Het hoge noorden - Ulf Kvensler
Worsteling tijdens een boeiend beschreven bergwandeling tussen mensen en gevecht om terug te komen in de bewoonde wereld
Vier mensen vertrekken, twee komen terug, wat is er gebeurd?
Debuut van scenarioschrijver van Zweedse tv-series. Anna, Henrik en Milena gaan al jaren op wandelvakantie, bij voorkeur in het hoge noorden. Milena heeft een nieuwe vriend, Jacob, die ze graag mee wil nemen. Anna en Henrik gaan daar iets te snel mee akkoord als Jacob dan ook nog doordramt dat hij naar Sarek wil, terwijl zij al jarenlang naar de Kebnekaise gingen. Uiteindelijk gaat Hendrik na een heftige discussie overstag.
Ondertussen herinnert Anna zich een zaak bij de rechtbank waar ze toen enige tijd werkte als griffier en waar een man tot drie jaar cel werd veroordeeld wegens vrouwenmishandeling. Het rapport over de mishandelde vrouw was akelig om te lezen: bloedende hoofdwonden, kaakfractuur, wurgplekken rond haar hals, scheur in haar ellenboog, gebroken pols. Grote blauwe plekken op armen, rug en dijen. Ze denkt dat hij Stefan Johansson zou hebben geheten, maar vrijwel zeker geen Jacob Tessin. In de rechtszaal droeg hij een jas met capuchon over zijn hoofd, om zijn identiteit te verbergen. Hij had een wit overhemd aan en een netjes gestreken chino en goed verzorgde stoppelbaard. Toen hij Stockholm Centraal binnenliep om met hen per trein naar het hoge noorden te reizen, had ze meteen het gevoel dat ze hem ergens van kende. Ook werd gezegd dat hij bij BCG werkte, maar daar was hij onbekend. Uiteindelijk vond Anna op internet dat zijn zaak BCV heette op naam van Stefan Jakob Johansson. Een adviesbureau met een jaaromzet van 116.000 kronen, en een winst van 2750 kronen. Per maand betekende dat een brutoloon van 7000 kronen, vrijwel onmogelijk om daarvan rond te komen, zeker in Stockholm. Als hij zoveel werkte en ook nog in het weekend, was hij de zwaarst onderbetaalde consultant van Zweden, of de meest ineffectieve.
Helikoptervlucht
Anna heeft contact met Anneli Pettersspm van de rechtbank van Nacka, waar ze eerder werkte. Dat gaat met horten en stoten aangezien de verbinding slecht is in het hoge noorden waar ze inmiddels beland zijn. En na de vier uur lange busrit een helikoptervlucht naar Stáloluokta maken van twintig minuten, de helikopter staat op het punt om te vertrekken. Anneli meldt dat er iemand veroordeeld is tot twee jaar en zes maanden voor mishandeling van zijn echtgenote, een zekere Kent Stefan Jernrud. Hij zou nu 43 jaar zijn. Hij zou niet de eerste misdadiger zijn die van naam is gewisseld, en een van de voornamen is Stefan. Hij moet het wel zijn. Op haar telefoon ziet ze beeld van een Kent Stefan Jernrud. Hij staat op Facebook op een profielfoto, op een landschapsfoto van een hoogvlakte. Anna herkent iets, maar niet het profiel van Jacob Tessin. Zij en Henrik besluiten de tocht voort te zetten en niet af te breken. Na aankomst op een bergstation, doen ze inkopen, maken een lunch en beginnen met de eerste wandeling. Jacob neemt de leiding en de overigen volgen hem.
Over de auteur
Ulf Kvensler (1968, Ronneby) heeft al een lange en succesvolle carrière als scenarioschrijver achter de rug. Hij is zowel de maker als producer van meerdere succesvolle tv-series, zoals de Netflix-serie The Restaurant. Zijn debuutthriller Het hoge noorden werd door de Swedish Academy of Crime Writers uitgeroepen tot beste debuut van het jaar.
De eerste dag lijkt alles nog koek en ei, maar de strubbelingen beginnen al als Jacob zijn zin doorzet om vrij laat de tenten op te zetten, terwijl de minder energieke Henrik, die ook weinig heeft getraind, eerder wil stoppen. De dag erna lopen Jacob en Anna voorop en Jacob begint allerlei intieme handelingen met haar. Al tijdens de treinreis flirtte ze met hem, concludeert hij voorbarig. Anna ontkent het hevig en als hij dan haar lichaam probeert aan te raken, geeft ze hem van katoen en laat duidelijk merken dat ze verder niets van hem wil weten. De situatie wordt kribbiger. Tijdens een spelletje na het avondeten, maakt Jacob ruzie met Henrik en gooit hem op de grond. Voor ze gaan slapen in de tent, zegt Anna tegen Henrik dat ze de volgende dag niet verder wil met de tendentieuze Jacob. En liefst weer teruggaat naar Staloluoka. Ze nemen het besluit die avond. Het lijkt wel of Jacob alles kan horen, want zijn tent en die van Milena staat op een steenworp van de hunne. De volgende ochtend is hun besluit definitief. Milena gaat niet met hen mee, maar met Jacob. Ze heeft rode plekken op haar hals, Anna vermoedt dat Jacob haar bijna gewurgd heeft bij het vrijen, ze hoort Milena ook huilen.
Gletsjer met een gat van 30 meter
Als Henrik en Anna op de weg terug de kaart verliezen na een ruzie bij de koffie, gaat Anna terug, meer dan anderhalf uur lopen om de kaart te zoeken. Wat niet lukt. Als ze naar de sneeuwvlakte loopt waar ze vandaan kwam, vindt ze Henrik niet meer tijdens een heftige sneeuwbui en roept hem keer na keer. Ze passeert ternauwernood een gletsjer met een gat van 30 meter, gelukkig heeft ze die gezien en de val voorkomen. En dan hoort ze hard roepen: ‘Aaannaa!’ En antwoordt: ‘Heeenrikk!’ Ze rent op hem af, alsmaar zijn naam roepend, uitkijkend dat ze alsnog niet in een gletsjer valt. Dan ziet ze de donkere schim in de sneeuw en omhelst hem. Een deel van de nachtmerrie is tenminste voorbij.
Als ze de andere twee weer tegenkomen, stelt Jacob een zwaarder traject voor, en Anna is bang dat hij dat niet trekt. Maar de verzwakte Henrik beweert dat hij dat wel aankan. Jacob zal hem voorzichtig gaan leiden langs een steile klif. Hij pakt de hand van Henrik, maar zijn houding is zo apart dat Anna vreest, dat hij tot iets anders in staat is. Hij trekt Henrik met een krachtige ruk naar zich toe, waarbij Henrik zijn evenwicht verliest en met zijn andere hand door de lucht zwaait. En dan laat Jacob zijn hand los en Henrik… valt een paar honderd meter… Hij zal de val niet overleven, vertelt Anna Samuelsson achteraf aan politieman Anders Suhonen. In het Galliväreziekenhuis op 19 september 2019 als ze de krankzinnige wandeltocht door het Sares-massief heeft overleefd.
Snelstromende rivier
Ze wordt wakker in een tent, slapend naast Milena. Hoe is ze hier terechtgekomen? Volgens Milena hebben ze Jacob haar hiernaartoe gebracht. Als ze ’s nachts moet plassen probeert Jacob haar te overweldigen en ze vlucht via een snelstromende rivier, waarna ze een handgemeen heeft met Jacob die haar achtervolgt. Terug bij de tent vindt ze onderweg het mes, waarmee ze Jacob steekt waar ze kan als hij haar weer overvalt. Ze kan nog net: ‘Help me’ roepen tegen Milena, maar zou zij komen om haar te helpen? Wanneer ze volkomen uitgeput wakker is geworden, ziet ze Jacobs lichaam liggen met het handvat van de ijsbijl die uit zijn hoofd steekt en zijn schedel gesplitst heeft. In feite is de ene helft van zijn hoofd een brij van hersenen, bloed, hersenen, haar en stukjes bos. Zijn gezicht is intact en biedt een vredige blik. Een façade die de rommel erachter verbergt.
Anna vertrekt op eigen benen, als het erop lijkt alsof Milena niet meer leeft. Ze reanimeert haar, maar is zelf te verzwakt om langer daar te blijven en vertrekt op zoek naar hulp. Enm wordt uiteindelijk op 15 september 2019 gevonden door een Duits echtpaar, Robert en Steffi, die alarm slaan met hun tracker. Een uur later wordt ze opgehaald door een ambulancehelikopter. Twee dagen later wordt Milena gevonden. Over de vondst van het gevallen lichaam van Henrik wordt niets gemeld in het boek. Als na Anna ook Milena verhoord wordt door Anders Suhonen, zegt zij dat Henrik depressief was en dat Jacob zijn dood niet veroorzaakt heeft, maar dat hij zelfmoord heeft gepleegd. Henrik heeft hem wel geplaagd, toen hij zei dat hij zeker jaloers was omdat hij even close was met Milena. De dood van Jacob is niet door haar veroorzaakt, maar door Anna, haar vingerafdrukken staan ook op de ijsbijl. Anna wordt dan ook aangehouden voor moord, eventueel doodslag op Stefan Jakob Johansson. Volgens Suhonen is hij niet eerder betrokken geweest bij vrouwenmishandeling, zoals Anna veronderstelt, maar heeft ze hem wel eerder ontmoet bij de klimwand, waar ze zelf ook actief was, vier jaar geleden.
Waandenkbeelden
De vraag is wie nu de waarheid spreekt: Anna of Milena. Dat open einde is tegelijkertijd ook onbevredigend. Wel blijkt hier uit dat Anna eerder psychoses heeft gehad. Zoals bij het ongeluk van haar broer Erik, die zelfmoord zou hebben gepleegd door met de Ferrari van hun vader tegen een bergwand te rijden. Misschien had ze waandenkbeelden die later terug zijn gekomen na haar eerste ontmoeting met Jacob en haar angst voor zijn gewelddadigheid. De beschuldiging dat Anna Jacob heeft gedood door Milena, kan ook komen doordat Henrik eerst Milena’s vriendje was voordat hij en Anna een relatie kregen.
Hoe dan ook, het lijvige debuut van scenarioschrijver Ulf Kvensler is meer dan de moeite waard. Het is als gezegd wel vrij omvangrijk en had iets korter gekund. Niettemin blijft de bergwandeling door ongerept natuurgebied fascinerend en vooral de beschrijving van de onderlinge relaties tussen de wandelaars. Ik vermoed dat we meer boeken kunnen verwachten van deze debuterende auteur.
Ulf Kvensler – Het hoge noorden (het oorspronkelijke boek Sarek verscheen bij Albert Bonniers Förlag in Zweden) werd uit het Zweeds vertaald door Yvonne van de Straat, 427 pagina’s, ISBN 978 90 225 9824 5, uitgeverij De Boekerij, € 21,99, verschijnt april 2023
