Jericho - Lammert Voos
Gitzwart en uitzichtloos
Gruwelijk verhaal over de realiteit van een oorlog
Het vraagt wel een stevig gestel en doorzettingsvermogen om de nieuwe novelle Jericho van Lammert Voos te lezen. In korte hoofdstukken verhaalt hij over een oorlog in de fictieve stad Jericho in het eveneens fictieve land Moedzjikistan, ergens ter hoogte van Oekraïne. Maar de gruwelen die hij beschrijft zijn allerminst fictief. Voos putte voor zijn verhaal uit zijn eigen herinneringen (Voos werkte in de jaren negentig voor Vluchtelingenwerk Nederland) en uit de verhalen van vluchtelingen en hulpverleners. En er is weinig hoopgevends in te lezen.
Over de auteur
Lammert Voos (1962) is dichter en schrijver in zowel het Nederlands als het Gronings. Hij debuteerde in 2008 met de dichtbundel Klaai, gevolgd door diverse andere dichtbundels. In 2016 publiceerde hij zijn eerste prozawerk, Abdou en de anderen, waarin hij zijn eigen ervaringen als vluchtelingenwerker verwerkte. Hij werd vooral bekend door zijn drieluik Malterfoske, Canisius en Gannef, drie novellen over mensen aan de rafelranden van de maatschappij.
Buitenbeentje
Voos is met zijn ruige verhalen een beetje een buitenbeentje in de Nederlandse literatuur. Hij is zeker geen mooischrijver die uitblinkt door zijn stijl. Maar hij is wel gedreven en lijkt recht vanuit zijn hart te schrijven. Een positieve kijk op de wereld heeft hij zeker niet, maar al lezend in zijn boek krijg je de indruk dat dat ook wel terecht is.
Oorlogscorrespondent
In Jericho vertelt hij het verhaal van de Nederlandse journalist Adam die als oorlogscorrespondent fronten over de hele wereld afreist en in het kielzog van de VN-troepen zijn werk doet. Zo is hij op het hoogtepunt van een oorlog in Moedzjikistan beland. Daar vechten de Oerody, voormalige voetbalsupporters met een nationalistische agenda, tegen regeringstroepen. Tal van maffiaclans maken gebruik van de chaotische situatie om hun eigen slag te slaan.
Anna
Adam wordt benaderd door een vrouw die zich Anna noemt en die beweert een geweldig verhaal voor zijn krant te hebben. Een gerespecteerd militair zou stiekem de rebellen steunen en misbruik van zijn positie maken. Adam besluit hierop achter dit verhaal aan te gaan. Is het waar of probeert de vrouw hem voor een of ander karretje te spannen? In korte hoofdstukken tussendoor krijgt de lezer ook inzicht in de door drank en geweld getekende jeugd van Adam zelf (waarin veel parallellen liggen met Voos’ eigen jeugd).
Lidija
Behalve het verhaal van Adam, die te midden van de oorlogspuinhopen steeds meer zijn geloof in de goedheid van de mens verliest, lezen we ook dat van Lidija. Ooit droomde zij van een grootse carrière, maar de liefde bracht haar naar een afgelegen dorpje waar zij samen met haar man Josip als onderwijzer aan de gang ging. Maar Josip is joods en als in het dorp antisemitisme oplaait, besluiten zij met hun twee kinderen naar de grote stad te vluchten. Niet beseffend dat daar de oorlog woedt en niemand zijn leven zeker is.
Kracht
Is Jericho een goed boek? Ja en nee. Voos’ grote kracht is de wijze waarop hij het oorlogsgeweld beschrijft, rauw en zonder opsmuk. De stank, de hitte en de constante kruitdamp in de straten, Hij smijt ze in je gezicht en je proeft ze al lezend bijna op je tong.
Maar het persoonlijke verhaal dat hij daartussendoor weeft is minder overtuigend. Geen moment komen zijn personages los van het papier, ze blijven wandelende clichés. En de verhaallijn over Anna en de corrupte militair wordt onbevredigend en rommelig afgeraffeld.
Hoop
En Voos laat zijn lezers zelfs niet het kleinste sprankje hoop. De enige persoon in zijn boek die nog iets goeds probeert te doen is een medewerker van het hotel die de eindeloze massa vluchtelingen stiekem water en zo nu en dan iets te eten verschaft. Alle anderen zijn slechts bezig met overleven.
Het is die volkomen troosteloosheid die Jericho tot een gruwelijk boek maakt.
Sonja de Jong
Lammert Voos – Jericho, 208 pagina’s, ISBN 978 94 0041084 8, Uitgeverij Thomas Rap, € 22,50, april 2024
