Geen vaarwel vandaag - Daan Heerma van Voss
Rouwen om de dood van een vader.
Een vader overlijdt. Onverwacht, hartaanval, op Schiphol terwijl hij op weg is naar het vliegtuig dat hem voor zijn eerste vakantie sinds jaren naar Porto zou brengen. Wat dit losmaakt aan herinneringen en gevoelens bij zijn ex-vrouw en drie kinderen, daarover gaat ‘Geen vaarwel vandaag’, de nieuwe roman van Daan Heerma van Voss.
Heerma van Voss vertelt zijn verhaal vanuit het perspectief van de alwetende verteller, een naamloze persoon die alles weet over heden en verleden, die de gedachten van de achterblijvers kent en kan duiden, die zelf onzichtbaar blijft, maar het verhaal naar zijn hand zet.
En zo maken we kennis met Tessel, de oudste dochter, Moor, de middelste en Cat, de jongste dochter. En met Elise, al vele jaren gescheiden van de overledene, maar nu desondanks toch nauw betrokken bij alles wat er na de dood van haar ex aan gevoelens loskomt.
Oskar van Bohemen heette hij en een makkelijke man was hij niet. ‘Goed mens, slecht mens, wie heeft het gezag dat te bepalen’, stelt Heerma van Voss. En zo spreekt hij ook geen oordeel uit over het vaderschap van Oskar.
Ieder van de kinderen heeft, deels door hun plek in het gezin, deels door hun karakter, andere herinneringen. Tessel voelt zich als oudste het meest verantwoordelijk en heeft het idee dat zij ook het meeste lijdt. Moor vraagt zich af of hij geworden is zoals hij is: een man die nergens een vaste plek in het leven vindt, leeft in een volkswagenbusje en zijn geld verdient met allerlei handeltjes, door de harde opvoeding van zijn vader. En Cat, de jongste die pas elf was toen haar ouders gingen scheiden, weet niet goed hoe ze Oskars dood een plek in haar leven moet geven.
Dat Heerma van Voss kan schrijven is zeker. In zorgvuldige, uitgebalanceerde zinnen weet hij loepzuiver de gevoelens van de kinderen en de ex onder woorden te brengen. Ieder hebben ze zo hun eigen sores. Tessel, schrijfster, een eind in de veertig en na een eerste, succesvolle roman al jaren worstelend met een writer’s block. Niet echt gelukkig getrouwd, maar wat levert scheiden aan meerwaarde op. Moor, levend van de hand in de tand, nog steeds vol wrok vanwege het feit dat zijn vader hem, als enige van de drie kinderen, zo nu en dan een klap gaf of met zijn hoofd onder de kraan hield. En Cat, die na haar middelbare schooltijd naar New York vertrokken is om er te studeren en zich daar met een verbeten fanatisme op het werk van Freud gestort heeft.
‘Geen vaarwel vandaag’ heeft duidelijk autobiografische elementen. Tijdens het schrijven van het boek overleed de vader van de schrijver en veel aspecten in het leven en het karakter van de overleden Oskar van Bohemen lijken op die uit het leven van Arend Jan Heerma van Voss: de overgrootvader die aan het hoofd stond van een suikerfabriek in Brabant en ter ere van zijn 70e verjaardag het allereerste vliegtuig in Nederland een rondje liet vliegen. De grootvader die het familiefortuin er in korte tijd doorheen joeg en zijn kinderen in armoe achterliet. Waardoor Oskar al jong het bescheiden ouderlijk huis verlaat en naar Amsterdam trekt om het allemaal beter te doen.
De lezer volgt al deze personages gedurende de week tussen Oskars overlijden en de uitvaart. Er is wat wonderlijk gesol met het lichaam van de dode (waarom in godsnaam hem bijna een week lang op Schiphol gelaten, waarom de man opbaren in het huis van zijn ex die al jarenlang geen enkel contact meer met hem had, waarom niet gewoon een uitvaartondernemer in schakelen die alles netjes regelt). Maar dat is niet waar het in dit boek om draait. ‘Geen vaarwel vandaag’ is het verhaal van nabestaanden die pas na zijn dood wezenlijk over de overledene beginnen na te denken. ‘Herinneringen, als zij ze vergeten, bestaan ze niet meer’ realiseren ze zich.
De auteur:
Daan Heerma van Voss (1986) debuteerde in 2010 met de korte roman ‘Een zondagsman’. Sindsdien volgden nog zes andere romans, waaronder ‘Het land 32’ en ‘Noem het liefde’ en ook enkele essayistische werken. Veel van zijn werk is vertaald in onder meer Engels, Duits, Zweeds, Spaans en Russisch. ‘Geen vaarwel vandaag’ is zijn eerste roman na een stilte van vijf jaar. Heerma van Voss is een zoon van de in 2022 overleden omroepbestuurder Arend Jan Heerma van Voss en de sociologe Christien Brinkgreve.
Daan Heerma van Voss: Geen vaarwel vandaag. Uitg. Atlas Contact, ISBN 9789025474065, €24,99
