Huismusea van Amsterdam - Froukje Wattel
Een overzichtelijk boek, aan te bevelen voor iedereen die van Amsterdamse musea houdt en verrast wil worden.
Huismusea van Amsterdam/Visiting historic houses is tweetalig en bestaat uit vijf delen, te beginnen met en korte inleiding van auteur Froukje Wattel: ‘Eigenlijk was mijn hele speurtocht langs de kleurrijke Amsterdamse huismusea één grote historische sensatie in verschillende bedrijven’ en een even kort stukje van Femke Halsema: Historische inspiratie in de burgemeesterswoning.
Dan volgen de delen Wonen aan de gracht, Schuilkerken en poppenhuizen, Kunstenaars en onderduikers en De gewone Amsterdammer.
De Gouden Bocht
Direct al twee opmerkingen over het begin. Het is niet duidelijk waarom hier, anders dan van de andere besproken plekken, het exacte adres van het burgemeestershuis ontbreekt (Herengracht 502). En: wie is samenstelster en inleidster Froukje Wattel? Ze blijkt – zo komen we via internet te weten – journalist, redacteur en uitgever, maar enige achtergrondinformatie over haar had in deze uitgave niet misstaan.
In Wonen aan de gracht worden zes musea behandeld: Museum van Loon, Willet-Holthuysen en het Kattenkabinet, plus drie die, denken we, wat minder bekend zijn: Het Grachten Museum, Herengracht 386, ontworpen door architect Philips Vingboons, een koopmanshuis uit 1665. Een van de eigenaren werd bankier Jan Willink, die het pand in 1791 aankocht. Hij was een van de mensen die John Adams geld leenden voor zijn verkiezingscampagne, wat ertoe leidde dat Adams de tweede president van de Verenigde Staten werd.
Eveneens minder bekend is waarschijnlijk het Huis van Brienen uit 1620, Herengracht 284. Arnoldus Johannes van Brienen kocht het in 1781 om het cadeau te doen aan zoon Willem Joseph, die burgemeester van Amsterdam werd tijdens de Franse overheersing.
Ook op de Herengracht, nummer 170, vinden we Huis Bartolotti. Rond 1618 liet de koopman Guillelmo Bartolotti dit huis bouwen, in de knik van de net gegraven Herengracht, de ‘Gouden Bocht’. Hij bleef kinderloos en liet alles na aan zijn neef Willem van den Heuvel, die dan wel de naam Bartolotti moest aannemen. Het hoofdstuk wordt afgesloten met de Black Heritage Tour, een vaartocht langs sporen van de Afrikaanse diaspora.
Schuilkerken en poppenhuizen
Deel twee, Schuilkerken en poppenhuizen, gaat over het Museum Ons’ Lieve Heer op Solder en over de zaal in het Rijksmuseum waar een aantal 17de-eeuwse poppenhuizen te bewonderen zijn.
In het hoofdstuk Kunstenaars en onderduikers worden het Rembrandthuis, Multatuli Huis, Theo Thijssen Museum, Witsenhuis en Anne Frank Huis belicht. Wat minder bezocht zijn het Harry Mulisch Huis, Leidsekade 103, dat van 1958 tot 2010 het woonhuis van de schrijver was en het huis van Gisèle d’Ailly, Herengracht 401, een legendarisch onderduikadres. Ze overleed in 2013 op honderdjarige leeftijd. En dan is er nog Atelier Volten, Asterdwarsweg 10, Amsterdam-Noord. Het atelier en de woning van beeldhouwer Volten (1925-2002) behoorde ooit tot het heropvoedingsdorp Asterdorp.
Het laatste deel van Huismusea van Amsterdam wordt gevormd door De gewone Amsterdammer, waarin het Amsterdamse School Museum The Ship wordt besproken, evenals het Van Eesteren Museum, het Amsterdam Museum en een arbeiderswoning in Tuindorp Oostzaan, Meteorenweg 174.
Het boek wordt besloten met het Woonbootmuseum Amsterdam, het vrachtschip Hendrika Maria dat tussen 1914 en 1967 zand en grind vervoerde en toen woonboot werd. In 1997 werd het een museum, Prinsengracht 296 K.
Perfect uitgegeven
Bij elk museum wordt vermeld wanneer je er terecht kunt. Een overzichtelijk boek, aanbevelenswaardig voor iedereen die van Amsterdamse musea houdt en verrast wil worden. Perfect uitgegeven door Waanders in Zwolle.
Adriaan Vermeulen
Froukje Wattel, Huismusea van Amsterdam/Visiting historic houses - 303 pagina’s, ISBN 978 94 6262 237 1, uitgeverij Waanders, € 27,50, april 2019
