Iemand moest het doen - Sanne Huysmans
Menselijk gewoel in beeldende zinnen gevangen
Intiem portret van zomaar een weggetje op het Vlaamse platteland
Over haar debuutroman Rafelen oordeelden de critici een paar jaar geleden dubbel: schitterend geschreven, maar ook moeilijk om doorheen te komen, te cerebraal. In haar nieuwe roman Iemand moest het doen revancheert de Vlaamse Sanne Huysmans zich op magistrale wijze. Het is een intiem portret van de bewoners van zomaar een weggetje in Vlaanderen, vlak bij de rivier de Nete. De goedige Pol, de hartelijke Lut die zich stiekem toch een beetje verheven voelt boven de anderen. En Bert, de benepen, rancuneuze man, die slechts plezier lijkt te beleven aan het systematisch de grond in trappen van anderen.
Over de auteur
Sanne Huysmans (1988) studeerde politieke wetenschappen en filosofie. Ze heeft een veelzijdige carrière: bestuurder van een filosofiehuis, mede-oprichter van een platenlabel, boswachter, bakker. En natuurlijk schrijver. Haar debuut Rafelen verscheen in 2017 en bekroond met de Confituur Boekhandelsprijs. Iemand moest het doen is haar tweede roman.
Notelaar
Lange tijd lijkt Iemand moest het doen amper een centrale plot te hebben. In korte, ogenschijnlijk los van elkaar staande hoofdstukjes, aangeduid met het huisnummer, maken we kennis met een aantal bewoners van de Kapelstraat en zelfs met een boom, een eenzame notelaar die liever wat dichter bij de andere bomen had willen staan en met verbijstering naar het menselijk gewoel om hem heen kijkt. Tussen deze korte portretjes door staan enkele officiële gemeenteberichten: de aankondiging van de aanleg van elektriciteit en waterleiding, een wegafsluiting in verband met een culturele activiteit, de vaststelling van het overlijden van een vooralsnog onbekend persoon.
Peke
Begin 20e eeuw: er komt een officieel schrijven van de gemeente: er wordt elektriciteit aangelegd. Maria, oudste dochter in een gezin met vele kinderen, ziet bij het licht van de lamp opeens dingen in het huisje die eerder altijd in de schaduwen bleven hangen. Va had aan de familie voorgesteld om Peke (grootvader, SdJ) in zijn huis op te baren, zo trots was hij op de nieuwe uitrusting. De eettafel stond al klaar onder het nieuwe peertje. In plaats van een pot gekookte patatten kon Peke daarop plaatsnemen. Later volgt de komst van een waterleiding en weer veel later een internetaansluiting. Maar dan is Maria al overleden.
Zoektocht
En dan is er de aankondiging van een socio-culturele activiteit, de fiets- en wandelzoektocht. Bijna een heel jaar is ze ermee bezig, de naamloze bewoonster van nummer 45, een van de eerste nieuwbouwhuizen in de straat. Zelf zal ze nooit deelnemen, veel te stijf. Maar de voorbereidingen houden haar voltijds bezig. Goede vragen verzamelen, nieuwe locaties zoeken, de bordjes plaatsen. Alleen bij Bert van nummer 38 vangt ze bot, altijd. Bert wil niets van niemand weten. Zijn tuin is een vlakte van tegels, nergens een sprietje groen te bekennen. En zijn karakter is al even glad en gevoelloos. Met iedereen maakt hij ruzie.
Scharrelaar
En daar begint zich geleidelijk een plot af te tekenen. Want tussen Bert en zijn buurman Pol kan het niet goed blijven gaan. Pol is in alles het tegendeel van Bert. Een scharrelaar. Tot aan zijn pensionering vuilnisman, nu altijd bezig in zijn tuintje. Zijn rozenstruik hangt zover omlaag voor de voordeur dat je er alleen gebukt onderdoor kan, zijn tuintje is een paradijs voor bijen en vogels. Zijn kleine buurmeisje Imke is dol op hem en ook overbuurvrouw Lut mag hem graag. Langzaam sluipt het noodlot dichterbij op dat rustige weggetje.
Huysmans schrijft het op met een intense beheersing. Haar zinnen dansen en tintelen, met kleine, maar veelzeggende details weet zij haar personages trefzeker neer te zetten. Iemand moest het doen is daarmee een genot voor fijnproevers.
Sonja de Jong
Sanne Huysmans – Iemand moest het doen, ISBN 978 90 8338192 3, uitgeverij Koppernik, 222 pagina’s, € 22,50, april 2024
