De weg naar Macondo - Gabriel García Marquez
Hoe het legendarische dorp Macondo ontstond
Niet eerder vertaalde verhalen gebundeld met enkele novelles
Het merendeel van de teksten die in de bundel De weg naar Macondo opgenomen zijn, was eerder al verkrijgbaar. Alleen een reeks korte verhalen die Gabriel García Marquez nadrukkelijk bedoeld had als voorstudies voor zijn meesterwerk Honderd jaar eenzaamheid zijn voor het eerst in het Nederlands vertaald. Maar ook het herlezen van de novellen is een genot. Wat was García Marquez toch een fenomenaal schrijver. Fijn dat dit werk nu ook weer te lezen is. Voor zijn fans een hernieuwde kennismaking, voor nieuwe lezers een heerlijke ontdekking.
Over de auteur
Gabriel García Marquez (1927-2014) was een van de grootste schrijvers van de 20e eeuw. Van zijn bekendste boek Honderd jaar eenzaamheid werden wereldwijd miljoenen exemplaren verkocht. Zijn eerste roman, Het kwade uur, verscheen in een niet-geautoriseerde, door de uitgever aangepaste versie in 1961, maar volgens de schrijver was de versie van 1967 pas de eerste echte druk. In 1968 verscheen Honderd jaar eenzaamheid, maar het duurde nog tot 1972 voordat deze lijvige roman in het Nederlands verscheen. Enkele andere bekende titels van zijn hand zijn De kolonel krijgt nooit post, Liefde in tijden van cholera en Kroniek van een aangekondigde dood.
Sfeertekening
De bundel omvat alles wat García Marquez publiceerde tussen 1950 en 1966. Zeven korte verhalen, geschreven tussen 1950 en 1954, elk niet meer dan twee of drie pagina’s, waren nog niet eerder in het Nederlands te lezen. Nadrukkelijk meldde de schrijver erbij: ‘Aantekeningen voor een roman’. Het zijn duidelijk schetsen die García Marquez moesten helpen bij de sfeertekening van het huis in Macondo dat de hoofdrol speelt in Honderd jaar eenzaamheid. We maken kennis met het huis, de dochter en de zoon van de kolonel en lezen over Meme en Isabel, die later een rol in de roman zouden krijgen.
De eveneens opgenomen korte verhalen uit De uitvaart van Mama Grande waren wel al vanaf de jaren zestig in het Nederlands beschikbaar, maar inmiddels al jaren niet meer verkrijgbaar.
Novelles
Dat geldt, voor zover ik kan nagaan, ook voor de drie opgenomen novellen. En wat een genot om deze opnieuw (of voor het eerst) te lezen. Het minst bekend is Afval en dorre bladeren, door García Marquez geschreven in 1955. De schrijver genoot toen nog amper bekendheid. Het verhaal omvat drie met elkaar versneden innerlijke monologen van een vader, zijn dochter en zijn kleinzoon bij de dood van een naamloze man. Jaren geleden is de man komen aanwaaien en heeft als dokter zijn intrek genomen in een kamer bij de man. De eerste jaren doen de inwoners regelmatig een beroep op zijn medische kennis, maar geleidelijk is er, door diverse gebeurtenissen, wantrouwen gegroeid. De man is verhuisd naar een andere plek en niemand wil nog iets met hem te maken hebben. Nu, op het moment dat de novelle begint, heeft hij zich verhangen en de kolonel, de man die hem destijds in huis genomen had, weet dat hij de enige is die kan zorgen dat de dokter een begrafenis krijgt. In de uren voorafgaand aan die begrafenis zitten vader, dochter en kleinzoon bij elkaar in het kamertje, samen met de dode in zijn kist en herinneren zich de jaren ervoor.
Kolonel
Veel bekender is De kolonel krijgt nooit post uit 1961, het relaas van een gepensioneerde kolonel. Zijn zoon is een paar maanden geleden doodgeschoten tijdens hanengevechten en sindsdien woont de haan bij de kolonel en zijn vrouw. ’s Nachts wordt het beest vastgebonden aan de bedstijl, overdag aan de tafelpoot. Over een half jaar zullen er opnieuw hanengevechten zijn en de kolonel is vast van plan om het dier daarna, als hij gewonnen heeft, voor een goede prijs van de hand te doen, zodat hij en zijn vrouw weer wat geld te besteden hebben. Want al vijftien jaar wacht de kolonel op het pensioen waar hij als oud-militair recht op heeft. Elke vrijdag gaat hij gespannen kijken als de boot met post aankomt, maar nooit is er post voor hem. En dus komen hij en zijn vrouw bijna om van de honger, terwijl allerlei mensen om hem heen misbruik maken van zijn gebrek aan daadkracht.
Het laatste deel van deze bundel wordt gevuld met Het kwade uur, een novelle over een tot op het bot politiek verdeeld dorp waar iemand in het holst van de nacht overal schotschriften opplakt met beschuldigingen over dorpelingen. Met dramatische gevolgen.
Sonja de Jong
Gabriel García Marquez – De weg naar Macondo, bloemlezing uit zijn vroege werk, met een voorwoord door de journaliste Alma Guillermoprieto en een korte beschouwing door Conrado Zuluaga. Oorspronkelijke titel: Camino a Macondo, verschenen in 2020. Uit het Spaans vertaald door onder meer Mariolein Sabarte Belacortu, Aline Glastra van Loon, Mieke Westra en vele anderen. Meulenhoff, ISBN 978 90 896 8333 5, 544 pagina’s, € 29.99, maart 2025
