Om en nabij - Yolanda Entius
Wat is nu eigenlijk een thuis?
Over tuinieren en je ergens thuisvoelen
Waar heb je over als je iets je ‘thuis’ noemt? Is dat je ouderlijk huis, of het huis waar je met je geliefde en eventuele kinderen woont? Of is het kenmerk van een thuis de plek waar je helemaal jezelf kunt zijn, waar je je kunt ontspannen. Is thuiszijn een plek of een gevoel? Die vraag tast Yolanda Entius af in haar nieuwe boek Om en nabij.
Over de auteur
Yolanda Entius (1961) studeerde geschiedenis en volgde de Toneelschool. Ze regisseerde, acteerde en schreef scenario’s, totdat zij uiteindelijk koos voor een leven als schrijfster. Ze debuteerde als prozaschrijver in 2005 met de roman Rakelings waarmee ze de Selexyz Debuutprijs won. Daarna volgden nog vijf andere romans en een groot aantal verhalen. Entius is bovendien sinds enkele jaren gediplomeerd hovenier.
Tuin
Het klinkt op het eerste gehoor misschien een beetje saai: dik 300 bladzijden over een tuin in Frankrijk. Maar Om en nabij is allerminst saai. Integendeel zelfs, van de eerste tot de laatste pagina volg je Entius’ verhaal geboeid. Want er is meer dan die tuin alleen. En zelfs al zou het alleen om die tuin gaan (bij haar ontdekking van de plek in 1999 nog een bouwval omringd door twee kabbelende stroompjes, een bosrand, een omgevallen hekje en een onverhard pad) dan nog weet Entius je mee te slepen in haar liefde voor de plek.
Zoektocht
Maar Om en nabij is ook het verhaal van een zoektocht door de jaren heen. Een zoektocht naar een plek waar ze thuis kon zijn. Van het ouderlijk huis, dat nooit als een thuis voelde, via een ‘zelfmoordflat’ en verschillende kraakpanden, naar de twee onderkomens die ze nu bewoont: afwisselend een voormalig kraakpand in Amsterdam en een oude boerderij in Haute-Marne in noordoost Frankrijk.
Het is die laatste plek waar Entius zich het meest thuis voelt. Vanwege de tuin die ze in de loop van dik twintig jaar zelf aanlegde, maar ook vanwege de aanwezigheid van haar geliefde, haar eigenzinnige buren en het evenwicht dat zij in zichzelf gevonden heeft.
Positiever
Daarmee is Om en nabij meer ontspannen en positiever dan al haar voorgaande werk.
Dat innerlijke evenwicht was er zeker niet altijd. Entius groeide samen met twee zussen op in een gezin waar de vader een waar schrikbewind voerde en de moeder altijd klakkeloos zijn kant koos. Ze schreef erover in haar ijzingwerkkende roman Het kabinet van de familie Staal (2011). Al heel jong ontvluchtte zij het huis. ‘Wij waren gasten. Niet eens welkome gasten, maar gasten die getolereerd werden zolang ze zich gedroegen naar de wetten van de gastheer.’
Kraakpand
Ook de zelfmoordflat waar zij toen belandde, was nooit een echt thuis. Het kraakpand Betty Boop in Amsterdam waar zij daarna met vier andere vrouwen woonde en eigenhandig alles verbouwde en opknapte was dat wel.
Maar wat is toch datgene wat een thuis tot thuis maakt? Nergens stelt Entius die vraag rechtstreeks aan de orde, maar het zindert door in elke zin die ze schrijft. ‘Om je leven op één plek te slijten en dat je het moet zien te rooien met wat er is. De rust die daarvan uit gaat […] Een boom is altijd thuis, hij heeft er alleen geen notie van.’
Overdonderende schoonheid
Beeldend schrijft Entius over de natuur om haar heen in Frankrijk. Zelfs voor een totale tuinleek weet zij in woorden de overdonderende schoonheid zichtbaar te maken. De opsomming van talloze planten en bomen in geuren en kleuren, de ontdekking van een spontaan opgekomen orchidee, het eigenwijze van planten die op de ene plek wegkwijnen, maar dan uit zichzelf op een betere plek terug keren, de bomen die ze met pijn in het hart – omdat te groot of aangevreten door kevers – moest rooien, maar waar later dan toch opeens weer iets heel moois ontstaat. ‘Voor wat je kwijtraakt, komt altijd wat terug.’ Het is een les die in dit boek niet alleen van toepassing lijkt op de tuin, maar op het hele leven.
Sonja de Jong
Yolanda Entius – Om en nabij, langs de grenzen van mijn tuin in Frankrijk, 304 pagina, uitgeverij Van Oorschot ISBN 978 90 282 1413 1, € 24,99, april 2024
