Konvooi - Tommy Wieringa
Beelden uit een land in oorlog
Schrijvers en rugbyers bieden hulp aan militairen
Al tweemaal eerder bracht Tommy Wieringa, voor het schrijven van zijn romans Dit zijn de namen en Nirwana, een tijd door in Oost-Europa. Maar de reizen die hij de afgelopen twee jaar maakte, hadden niets te maken met de literatuur. Op initiatief van de schrijver Jaap Scholten, zelf al jaren woonachtig in Hongarije dicht bij de grens met Oekraïne, en met hulp van velen brengt hij sinds de inval van Rusland in Oekraïne regelmatig samen met andere schrijvers, rugbyers en ingenieurs hulpmiddelen naar dit land in oorlog.
Over de auteur
Tommy Wieringa (1987) brak in 2005 door bij het grote publiek met zijn vierde roman Joe Speedboot. Hij won er de F. Bordewijkprijs mee. Andere prijzen volgden, onder meer voor Dit zijn de namen (Libris Literatuurprijs) en De Heilige Rita (Bookspot Literatuur- en Lezersprijs). Zijn meest recente roman is Nirwana uit 2023.
Visnetten
In een konvooi van terreinwagens rijden zij vanuit Twente dwars door Europa naar de frontlinies in Kyiv, Izjoem en andere plaatsen om er medische hulpmiddelen, maar ook drones, koelwagens (voor het afvoeren van de lijken), visnetten (om in de bomen te hangen en zo bescherming tegen de drones te bieden) en andere spullen te brengen, waar de militairen aldaar dringend behoefte aan hebben. De terreinwagens waarin zij rijden laten ze er achter, de terugreis gaat per trein. Over deze reizen schreef Wieringa nu Konvooi. Het is een indrukwekkend verhaal over heldenmoed en zinloze wreedheid, over veerkracht en moedeloosheid.
Brody
Wieringa schreef geen rechtlijnig reisverslag dat de lezer van plaats naar plaats voert. Onderweg mijmert hij in zijn boek over de geschiedenis van Europa, hij associeert volop en citeert uit allerhande literaire bronnen. Hij brengt een bezoek aan het stadje Brody, de geboorteplaats van de schrijver Joseph Roth, destijds gelegen in Galicië, maar nu onderdeel van Oekraïne en besluit, als hij hoort dat verschillende inwoners van het stadje Roth helemaal niet kennen, er de volgende keer dat hij komt een koperen bordje op de plek van het geboortehuis van Roth aan te brengen.
Doodvonnis
Al reizend probeert Wieringa de oorlog te duiden. Zijn oordeel over de Russische machthebbers is meedogenloos, over de bevolking zegt hij ’Hoe zouden de Russen kunnen weten wat ze willen als hun wil vernietigd is door een duizendjarige dynastie van moordenaars en maniakken […] Oppositie is een doodvonnis.’ Ook de Russische soldaten hebben, zo merkt hij op, geen eigen motivatie voor de oorlog. Zij vechten omdat dat hun opgedragen is, een leger van afgestompte slaven.
Lijkentransport
Hij constateert ‘De oorlog transformeert alles en iedereen. Niet alleen maakt een biljartfabriek nu doodskisten, viswagens dienen voor lijkentransport, parkeergarages worden schuilkelders, boeren worden soldaten en gameverslaafde jongeren dronepiloten.’
Konvooi is geen prettig relaas om te lezen, ondanks de schitterende pen van Wieringa met onvergetelijke zinnen en typeringen, zoals over de Oekraïense soldaten: ’Sommigen waren al oud toen de oorlog begon, anderen werden het in de loopgraven.’ Maar het is wel een noodzakelijk boek omdat het inzichtelijk maakt dat wat hier gebeurt vroeg of laat ook in ons land kan gebeuren.
Sonja de Jong
Tommy Wieringa – Konvooi, De Bezige Bij, ISBN 978 94 031 3385 0, 160 pagina’s, € 22,99, oktober 2024
Om de hulp aan de Oekraïense militairen te coördineren en geld en goederen in te zamelen is de stichting Protect Ukraine opgericht. Meer info op www.protectukraine.nl
