Conserve's Leessite

Samenwerken met een AI-collega

Spanning, humor en een goed verhaal

Duizenden thrillers zijn er in de loop der jaren verschenen en in vele daarvan stond een duo speurders centraal: vaak twee politierechercheurs, soms juristen of psychologen, soms ook verrassende combinaties als een huisvrouw of iemand die door pech dakloos geworden was. Maar een geheel virtuele speurder, simpel gezegd een vorm van AI (Artificial Intelligence) die slechts zichtbaar is als hologram en moet samenwerken met een menselijke commissaris, die hadden we nog niet. De Engelse Jo Callaghan brengt daar verandering in met haar debuut In een oogwenk. Het is een verfrissende verrassing. Eindelijk weer eens iets wat echt nieuw is in de spannende lectuur over speurdersduo’s. En beter nog: commissaris Kat Frank en AI-man Lock vormen samen een volkomen geloofwaardig partnerschap. Ook al is Kat daar aanvankelijk absoluut niet van overtuigd.

Over de auteur

Jo Callaghan schreef voor zichzelf jarenlang in haar vrije tijd boeken die nooit gepubliceerd werden. Beroepsmatig deed en doet zij onderzoek naar de impact, nu en in de toekomst, die AI zal gaan hebben op de beroepsbevolking. Na de dood van haar man Steve besloot zij zichzelf af te leiden door een thriller te schrijven over datgene waar zij haar werkdagen mee vult: wat kan AI in de naaste toekomst gaan betekenen als professionele aanvulling op het werk dat mensen, in dit geval de politie, doen.

Totaal krankzinnig

Het is op het eerste gezicht totaal krankzinnig: een AI die als volwaardige collega samenwerkt met een menselijk politieteam. En dat vindt ook rechercheur Kat Frank als zij hoort dat haar baas haar deze samenwerking wil opdringen. Frank is een flinke poos uit de roulatie geweest na het langdurige ziekteproces en de daaropvolgende dood van haar man en de psychische problemen die haar 18-jarige zoon daardoor gekregen heeft. Rouwen doet ze nog steeds, maar met haar zoon gaat het inmiddels wel weer goed.

Experiment

Ze wil dus weer aan het werk, maar – omdat haar zoon zich zorgen maakt – voorlopig liefst niet al te gevaarlijk. Haar baas, hoofdcommissaris McLeish, heeft de perfecte klus voor haar: in het kader van een door de minister van Binnenlandse Zaken opgelegd experiment samenwerken met Lock, een AI-gestuurd hologram. Waanzin, meent Frank. En ook McLeish denkt er zo over. Maar weigeren is er niet bij en juist daarom acht hij Frank het meest geschikt om in de praktijk aan te tonen dat politiewerk toch nog altijd alleen door mensen en niet door een virtuele rechercheur gedaan kan worden. Samen met verder slechts een jonge brigadier en een inspecteur (want: de Ai wordt geacht alle administratie en analyses te doen, dus je hebt geen volledig team nodig) moet zij met Lock een oude vermissingszaak proberen op te lossen. Dat gaat natuurlijk helemaal niks worden, weet Frank al bij voorbaat.

Polsband

Ze krijgt Lock mee als een polsband waaruit ze naar wens het hologram (een rijzige, donkere man met opvallend indringende ogen) zichtbaar kan maken of hem alleen op audio zetten. Meteen al bij de selectie van de vermissingszaak die ze gaan oppakken worden de verschillen duidelijk tussen mens en machine. Lock selecteert uitsluitend op basis van statistieken en oplossingspercentages wat de meest geschikte zaak is, Kat en haar menselijke team laten gevoelsfactoren meewegen: een moeder die al een half jaar smacht om iets over haar verdwenen zoon te horen.

Compromis

Uiteindelijk wordt een compromis gevonden door twee zaken tegelijk op te pakken. Beide gaan om jonge mannen, beide een half jaar geleden verdwenen. En, zo ontdekt Kat als zij met de moeders gaat praten, beide met een vader die in het ene geval terminale kanker heeft en in het andere al overleden is aan kanker. Doordat haar eigen man ook aan kanker overleden is en zij eveneens een zoon van 18 heeft, voelt ze zich extra betrokken.

Gaandeweg merkt ze dat Lock weliswaar ontzettend eigenwijs kan zijn, maar ook handig als het om achterliggende feiten gaat. In een paar seconden achterhaalt hij gegevens waar een compleet politieteam dagen of zelfs weken voor nodig gehad zou hebben: ‘Ik heb zojuist 73.239 wetenschappelijke artikelen over besluitvorming gelezen en omdat menselijke besluitvormingsprocessen duidelijk beïnvloed worden door intellectuele, sociale en emotionele factoren, concludeer ik dat uw ‘onderbuikgevoel’ slechts de weerslag is van uw eigen vooroordelen en aannamen.’

Liegen

Gaandeweg passen Kat en Lock zich echter meer aan elkaar aan. Al kost dat ook Lock wel de nodige moeite. Want hoe moet hij begrijpen dat je nooit mag liegen, maar toch tegen een bange moeder op haar vraag of ze haar zoon terug zal krijgen niet rechtuit mag zeggen: De kans dat uw zoon dood is, is statistisch gezien heel groot.

Het onderzoek naar de twee vermiste jonge mannen leidt ondertussen tot verrassende resultaten. Callaghan weet regelmatig een onvoorziene, maar toch volstrekt logische draai aan haar verhaal te geven. Het is duidelijk te merken dat zij veel van AI weet, al geeft zij in een nawoord toe dat zij Lock een paar capaciteiten geeft die nu nog niet haalbaar zijn (maar dat volgens haar op korte termijn wel zullen worden). Ze houdt de vaart in haar verhaal, kruidt het met humor, maar ook met behoorlijke spanning en zet haar karakters volkomen geloofwaardig neer. Kortom, een thriller van buitengewoon goede kwaliteit. En Kat en Lock leren uiteindelijk elkaar zodanig te waarderen dat ze de samenwerking voortzetten en in Engeland al een tweede Kat & Lock-thriller verschenen is.

Sonja de Jong

Jo Callaghan – In een oogwenk. Oorspronkelijk gepubliceerd in 2023 als In the blink of an eye, bij Simon & Schuster Ltd., uit het Engels vertaald door Ernst de Boer en Ankie Klootwijk. AmboAnthos, ISBN 978 90 263 6967 4. 421 pagina’s€ 23,99, maart 2025