Even zweven de levende wezens - Pim te Bokkel
Bewegingen en beweeglijkheid overheersen deze nieuwe bundel
De dichter maakt grote zaken klein en kleine zaken groot
Beweging en beweeglijkheid, dat is de overheersende indruk bij eerste lezing van de bundel Even zweven de levende wezens van de dichter Pim te Bokkel, nu wonend in het natuurrijke Schoorl. De sterk binnenrijmende titel – en dan vooral het zweven - krijgt zijn vervolg in het motto dat de bundel draagt:
Zij maken de beweging van het opspringen en ze komen weer neer. (…) Een ogenblik wankelen ze…
Søren Kierkegaard
Stilstaan
Maar de gedichten lenen zich niet (eigenlijk nooit) voor een vluchtige kennisneming. Bij elk gedicht in deze vijf afdelingen tellende dichtbundel moet je stilstaan bij die beweging. De diepe betekenis die ik geef aan het zweven en weer neerkomen is: De tijd van leven voor mensen is kort. Of: Leven is zweven. Alleen weet Te Bokkel dat zo heel bijzonder te verwoorden.
Dartelende lammetjes
Als een soort voorwoord (in proza) bij een prachtig gedicht over dartelende lammetjes haalt de dichter een anekdote aan van een duinbeklimming. Op de top voelt hij zich los van de grond waarop hij leeft. Pas dan zien we vergezichten. Een klimduin dat uitnodigt tot filosoferen. Zoals een lam dat opspringt ‘als de wens van een wolk om in lucht op te gaan’. Is er daarom misschien zoveel witruimte om de meeste van zijn gedichten? Zo’n beeld over die wolk dringt alleen door bij een tedere beschouwing, bij het stil blijven staan bij het kleine om grote dingen te denken.
Prachtige metaforen
De onderwerpen die vaak te maken hebben met herinneringen (aan vroeger en met eigen gezin) zijn gevat in prachtige metaforen en originele perspectieven. Maar ook over de dood gaat het en over de vergankelijkheid der dingen. De dichter tilt zware dingen op, brengt ze op een hoger niveau en zet ze zachtjes neer in een gedicht.
Een leven is meer dan dit even
het zweven
heeft meer om het lijf
dan dit lichaam
dat wij van inhoud ontdaan teruggeven
Leven en dood, natuur, herinnering en beweging
Zoals al aangehaald is er veel wit rondom de gedichten. Maar er is meer opvallends. Het afbreken van zinnen en het doorlopen van zinnen in volgende regels (enjambement) geven ook een status van ritme en beweging. Geslaagd als dat de bedoeling is. Ik zou het kunnen uitleggen, maar uitleg van poëzie is een doodzonde. De vraag ‘Wat bedoelt de dichter met…’ is volgens mij dan ook impertinent. De enige manier om te zeggen wat de dichter denkt en voelt staat al op papier. Daarom maar in zijn geheel een kort gedicht, waarin naar mijn mening samenkomt wat het wezen van Te Bokkels poëzie is: leven en dood, natuur, herinnering en beweging.
Zeehond
Speels oogt
in de dansende branding de zeehond
die levenloos zweeft
tussen water en lucht
beweegt en ja nee toch telkens net niet
het strand bereikt
opdat het einde
even nog op afstand blijft
Dan ebt het water weg, de overvloed
en openbaart de zee
het strand
het wier, het slijk, het lijk
dat met de holle ogen van een pup
voorbij de einder
naar het zandstrand
in zijn schedel kijkt
Dick de Scally
Pim te Bokkel – Even zweven de levende wezens, Wereldbibliotheek, ISBN 978 902 845 37 84. 76 pagina’s, € 22,99. Januari 2025