Dit is jouw tijd - Bertram Koeleman
Zoektocht naar een verdwenen jeugd
Nieuwe roman van Bertram Koeleman stelt een beetje teleur
De werkelijkheid in de romans en verhalen van Bertram Koeleman schuurt altijd een beetje met de feiten. Wat is waar, wat speelt zich alleen in het hoofd van zijn personages af? Dat leverde vooral in zijn vorige roman Het wikkelhart intrigerende literatuur op. Maar in zijn nieuwe boek, Dit is jouw tijd, lijkt dat schurende er hier en daar wat te veel aan de haren bij gesleept. Voor liefhebbers zeker nog altijd een boek dat de moeite waard is, maar desondanks toch een klein beetje een teleurstelling.
Over de auteur
Bertram Koeleman (1979) groeide op in Heemskerk. Hij studeerde Engelse taal en letterkunde. In 2013 debuteerde hij met de roman De huisvriend die genomineerd werd voor de Anton Wachterprijs. Hierna volgde de verhalenbundel Engels voor leugens die een nominatie voor de J.M.A. Biesheuvelprijs in de wacht sleepte. Daarna volgde nog de roman Het wikkelhart die hem een plek op de shortlist voor de BNG Literatuurprijs opleverde en de verhalenbundel Het dreigbed. Zelf noemt Koeleman zijn werk ‘onopzettelijk gemuteerd autobiografisch’.
Nostalgicus
Veertiger Mart Rebius is een nostalgicus, die vooral stilstaat bij wat zijn leven hem allemaal niét heeft opgeleverd. Een puberteit vol drank, drugs en muziek bijvoorbeeld in de jaren negentig. Altijd zat hij in zijn eentje op zijn kamer, voor een wild studentenleven was hij veel te bleu.
En Rebius beschikt kennelijk – nergens wordt toegelicht hoe dat kan, maar dat is ook niet van belang – over een onuitputtelijke hoeveelheid geld waardoor hij nu in zijn huis elke maand een groot negentigerjaren feest kan geven, compleet met dj’s, beveiligers, barpersoneel. Dankzij een oproepje op Facebook komen daar telkens tientallen onbekenden op af om een ouderwets studentenfeest te beleven, met muziek, bord- en computerspelletjes, stiekeme seks en drank, heel veel drank. Waar Rebius dan, nog altijd als de buitenstaander, maar toch gelukkig, ronddwaalt en zich een kater drinkt.
Overleden
Het is tijdens zo’n feest dat Rebius gebeld wordt door zijn moeder die hem meldt dat zijn vader plotseling overleden is. Dat leidt tot dubbele gevoelens bij hem: zijn ouders zijn gescheiden toen Mart nog geen jaar oud was, maar zijn leven lang was zijn vader wel een paar keer per week bij hem en zijn moeder thuis. Nooit heeft hij eigenlijk echt stilgestaan bij het merkwaardige van die situatie.
En dan, tijdens de uitvaart, krijgt hij bij het open graf opeens een beeld in zijn hoofd: zijn zesde verjaardag, een kamer vol ooms, tantes en buren en daar midden in de kamer zijn vader, liggend op de grond met bebloed hoofd. Moeder zegt dat ze zich niet iets dergelijks herinnert, maar Rebius kan het niet loslaten, hij moet en zal achterhalen wat er gebeurd is.
Terughalen
En daar komt weer die bodemloze zak met geld tevoorschijn waarover Rebius beschikt: Hij besluit het verjaardagsfeest terug te halen, met alles erop en eraan. Hij koopt in allerijl zijn oude ouderlijk huis terug, laat alles in de oude staat verbouwen en schilderen, zorgt via Marktplaats en tweedehandswinkels dat alles er weer precies zo uitziet als toen hij zes werd en huurt via een castingbureau een groot aantal acteurs in die hij de rollen van de verjaarsvisite toekent. Zelf zal hij weer de zesjarige zijn van toen.
Koeleman maakt er een dolle boel van en tovert de ene na de andere bizarre ontwikkeling uit zijn hoge hoed. Uiteindelijk komt Rebius erachter wat er tijdens het verjaardagsfeest gebeurd is en ook wat zijn ouders hem zijn leven lang niet hebben willen vertellen.
Tragikomisch
Het is een beetje komisch, beetje tragisch verhaal dat best lekker wegleest en regelmatig verrast. Maar de intrinsieke motivatie van Rebius wordt niet duidelijk, de ontwikkelingen zijn te vreemd, de ontknoping komt te onverwacht. Steeds heb je het gevoel dat Koeleman iets wil zeggen wat je als lezer kennelijk moet aanvoelen, maar wat niet duidelijk wordt. Waarom herkent hij zijn vroegere buurmeisje niet, waarom doen zijn ouders zo krampachtig?
Mooie zinnen zijn er voldoende. Zoals die waarmee Koeleman zijn verhaal opent: Het verleden van Mart Rebius begon een maand na zijn tweeënveertigste verjaardag. Een zin waarin heel veel samengebald zit. Helaas weet Koeleman die spanning niet echt vast te houden.
Sonja de Jong
Bertram Koeleman – Dit is jouw tijd, 256 pagina’s, ISBN 978 90 254 7420 1, uitgeverij Atlas Contact, € 22,99, februari 2024
