitgesproken daarin was Bülow. Als Sally Frinssen erin slaagt het jongere broertje van Braemer, Johnny Braemer Hansen, op te sporen horen zij en Margrethe Franck het hele verhaal. En kunnen ze zo mogelijk ook achterhalen waar Oxen gevangengehouden wordt. Want in de sportzaal van Teglgården blijkt een geheime ingang te zijn. Die leidt naar een ruimte, waarin twee keer per jaar gladiatorachtige wedstrijden worden gehouden in een kooi. En om de kijkers, die met dierenhoofden in het publiek zitten, te vermaken, wordt er een contigent beter soort hoeren aangevoerd. Deelnemende kijkers zijn steenrijke mensen, die zo een miljoen Deense kronen voor dit weekend betalen. Oxen is een van de stergladiatoren die zijn leven moet riskeren bij deze gevechten. Van tevoren krijgt hij injecties, nadat hij alle martelingen heeft doorstaan. Nu is de vraag of hij op tijd gered kan worden voordat een gevecht mogelijk een einde maakt aan zijn leven. Want Shirvani heeft een helper ingefluisterd dat als hij wint gedood moet worden.

Margrethe, Sally en Axel zetten alles op alles om Karsten Salomonsen, hoofd van de PET zover te krijgen dat hij bevrijd wordt. Gelukkig komt er een telefoontje van Pal Jensen, de conciërge, die ervoor kan zorgen dat ze de toegangscodes tot de geheime ruimte krijgen. Hij kan ook de eerste bewakers onschadelijk maken. Wat ze niet weten is dat nota bene hij de sluipschutter is die alle acht veteranen heeft gedood. Vier op het bivak, drie in de grot en een in de rivier. Kort nadat hij de laatste gegevens heeft doorgegeven, verdwijnt de sluipschutter van de radar. De PET-vrienden met Sally erbij moeten het nu zelf redden met twaalf zwaarbewapende AKS-leden en landen vlak bij de sportaal met de geheime ingang. Hopelijk komt er op tijd een einde aan de lijdensweg van Oxen, die als mantra steeds tegen zichzelf zegt: ‘Ik ben Niels Oxen. Mijn zoon heet Magnus.’ Om zich moed in te spreken bij het laatste gevecht tegen Hassan the Great met zijn bruine huid. Godzijdank had hij in zijn cel van de Russische geheim agente een dolk gehad, zie zou hem, nu hij al gewond was, kunnen redden van de dood. Met zijn laatste krachtsinspanning van zijn nagenoeg verlamde rechterarm stootte hij de dolk naar voren. Zou het genoeg zijn? En zijn Margrethe, Sally en Axel op tijd om hem te redden. Of was hij gedoemd te sterven en kon hij niet langer als vader voor Mangus zorgen? Lees het in de ontknoping van dit omvangrijke boek.

Jens Henrik Jensen – Oxen 5 – Gladiator (in 2021 verschenen in Denemarken onder de delfde titel bij Politikens Förlag) vertaald uit het Deens door Corry van Bree, 478 pagina’s, ISBN 978 940051485 0, uitgeverij A.W. Bruna, € 23.99, juli 2022