Krabbé - Rosa Koelemeijer
Tachtig jaar uit het leven van een multitalent
Een biografische schets
Eindelijk, daar is-t-ie dan, de biografie van Jeroen Krabbé: de acteur, regisseur, schilder, presentator en vooral ook familieman. Of beter gezegd: een biografische schets. Want voor een echte biografie gaat dit verhaal niet al te diep. In grote trefzekere lijnen wordt het rijke, inmiddels tachtigjarige leven van Krabbé neergezet. De ‘schets’ wordt aangevuld met een schat aan foto’s uit zowat tachtig jaar plakboeken. Krabbé die schijnbaar niet ouder wordt, blijkt dan toch een veel jonger uiterlijk te hebben gehad.
Krabbé heeft het schrijven van zo’n boek lang afgehouden, maar het is er toch van gekomen. Is het een goed boek? Toen de kopij naar de drukker ging zaten daar al opgetogen citaten bij uit de damesbladen Libelle en Margriet, die nu op de achterzijde van het fraai uitgevoerde boekwerk prijken. Voorbarig misschien, maar een beetje op de trom slaan mag best als het gaat om iemand met deze internationale staat van dienst.
Onderhoudend
En… eerlijk is eerlijk: de veelzijdige Krabbé leeft nog altijd een interessant leven en kan daar onderhoudend over vertellen. Schrijfster Rosa Koelemeijer serveert zijn levensverhaal voortvarend. Het boek is bovendien een spiegel waarin menigeen die net als Krabbé vlak na de oorlog opgroeide, zich zal herkennen: kind tijdens de wederopbouw, de latere bevrijding van morele beperkingen, daarna het leven met de verantwoordelijkheid voor een gezin, veeleisende carrière met pieken en dalen en uiteindelijk de leeftijd van het relativeren.
Maar… bij hem wroet in zijn ziel ook de Tweede Wereldoorlog. Niettemin, net als zijn vader beseft Krabbé dat het leven moet worden geleefd. Maakt dat hem tot de haast irritante optimist die sommige critici in hem zien? Het leven viel ook voor hem niet altijd mee en zijn prachtige successen als acteur, regisseur en schilder kwamen niet vanzelf. Ook voor hem ging scheppen vaak van ‘au’. Bovendien: wie zijn hoofd boven het Nederlandse maaiveld uitsteekt loopt het risico van onthoofding.
Acht schilderijen
Het boek is geconstrueerd op basis van de acht schilderijen die hij maakte over de acht decennia van zijn leven. Die hangen tot en met 9 februari 2025 in het Cobra Museum te Amstelveen, maar in het boek zijn ze het altijd blijvende vertrekpunt voor elk nieuw hoofdstuk, een volgend decennium. Te beginnen met eerste tien jaar. Daarin wordt Jeroen Krabbé geboren op 5 december 1944 als tweede zoon van een Joodse moeder die dankzij haar niet-Joodse echtgenoot de oorlog mocht overleven. Anders dan haar familie.
Krabbé is de derde generatie uit wat inmiddels een schildersfamilie mag heten, want ook zijn zoon Jasper zit in het vak. Jeroen groeide op naast zijn in 1943 geboren broer Tim, die zich zou ontwikkelen tot een begenadigd journalist, schaker en verdienstelijk wielrenner. Dus ook een multitalent. Tim speelde mee in de satirische televisieshow Hadimassa onder regie van Dimitri Frenkel Frank speelden, Ton van Duinhoven, Ton Lensink, het duo Van Kooten en De Bie, Annemarie Oster, Henk van Ulsen en Herman Schoonderwalt. Bovendien maakte Tim Krabbé naam als auteur. Zijn roman Het gouden ei werd verfilmd in Nederland én in de VS. Prachtig, maar de band tussen de broers was vaak slecht. Koelemeijer gaat daar niet al te diep op in, want het leven van Jeroen raast goeddeels separaat voort en zo blijft familie-aspect als voer voor psychologen een beetje liggen.
Constante factor
Ook de troebele band met zijn vader die al vroeg na een scheiding het huis verliet zou wat beter uit de verf mogen komen. Ach, er valt zoveel meer te vertellen en ook te laten zien. Want wie komen er niet langs in zijn leven: de schilder Melle, producent Joop van den Ende en collega’s als Willeke Alberti, Ko van Dijk, Rutger Hauer, schrijver Harry Mulisch en dan natuurlijk de internationale sterren Barbara Streisand, prinses Diana, Tom Hanks en Harrison Ford.
Constante factor als vaste burcht, is in bijna al die jaren zijn vrouw Herma. Ze leren elkaar als kind al kennen Ze besluit bij hem te blijven omdat hij haar waarschijnlijk niet zal gaan irriteren. Wat niet wegneemt dat er wel eens een stormpje opstak. Tja, die tijdrovende carrière. Herma heeft daar kennelijk veel voor opgeofferd.
Alles in een
De biografische schets verscheen juist in de periode waarin Krabbé het televisiepubliek rondleidt door de wereld van de schilder Henri Matisse. Een goed moment, want hier komen zo’n beetje alle kwaliteiten van de ‘held’ in Koelemeijers verhaal volop tot zijn richt: de acteur, de schilder, de regisseur en de verteller.
Met een hoofd vol schitterende details reist hij met een uitstekende cameraploeg door Frankrijk, Spanje en waar niet. Hier is Krabbé een aanstekelijk verteller, zoals die sinds de legendarische Pierre Janssen niet meer op televisie te zien was. Zijn bewondering voor Matisse is bijna jaloersmakend, maar jij hij verstaat de kunst zijn publiek daarin mee te nemen. Altijd heeft hij wel een boek bij de hand waar de betreffende afbeelding van zo’n schilderij in staat.
Maar… als het schilderij Dame met de hoed aan de orde komt, die een flinke tussensprint in de carrière van Matisse betekende, duikt Krabbé op in San Francisco. Hij wandelt door een museum, passeert zonder daar acht op te slaan een werk van Piet Mondriaan en staat dan oog in oog met deze Dame. De kijker kijkt met hem mee om zich dan met Krabbé te realiseren waarom dit schilderij een dikke eeuw geleden zo doorslaggevend was.
Schildersportret
Even voor ‘dat schilderijtje’ naar San Francisco? Ja, want volstaan met een plaatje uit een boek zou de schilder, de verteller en de acteur Krabbé tekortdoen. Immers: Krabbé vindt het maken van zo’n tv-schildersportret het leukste wat hij in de achterliggende tachtig jaren heeft gedaan. Begrijpelijk, want uit het boek blijkt dat alles uit zijn leven hier samenkomt. Hier klinkt zijn vader door die hem leerde kunstkijken en schilderen. ‘Om de hoek’ staat zijn moeder, die hem vertrouwd maakte met het spel van de acteur. Hier toont de acteur/regisseur Krabbé hoe hij een verhaal moet overbrengen. Hier spreekt de schilder die weet waar het om gaat.
Bewijs? In een winkeltje duwt hij een handvol teenslippers in vele contrasterende kleuren recht in de camera en vertelt dan hoe Matisse in een schilderij die kleuren, door ze naast elkaar te zetten, laat ‘exploderen’. Met die kleurige slippers rolt hij bij wijze van spreken dwars door het glas van het toestel de huiskamer binnen om stralend tot stilstand te komen bij een schilderij van maître Matisse. Hier is Krabbé zichtbaar thuis, maar popelend om weer een nieuw verhaal te vertellen.
Hans Visser
Over de auteur
Rosa Koelemeijer (Zaandam. 4 augustus 1969) is zelfstandig journaliste. Ze schreef voor onder meer het Volkskrant Magazine, Libelle, Wendy, Flair, HP/De Tijd, Saar, Elle en Zin. Rosa studeerde aan de School voor de Journalistiek in Utrecht. In 2007 verscheen van haar het boek Hollandse bergen, waarin ze vertelt over het leven van Nederlandse emigranten. In 2011 volgde De klokkenluider, haar boek over Ad Bos die in 2001 de grootste Nederlandse bouwfraude ooit openbaarde.
Rosa Koelemeijer – Krabbé. 288 pagina’s, ISBN 9789047634621, Rubinstein, € 34,99, november 2024
