Eiland van gisteren. Verhalen over Texel - Nico Dros
Groen zwart – Texel in zijn hart
In deze bundel verhalen en essays over Texel laat Nico Dros zien hoe ‘het Gouwe Boltje’ van gisteren en eergisteren nog in deze geboren Tesselaar zit.
Jeugdherinneringen vormen mijns inziens een nogal ondergewaardeerd genre, misschien omdat men ze ‘makkelijk’ vindt. Inderdaad, een memoires-schrijver hoeft maar het luikje naar vroeger open te zetten om inspiratie op te doen. Alleen, dan begint het pas. Niet wàt schrijf je op, natuurlijk ook belangrijk, maar ook: hoe schrijf je het op. Als telegram, schoolopstel, notulen, of als literatuur? Dat laatste is de vaardigheid van Nico Dros, als hij over zijn eigen Texelse geschiedenis schrijft.
Boottocht
Ik was er eerder, op Texel bedoel ik. Voor het eerst kwam ik er in december 1950, toen mijn vader hertrouwde met de Texelse Lena Kikkert, nadat zijn eerste vrouw, mijn moeder, was overleden. Ik herinner me de boottocht, want in het Marsdiep lagen enorme brokken drijfijs en de overtocht van Den Helder naar Oudeschild duurde een eeuwigheid, anderhalf uur, in vergelijking met de 20 minuten van heden. Kijk, daar ga je al, de herinnering is er wel, maar niet de stijl.
‘Op Skil’
Wel bij Nico Dros. In deel 1 van zijn herinneringen springt vooral ‘Op Skil’ er qua gevoelige sfeer uit. Skil is de lokale naam voor het havendorp Oudeschild, het dorp van zijn grootouders, waar hij tijdens de ziekte van zijn moeder logeert. Waar zouden al die jeugdherinneringen anders over gaan dan verliefdheid, verdriet, jaloezie, palingsteken, dorpsnieuws, aparte types en herinneringen van horen zeggen. Tessel is ook het eiland waar familierelaties belangrijk zijn, met de bijbehorende roddel en achterklap. Op blz. 23 laat hij iemand over de Texelse familie Boon zeggen: ‘Er is geen Boon die deugt.’ Nogal pijnlijk, deze onweersproken kwalificatie voor mevrouw Boon (geboren Anna Koeman), die tijdens de opstand van de Georgiërs tegen de Duitsers in april 1945 oneindig veel hulp heeft verleend aan de opstandelingen. Een deugende Boon dus. Als eerbetoon kreeg zij in Georgië de titel ‘moeder der Georgiërs’.
Historische non-fictie
Geheel volgens het thema ‘gisteren en eergisteren’ voegt Dros er in deel 2 nog vijf essays aan toe, die hij historische non-fictie noemt. Bijvoorbeeld, over dominee Jacob Huizinga (1844-1869), ‘vermaner ofwel doopsgezind predikant te Den Burg. Diens dagboek is een uitgangspunt om een beeld te schetsen van deze bijzondere man en diens plaats in de Texelse samenleving. Een ander essay gaat over Frederik van der Vis, die zijn herinneringen opschreef in (volgens Dros) ‘kloeke’ dichtregels, op 168 foliovellen in een weelderig handschrift. Goed dat Dros zoiets aan de vergetelheid ontrukt. Daardoor valt het zo op dat het essay ‘De oermient’ qua thema en stijl geheel buiten de boot valt. De ‘oermient’, een idee van gezamenlijke weiden, noemt hij een ‘politieke hersenschim als historisch curiosum’ en gaat gedeeltelijk over zijn studentenjaren in Amsterdam, geschreven vanuit de hoogte. ‘Om dit te illustreren en toe te lichten volgt eerst een beknopte theoretische uiteenzetting die ook voor leken en arbeiders prima te volgen zal zijn.’ Zal wel ironisch bedoeld zijn. Maar even verderop krijgt vakbondsleider Fré Meis nog een sneer waar Dros hem een ‘karpatentronie’ geeft.
Dialect
Dat het Texels een apart dialect is bewijst Dros in zijn laatste essay uit deze bundel, over de streektaal Texels, met veel dialect, maar dat toch zeer leesbaar en vooral geestig is. Knap hoor. Een kleine bloemlezing van Texelse gedichten vormt een curieus slotstuk.
Eiland van gisteren is als een lappendeken, in de goede zin van het woord, namelijk om de liefde voor Texel warm te houden.
Dick de Scally
Over de auteur
Nico Willem Dros, 1956, is Tesselaar van geboorte, maar woont nu al lang in Amsterdam. Studeerde geschiedenis. Richtte in 2002 samen met Arie van den Berg de Schrijversvakschool te Amsterdam op. Geroemd is hij om zijn roman ‘Willem die Madoc maakte’ uit 2022, over de dertiende-eeuwse auteur van Van den Vos Reinaarde. Hij stond met dit boek op de shortlist voor de Libris Literatuur Prijs.
Nico Dros – Eiland van gisteren – Verhalen over Texel, Van Oorschot,174 pagina’s, € 21,50, juli 2024
