Het blauwe uur - Paula Hawkins
De eenzaamheid van een lelijke vrouw
Zorgvuldig bouwt Hawkins haar verhaal op naar het ijzingwekkende einde toe
Lange tijd blijft onduidelijk of er wel sprake is van een moord of een andere misdaad. En ook in andere opzichten onderscheidt Het blauwe uur van Paula Hawkins zich van de doorsnee thriller. Met grote precisie en veel oog voor sfeertekening werkt Hawkins zorgvuldig toe naar het ijzingwekkende einde. Ja, absoluut toch wel een thriller. Maar zoveel meer dan dat alleen.
Over de auteur
Paula Hawkins (1972) werd geboren in Zimbabwe, maar verhuisde op 17-jarige leeftijd naar Engeland. Ze werkte als journalist voor The Times en schreef een paar comedyromans die weinig succesvol waren. Totdat ze in 2015 haar debuut Het meisje in de trein schreef. Het werd een mega-seller. Het boek verscheen in 51 landen en er werden 23 miljoen exemplaren van verkocht. Sindsdien verschenen van haar hand nog In het water en Een langzaam smeulend vuur.
Genadeloze rechtszaken
Zeven jaar geleden stierf de bekende kunstenares Vanessa Chapman. Tot grote verrassing van vrijwel iedereen, en vooral van de begunstigde zelf, liet zij haar complete oeuvre, inclusief dagboeken, brieven en andere documenten na aan galeriehouder Douglas Lennox. Een man met wie zij jaren eerder in een genadeloze rechtszaak verwikkeld was, omdat zij een solotentoonstelling bij hem op het allerlaatste moment afblies. Sindsdien hebben zij elkaar nooit meer gezien of gesproken.
Niet volledig
Maar de collectie kunstwerken die Grace Haswell, beste vriendin van de overleden kunstenares en belast met de afwikkeling van de erfenis, naar Lennox’ kunstgalerie Fairburn House laat overbrengen, is allesbehalve volledig volgens Lennox. Tientallen schilderijen en keramiekstukken ontbreken.
Kort hierna sterft Lennox zelf, als gevolg van een dom jachtongeluk. Er ontbrandt een felle strijd tussen zijn zoon en erfgenaam Sebastian en Haswell, die wederom in tal van rechtszaken jarenlang voortsleept. Niemand kan het bestaan van die missende kunstwerken bewijzen, Haswell beweert alles overgedragen te hebben en de oude Lennox is er niet meer om zijn bewering toe te lichten
Menselijke rib
Maar dan gebeurt er iets onverwachts. Tijdens een tentoonstelling van uitgeleende werken van Chapman in het Tate Modern Museum, beweert een bezoeker, een vermaard forensisch antropoloog, dat de rib van een evenhoevige die Chapman volgens haar eigen opgave in een van haar installaties verwerkte niet van een hert, maar van een mens is. En opeens herinnert iedereen zich weer de verdwijning, jaren voordat Chapman stierf, van haar echtgenoot met wie ze in scheiding lag. Hij is destijds voor het laatst bij Chapman gezien en lijkt sindsdien van de aardbodem verdwenen. Is dit bot van zijn lichaam afkomstig?
Onderzoek
De kunstinstallatie met bot wordt van de tentoonstelling verwijderd om onderzocht te worden. In een poging om te bewijzen dat het hier echt níet om een menselijk bot gaat en zo te voorkomen datonderzoekers het fragiele beeld zullen beschadigen, reist conservator James Becker, Chapman-deskundige én hartstochtelijk liefhebber van haar werk, af naar Eris Island, het schiereiland waar Chapman woonde en werkte en waar haar vriendin Grace Haswell nog altijd woont. Na aanvankelijk vijandig te zijn, laat Haswell hem toe in het voormalige huis en atelier van Chapman en gaandeweg schenkt ze hem haar vertrouwen.
Meelijwekkend
En zo komen we bij de centrale figuur in deze roman: Grace Haswell. Uiterst zorgvuldig en met veel psychologisch inzicht schetst Hawkins deze op het oog geslaagde, maar feitelijk diep meelijwekkende figuur. Haswell, gepensioneerd huisarts, is lelijk en dik, en haar leven lang al keren mensen zich van haar af. Telkens als zij denkt echte vrienden gevonden te hebben, wordt zij teleurgesteld. Steeds weer verdwijnen zij vroeg of laat willens en wetens uit haar leven. Alles doet zij om maar geliefd te zijn en juist dit vastklampen is het wat mensen in haar omgeving afstoot. Bij Vanessa Chapman denkt zij eindelijk een echte zielsverwant gevonden te hebben. Maar is dat wel zo? Waarom dan liet Chapman haar werk na aan haar aartsvijand en niet aan Haswell?
Belachelijk
Naarmate conservator James Becker vaker op het eiland komt, ontdekt hij steeds meer zaken die niet kloppen. In brieven en in haar dagboeken maakt Chapman haar vriendin het ene moment belachelijk en smeekt haar het andere moment juist om hulp. Wat is waar en wat niet? Zijn speurtocht leidt tot een ijzingwekkende apotheose, die nog lang nazindert bij de lezer.
Het blauwe uur (genoemd naar het schemerige uur tussen zonsop- en zonsondergang) is daarmee een uitstekende, rustig opgebouwde en zeldzaam knap gecomponeerde thriller. Maar het is ook en vooral het invoelende portret van een vrouw die grondeloos eenzaam was.
Sonja de Jong
Paula Hawkins – Het blauwe uur. Eerder dit jaar verschenen als The Blue Hour, bij Doubleday, imprint van Penguin Random House, UK. Uit het Engels vertaald door Henske Marsman. Harper Collins Holland, ISBN 978 94 027 1607 8, 352 pagina’s, € 24,99, oktober 2024
