Conserve's Leessite

Met deze roman laat ze zien dat ze de belangrijkste auteur van Suriname is op het ogenblik

De wereld van Astrid Roemer

De gelauwerde Surinaamse schrijfster Astrid H(eligonda) Roemer (1947), ze ontving in 2016 de P.C. Hooftprijs en in 2021 werd haar de Prijs der Nederlandse Letteren toegekend. In datzelfde jaar raakte 2021 raakte ze in opspraak. Niet door iets wat met haar literaire werk te maken had, maar door haar uitgesproken sympathie voor de veroordeelde ex-president van Suriname, Desi Bouterse, over wie ze eerder het toneelstuk De orde van de dag schreef bij Conserve in 1988 naast nog twee novellen en de bundeling van columns voor Radio West Oost West Holland Best. Onlangs verscheen een nieuwe roman van haar hand: DealersDochter en kunnen we het gelukkig weer over haar kwaliteit als schrijfster hebben.

In dit nieuwste boek van Astrid Roemer staan vijf mensen centraal. Ze komen een voor een aan bod.

Te beginnen met Brandon. Hij woont in het binnenland van Suriname, is zestien en heeft een oudere zuster en vier broers. Hij zoekt zijn eigen weg, gaat naar Paramaribo en van daar, meegenomen door een jonge blanke vrouw van 23, naar Nederland, Amsterdam: ‘Amsterdam voelde groot en diep en breed. Vrees overviel hem dikwijls want diep breed groot was iets om te vermijden. Was in hem gestampt in zijn geboortedorp. De rivier, het oerwoud: ze waren zonder grenzen en ging je toch te ver dan raakte je verloren in het onbekende!’

Brandon vult elk vak

Brandon is vakkenvuller, maar het meeste geld verdient hij door klusjes voor drugskoeriers te doen. Op een gegeven moment ontmoet hij Nadja, een ‘marronmeisje’: ‘Hij wankelde van de kracht die haar blik deponeerde bij hem. Hij wist het meteen. Haar trouw ik.’ Ondertussen heeft hij seks met alles wat los en vast zit, mannen en vrouwen: ‘Het maakte niet uit of zijn pijp gleed in haar mond, haar achtergat, haar vagina.’

Brandon laat zijn geld achter bij zijn toekomstige bruid Nadja als hij nog een ‘laatste noodklus’ gaat doen voor de drugskoeriers.

De tweede persoon die geportretteerd wordt is Boris. Hij is getrouwd met Heli, ze hebben een dochtertje Eloe. Heli kennen we uit Roemers roman Gebroken wit uit 2019. Ze wordt in haar huis door twee mannen, een blanke en een donkere, beschoten en meegenomen, in het bijzijn van Boris en hun baby’tje Eloe. Heli zal het niet overleven; een van de daders, zo verneemt de lezer later, is Brandon. Boris is (sport)arts in gevangenissen en is zo betrokken geraakt bij criminele drugspraktijken.

Derde hoofdpersoon is Aqua. Ze is een dochter van Brandon. Hij wordt als handlanger voor de moord op Heli opgepakt, de blanke moordenaar ontspringt de dans. Aqua woont in Den Haag, samen met moeder Nadja en Brandons neef Janus (die de eer van de familie moest redden).

‘Er zijn ontzettend veel witte landgenoten die niet houden van zwart. En daarmee zal zij moeten leren leven. Denk niet dat zwarte mensen van elkaar houden, had haar vader gesteld.’

Smeltende sneeuwpop

Aqua bezoekt de vader van Nadja in het verpleegtehuis: ‘Zij luistert. Zij weet niet wie Brandon is. Zij weet niks van een moord. Zij weet helemaal niets van drugs.’ ‘De naam Brandon had zich gehecht in haar kop. En een keer liet ze de naam vallen terwijl moeder Nadja de afwas in de machine deed. Moeder zakte in mekaar alsof ze een sneeuwpop was die ineens smolt.’

Het vierde hoofdpersonage is Eloe. Ze vertelt aan de beste vriendin van haar moeder, ze noemt haar tante Cate/Carmen, dat Aqua contact met haar heeft gezocht. Cate is tegen een ontmoeting. Eloe heeft Aqua al gezien, op het treinstation: ‘Zo zwart heb ik nog nooit iemand gezien. Ik ben meteen vertrokken.’ Later zullen Eloe en Aqua nader tot elkaar komen. Over de moord op haar moeder hoort zij meer van vader Boris als ze samen een reisje naar Italië maken: ’Ik heb ooit een job gehad die mij in contact bracht met zware criminaliteit en die job heeft mij mijn vrouw gekost.’

Braziliaanse voetbalmiljonair

Dan, ten slotte, Carmen. We horen in dit hoofdstuk dat Nadja haar bruidsschat (Brandons drugsgeld) heeft laten versnipperen in de bank waar zij toen werkte en dat Eloe verliefd is geworden op Tonio, een knappe Braziliaanse voetbalmiljonair. Carmen biecht op dat ze haar uiterste best heeft gedaan om het huwelijk tussen Boris en Heli te voorkomen: ‘Liever dan toch je Surinaamse lover dan zo’n overdreven Hollander, heb ik woest gedacht. […] Jij was vast ook gelukkig geworden met je geliefde Derik. Mooie bruine heer, trouwens. Is maar bij zijn kinderen en vrouw blijven hangen. Bovendien. In handen van hem, was je vast niet vermoord.’

Stukje bij beetje wordt de lezer geïntroduceerd in ‘de wereld van Astrid Roemer’. Op uiterst geraffineerde wijze rijgt Astrid Roemer in haar kenmerkende stijl en woordgebruik, de levens van de vijf personages aan elkaar. Als in een thriller doseert ze relevante gegevens tot aan het einde alles op zijn plaats valt. Hoewel? Er blijven vragen: welke dochter (Eloe of Aqua) is de DealersDochter uit de titel? Waarom deze titel met twee hoofdletters D geschreven? Wat betekenen die opvallend overdadige seksuele uitspattingen van Brandon? Welke personen worden gesymboliseerd door de twee roodkopgieren op de cover?

In deze intrigerende roman spelen in haar werk terugkerende thema’s als identiteit, geboortegrond, de tegenstellingen Suriname-Nederland en blank en zwart een hoofdrol.

Met DealersDochter laat Astrid H. Roemer opnieuw zien dat zij op het ogenblik de belangrijkste auteur van Suriname is.

Adriaan Vermeulen

Over de auteur

Astrid H. Roemer (Paramaribo, 1947) brak in Nederland door met de roman Over de gekte van een vrouw, over de complexiteit van het vrouw-zijn. Bij uitgeverij Conserve publiceerde ze twee novellen: de heruitgave van de novelle Waarom zou je huilen mijn lieve, lieve…, (1976/1987), het toneelstuk De orde van de dag (1984/1988) en de nieuwe novelle In het spoor van de jakhals (1988). In de jaren negentig schreef zij drie dekolonisatieromans. Ze wordt zowel in Suriname als in Nederland geprezen om haar scherpzinnige eigenheid in het inmiddels uitgebreidere oeuvre van poëzie, proza en dramatekst. In 2016 ontving ze de P.C. Hooftprijs voor proza en in 2021 de Prijs der Nederlandse Letteren, die niet werd uitgereikt omdat ze uitspraken deed over Bouterse.

Astrid H. Roemer, DealersDochter, 208 pagina’s, ISBN: 9789044641769, uitgeverij Prometheus, € 22.50, februari 2023