De wraak van Balthazar - Jeroen Windmeijer
Was Balthasar Gerards een held of een schurk?
Een door godsdienst geïnspireerde moordenaar
Vijf moorden in iets meer dan een week tijd, de een nog gruwelijker dan de andere. Het stadje Delft wordt in De wraak van Balthasar, de nieuwe thriller van Jeroen Windmeijer, flink op de proef gesteld. De schrijver maakt er een razend spannend verhaal van, met alle elementen die een goede thriller kenmerken: raadselachtige moorden, een kat-en-muis-spel tussen dader en politie en op de achtergrond een ontluikende romance. Maar Windmeijer voegt daar, net al in zijn eerdere thrillers, nog een element aan toe: een kritische blik op geschiedenis en met name op Bijbelse geschiedenis. Het maakt dat dit boek ver uitstijgt boven de gemiddelde thriller.
Over de auteur
Jeroen Windmeijer (Delft, 1969) is van huis uit cultureel-antropoloog en was als niet-gelovig godsdienstleraar verbonden aan een school in Leiden. Hij voelde zich altijd al gefascineerd door godsdienst en geschiedenis. In 2015 publiceerde hij zijn eerste thriller, Het Petrusmysterie waarin beide interesses samenkwamen. Daarna volgden onder meer Het Pauluslabyrint en Het Pilgrimfatherscomplot (die zich beiden net als Het Petrusmysterie in Leiden afspelen) en De schaduw van Vermeer. Zijn boeken zijn inmiddels in vijf talen vertaald en wereldwijd zijn er meer dan 250.000 exemplaren van verkocht.
Rechterhand
Delft wordt in de zomer van 2024, precies 440 jaar na de moord op Willem van Oranje, opgeschrikt door een moord. Geschiedenisleraar Victor van Atten, in zijn vrije tijd actief als gids bij historische wandelingen, treft bij de start van de nachtelijke wandeling Duister Delft het lijk aan van een vrouw op de trappen van het stadhuis, eeuwen eerder in gebruik als rechtbank. Even nog denkt hij dat zij een van de ingehuurde acteurs is die historische gebeurtenissen naspelen, maar nee, de vrouw is echt dood en haar rechterhand is afgehakt en ligt los in haar schoot. In die losse hand een briefje met een verwijzing naar een Bijbelvers van Mattheus: ’En als je rechterhand je ten val brengt, hak hem dan af.’
Gloeiende pook
Rechercheur Bobbi Meijer krijgt de leiding over het politieonderzoek. Zij is, na een carrière in het leger en een traumatiserende uitzending naar Afghanistan, nog niet zo lang bij de politie en dit is het eerste onderzoek waarover zij de leiding heeft.
Al snel blijkt dat het niet bij die ene moord blijft. Twee dagen na de eerste moord wordt een tweede stoffelijk overschot aangetroffen, ditmaal vastgebonden op de rug van een paard en met afschuwelijke verwondingen aan armen en benen, veroorzaakt door een gloeiende pook. En wederom een toepasselijke verwijzing naar een bijbelvers.
Martelingen
Het is geschiedenisleraar Van Atten die dankzij zijn historische kennis als eerste een verband met Balthasar Gerards legt: diens moord op Willem van Oranje is tot op de dag af 440 jaar geleden, de aangetroffen teksten komen uit de katholieke bijbel en de moorden vertonen gelijkenis met de martelingen die de katholieke Balthasar Gerards na zijn gevangenneming zelf moest ondergaan door zijn protestantse beulen.
Stap voor stap probeert Bobbi Meijer haar weg te vinden in het labyrint. De zaak wordt steeds ingewikkelder. Een derde moord, een vierde, een vijfde en allemaal volgens hetzelfde bizarre patroon, met telkens een Bijbelvers.
Waarheid
Geheel volgens de wetten van het genre verwerkt Windmeijer subtiele hints in zijn verhaal die je doen denken de dader op het oog te hebben, maar die daarna uiteraard niet blijken te kloppen. Maar hij doet meer dan dat, iets wat je in de doorsnee thriller niet zo snel aantreft: hij stelt namelijk de waarheid van geschiedenis en met name de waarheid van de bijbel aan de kaak. Het zijn degenen die de geschiedenis vastleggen die bepalen hoe iets herinnerd zal worden. En zo wordt Balthasar Gerards heden ten dage door de meeste mensen uitsluitend gezien als een gemene schurk en Willem van Oranje als de geweldige Vader des Vaderlands, terwijl de realiteit uit die periode iets heel anders, veel genuanceerders vertelt.
Heilig
Sterker nog: lange tijd heeft de katholieke kerk er zelfs voor geijverd om Gerards heilig te laten verklaren, vanwege zijn zelfopoffering voor de katholieke kerk.
‘Hoe meer je je in geschiedenis verdiepte, hoe minder er van de bekende verhalen overbleef. Toch hebben mensen meestal de neiging de oorspronkelijke verhalen te blijven vertellen, […] vanuit de overweging dat je een mooi verhaal niet met feiten moest verpesten. Dit was dan nog relatief onschuldig. Het werd anders als mensen een verhaal kregen voorgeschoteld dat deel uitmaakte of deel moest gaan uitmaken van hun identiteit. […] Eigenlijk gebeurde dat met elke nationale geschiedenis in elk land. Hier en daar werden feiten aangepast of verdoezeld.’
Goedgedoseerd.
Windmeijer doseert dit soort overwegingen zorgvuldig. Nergens wordt het teveel of te belerend, maar het zet je wel telkens even aan het denken. En daartussendoor schetst hij onverstoorbaar een heel spannend verhaal, met een bijzonder originele plot, dat je als lezer aan je stoel gekluisterd houdt.
Sonja de Jong
Jeroen Windmeijer – De wraak van Balthasar, Harper Collins, ISBN 978 94 027 1609 2, 392 pagina’s, € 24,99, november 2024.
