Gisterland - Imme Dros
Het levensverhaal van Anne Hathaway en haar huwelijk met William Shakespeare, met een verrassend perspectief
Gisterland is een luchtige duo-biografie, met veel weetjes over Anne en met verhalen uit Shakespeare’s drama’s, tragedies en komedies, in een serieus maar niet al te zwaar decor van feminisme, toneelkunst en ondernemerschap. Het leven van het echtpaar weerspiegelt zich in sommige van zijn toneelstukken, en andersom
Vertellen, en dat door de ogen van twee vrouwen, Anne Hathaway en Imme Dros, dat is de literaire vorm van deze biografie. Het vertellen begint al bij de moeder van Anne: ‘En elke middag als ik bij het bed van mama voor het open raam zat, wilde ze vertellen van vroeger, van gisterland. Waarom gisterland? ‘Omdat al onze gisterens daarheen gaan, zei ze.’
Ook Imme Dros vertelt. Het is haar geschiedenis van Anne, die op 28 november 1582 trouwt met de acht jaar oudere William Shakespeare uit Stratford-upon-Avon. Anne noemt hem consequent Will. Misschien om het verschil te benadrukken tussen de huiselijke en de officiële William, die de beroemdste toneelschrijver van Engeland zal worden.
De feiten over het leven van Shakespeare zijn wel zo’n beetje bekend, maar Imme zet de relatie tussen die twee naar haar hand, zoals Anne een groot deel van Will’s leven en carrière naar haar hand zet. Na een dramatisch begin met de eerste verloofde van Anne -Thom- komt verhaaltechnisch het huwelijk van Will en Anne op gang.
De eerste ruzie begint al bij het oude hemelbed. Het is niet heel moeilijk in de Anne van Shakespeare de kattige Katharina uit De getemde feeks te zien. Al het denken van Anne staat in het teken van de ongelijkheid van man en vrouw. Als Will poneert dat mannen hun trots hebben, riposteert Anne. ‘Vrouwen zeker niet,’ riep ik opstandig als ik dat soort dingen hoorde. Het viel me niet gemakkelijk mijn mond te houden als ik vond dat ik gelijk had.’ Maar als hun eerste kind een meisje is, gaat Anne verbazend genoeg allerlei meisjesdingen voor haar te maken.
Woordenwisselingen (discussies kun je ze ook noemen) gaan over toneel, waarin Will de regie heeft, en over de werkelijkheid, waarin Anne de regie in handen heeft, en daardoor ook de carrière van Will. Logisch als het de bedoeling van Imme Dros is een verhaal te vertellen door de ogen van Anne. Alle gebeurtenissen liggen onder het vergrootglas van het feminisme. De enige grote beslissing van Will buiten het toneel is de koop van het prachtige huis in Stratford. Later slaat hij munt uit zijn werk, zijn teksten en zijn ‘copyright’ en wordt hij ‘ondernemer’, ongeveer ten tijde van het schrijven van De Koopman van Venetië.
Een paar keer roept hij de hulp van Anne in als er eens een toneelstuk dreigt vast te lopen. Die truc van verhaal in het verhaal beheerst Imme Dros op een geraffineerd, ironische manier. Ze laat Shakespeare uitgebreid het toneelverhaal vertellen, Anne geeft raad en schrijft zodoende een beetje mee. Bijvoorbeeld aan De Koopman van Venetië en De getemde feeks. Ironie: Anne, uitgesproken feministe, geeft Will raad hoe je de feeks het best kunt temmen. Berg je dan als vrouw!
Ondertussen zit Anne, inmiddels moeder van drie kinderen van wie er één door een ongeluk overlijdt, niet stil. Ze begint met het verstellen en repareren van kleding en die arbeid groeit uit tot het beroep van coupeuse. Een feministe zoekt zelf emplooi! Ze wordt ondernemer, evenals Will, die in de toneelwereld van Londen en omgeving een grote naam ontwikkelt.
Alles gaat in goede harmonie. Meestal.
‘Hoe weet je waar je knippen moet?’ vroeg hij.
‘Hoe weet je wat voor woord je moet gebruiken?’ zei ik.
De laatste hoofdstukken gebruikt Imme Dros voor de geschiedenis van enkele overige familieleden, die echter minder interessant zijn.
Op 6 augustus 1623 sterft William Shakespeare. Tragiek: vier maanden voor het uitkomen van zijn verzamelde toneelwerk. Deze eerste druk uit 1623 is in 2020 geveild voor 8,5 miljoen euro. Dat zal deze Vie romancée van Imme Dros niet lukken, maar toch geef ik het een ereplaatsje naast mijn drie delen verzamelde toneelstukken van William Shakespeare.
Dick de Scally
De auteur
Emmy (Imme) Dros (1936) is Texelse van geboorte. Op het gymnasium in Den Helder ontmoet ze haar echtgenoot Harry Geelen, die een paar boeken van haar illustreert. Ze schrijft heel veel voor de jeugd en voor televisie. Opvallend is haar boek Dag soldaat, dag mooie soldaat (1996), dat gaat over de opstand van de Georgiërs op Texel in april 1945. Veel indruk maakten haar bewerkingen en vertalingen van klassieke werken als Odyssee en Ilias van Homerus. In haar lange leven is ze overladen met prijzen, waaronder de Theo Thijssenprijs (2003) en de Woutertje Pieterse Prijs (2006).
Imme Dros – Gisterland, 263 pagina’s, ISBN 978 90 282 1241 1, gebonden, uitgeverij Van Oorschot, € 23,50, oktober 2021
