De trouwe lezer - Max Seeck
Moorden worden vrij naar de trilogie van Roger Koponen volgens het boekje uitgevoerd
Rechercheur Jessica Niemi heeft het nakijken in deze meeslepende thriller van jonge debutant, filmisch geschreven
Verrassend goed, filmisch geschreven Finse thriller met in de hoofdrol rechercheur Jessica Niemi, die zelfs in Amerika al tot uitstekende reacties leidde zoals in de Wall Street Journal en bestseller in de New York Times. De trouwe lezer kan wel eens al te ijverig zijn, want hij lijkt de moorden in de succesvolle trilogie van Roger Koponen te willen kopiëren. Roger heeft vierhonderd kilometer gereden met de auto om met twee collega-auteurs een lezing in Savonlinna te geven voor zo’n vierhonderd mensen. Veel vrouwen van middelbare leeftijd en bejaarden. Een lezer staat op en vraagt of hij bang is en of hij zijn eigen angsten heeft verwerkt in zijn boeken. Hij zegt dat de schrijver altijd iets van zichzelf ‘aan het papier hecht’. Als de lezing afgelopen is en hij gedineerd heeft met onder andere literatuurcriticus Pave Koskinen, heeft hij ontiegelijk veel zin om de appetijtelijke lokale boekverkoopster te volgen als zij naar het toilet loopt. Ver komt hij niet want de receptioniste van het hotel roept hem met de mededeling dat ze de politie aan de telefoon heeft. Het gaat over zijn vrouw. Dan komt hij op het politiebureau van Savonlinna bij hoofdinspecteur Sanna Porkka en krijgt daarna een videogesprek met de onderzoeksleider die een Ests accent heeft: hoofdinspecteur Erne Mikson
Maria Koponen is doctor in de farmacie en hoofd productontwikkeling Neurofarm en heeft Roger een paar uur eerder geappt dat de tuinverlichting niet goed werkt. ‘Geen stress, ik regel dat morgen,’ appt hij terug. Maar ze heeft het niet (meer) gelezen. Ze is vermoord en zit met een grijns aan tafel, een beeld zoals te zien op de cover van ‘het eerste deel van zijn Heksenjacht-trilogie. Daarin komen twee heksen voor… Een van de twee is onder het ijs begraven. Een van de mannen van de Centrale Recherche gaat de volgende dag praten bij Neurofarm en een voormalige collega van Maria, maar wordt er niets wijzer
De politie krijgt een melding dat iemand zich van het leven wil beroven. Dat heeft de dader gemeld bij de meldkamer, maar Maria heeft geen zelfmoord gepleegd, maar is vermoord. Ze vinden haar rechtop gezeten aan tafel in een zwarte avondjurk met glanzend gelakte zwarte nagels aan hand en tenen, haar blote benen vastgebonden. De hooggehakte matzwarte Jimmy Choos staan keurig naast de stoel. Jessica doorzoekt het huis. En terwijl drie technische onderzoekers bezig zijn komt een vierde de kamer in en zegt dat hij ‘boven’ heeft gedaan en loopt zo het huis uit. Dat moet de dader zijn en Jessica achtervolgt hem. Maar tevergeefs. Ze vindt zijn overall op straat terug. Zes mannen worden gearresteerd, geen van hen is de dader. Ze herkent de stem niet bij alle zes. In het eerste deel van Rogers boek wordt ook een vrouw verdronken onder het ijs beschreven. ‘Hebben jullie die gevonden bij het strand?’ vraagt Roger vanuit Savonlinna. Kort daarop vinden Jessica, die bijnamen heeft als Commissaris Kouwe Kikker en Lara Croft, en collega Jusuf Pepple het lichaam van een zwartharige beeldschone vrouw onder het ijs. Het moet een middeleeuwse heksenproef symboliseren. Het feit dat ze naar de bodem zinkt kan een teken zijn dat ze geen heks is. Enkels en polsen zijn ook bij het slachtoffer bijeengebonden net als in de heksenproef, dat bewijst een close-up van de vrouw.
Dan vraagt Camilla Adlerkreutz, een oude vrouw die uitziet op het huis van Maria en Roger of de politie wil kijken naar hun dak. Daarop staat geschreven in het Latijn: Malleus Maleficarum. Wat staat voor heksenhamer ontdekt Jessica in een zoekmachine.
Wanneer Sanna Porkka de auteur met Rogers auto naar Helsinki brengt in de sneeuw, wordt ze gevolgd door een auto. Deze SUV gaat naast hen rijden en het raampje gaat open en de man, die eerder sprak bij Rogers lezing zegt opnieuw: ‘Bent u bang voor datgene wat u schrijft?’ Uren later worden twee lichamen op 60 kilometer van Savonlinna bij Juva gevonden, Rogers auto ongedeerd. De lichamen zijn beiden verbrand, grote kans dat het Sanna en Roger zijn. Sanna neemt in ieder geval haar telefoon niet op. Nu zijn er inmiddels vier doden gevonden. Op het lijstje dat Rasmus heeft gemaakt komen zeven doden voor. In boek I vrouw verdronken onder het ijs (zou de onbekende verdronken vrouw kunnen zijn, door het forensisch team al de ijsprinses genoemd), vrouw vergiftigd (zou Maria kunnen zijn) en man gestenigd. In boek II man met een dolk gedood en man, op de brandstapel gedood (zou Roger kunnen zijn) en in boek II vrouw verpletterd en vrouw op brandstapel verbrand (zou Sanna kunnen zijn). Nog drie te gaan denkt hoofdinspecteur Erne Mikson (tenzij ze al gepleegd zijn in de volgorde van het boek, zegt Jessica). Wat volgt is een persconferentie met Lönnqvist in kleding van de korpsleiding en een vrouw in mantelpak van het ministerie van Binnenlandse Zaken.
Na de persconferentie zegt Erne dat Jessica de hoofdonderzoeker is, weliswaar onder zijn leiding. De eerste reacties in de media beschrijven de moorden als ritueel en er wordt al gespeculeerd over mogelijk nieuwe slachtoffers. Als er foto’s bekend worden van het metrostation blijkt dat Roger Koponen nog leeft, of er is sprake van een man die op hem lijkt. Zou hij onderweg zijn naar zijn woning in Kulosaari? Wie is dan de verbrande man bij Juva? Want uit de DNA-test bleek dat het Koponen zou zijn. Pave Koskinen, moderator van de lezing in Savonlinna, vertelt dat de man die vragen stelde of hij bang was voor zijn eigen boeken, een kale magere man was, zelfverzekerd, een tikje drammerig en zelfs dreigend. De man zit later in een auto die mogelijk Koponen gevolgd is. Jessica zal Pave terugbellen. Ondertussen is er op YouTube een video vertoond met de tekst malleus maleficarum waarop alleen het beeld van Maria, de vermoorde vrouw met de grijns aan tafel, te zien is. Als ze achter het huis van Koponen bij het wak is ziet ze een gehoornde gestalte staan en hoort dan een vrouw hard gillen. Omdat ze haar ziet? Ze trekt haar uit het wak en doet haar jas om haar heen. Ze heeft een vermoeden dat er een duiker zit onder het ijs. De vrouw is zwaar onderkoeld en wordt naar het ziekenhuis gebracht, ze is de eerste die het heeft overleefd. De vrouw heet Laura Helminen. De gehoornde gestalte is ondertussen verdwenen. Als ze Jessica ziet in het ziekenhuis geeft ze een oorverdovende, ontroostbare schreeuw. Jusuf doet het verhoor en vertelt dat Laura de avond – van de moord – uit haar huis is ontvoerd en samen met de IJsprinses (die Lea Blomqvist schijnt te heten) – in een donkere, bedompte ruimte wakker wordt. Pas later krijgt Jessica haar jas terug met telefoon en notitieboekje en daarin staat dezelfde leus in het Latijn geschreven. Ze weet zeker dat ze dat zelf niet heeft gedaan. Laura Helminen schreeuwde omdat ze het portret van Jessi (‘die heks’) zag in de benauwde ruimte en haar daarvan herkende. Beiden moeten van mannen met een bokkenkop op de heksenproef doen in een grote bak water. Alle worden ook gekleed in een zwarte avondjurk net als Maria Koponen.
De auto van de kale man is van Torsten Kalstedt uit Espoo, maar op de foto is hij noch mager noch kaal. De kale man is op de achterbank gaan zitten en die sprak tegen Koponen toen hij onderweg was naar Helsinki met Sanna. Torsten Kalstedt woont in Westend in Espoo en is voorzitter van de raad van bestuur en enig aandeelhouder van IT Torso Oy AB. Met een omzet van 2,4 miljoen euro, de helft daarvan is winst. Zijn auto is een Porsche Cayenne model 2018. Kalstedt zit in Finland bij dezelfde uitgever als Koponen en schreef als occultisme-expert twee boeken over geheime wetenschappen, esoterie, magie en zelfs hekserij. Politiemedewerker Rasmus Susikoski zegt: ‘Occultisme bestudeert de wereld die zich buiten de alledaagse realiteit bevindt.’ Zijn collega Micke wil dat ze de verdachten Torsten Kalstedt die mogelijk reed en de kale Kai Lehtinen die sprak met Roger Koponen vanuit de auto voordat ze omkwamen en verbrandden in Juva (alleen Sanna) en Koponen is vervangen door iemand anders, want blijkt nog te leven). Hoofdinspecteur Erne wil er nog mee wachten de twee verdachten te arresteren. Bij onderzoek blijkt dat Lea Blomqvist wetenschapper iss en promoveerde in 2017 aan de faculteit Psychologie met het proefschrift Toxoplasmose en agressiviteit. Toxoplasmose is een protozoïsche infectie die je kunt oplopen bijvoorbeeld door rauw vlees te eten of uitwerpselen van katten. Zou er een verband zijn met Leo en Maria Koponen? Maria werkte bij Neurofarm, dat geneesmiddelen produceert als neuroleptica, oftewel anti-psychotische medicatie die doorverkocht worden aan bedrijven die pellen maken. Kort daarop na Maria wordt een psychiater vermoord met stenen zoals voorkomt in Koponens boek. Wellicht heeft dat met elkaar verband. En wat heeft een IT-ondernemer als Kalstedt te maken met een aannemer als Lehtinen?
Als Jusuf vlak bij het huis van Koponen met agent Koivuaho een standbeeld ziet staan, een korte figuur met hoorns van een bok en later achter in de tuin nog een soortgelijk beeld wordt hij wantrouwend. In dit huis op nummer 12 blijkt de betreffende moord gepleegde op de gepensioneerde psychiater Von Bunsdorf met eretitel gestenigd van ongeveer 75 jaar, vastgebonden aan een groene leunstoel bedolven onder een aantal stenen. Rasmus denkt dat hij gestraft is door de god Baphomet uit de oudheid vanwege de standbeelden als aanbidder van Baphomet. De door occultisme gedreven bende lijkt te handelen als een soort inquisitie oordeelt Nina van de recherche. Als een helikopter de Latijnse woorden herkent wanneer er een natuurbrand is, blijkt daar een vrouw te liggen die geplet is geplet is tussen twee dikke triplexplaten. Ze moet verdoofd zijn geweest dus heeft vermoedelijk niets gevoeld, hopen ze. Ze is ook feestelijk gekleed.
Dan wordt Jessica gebeld door kleedster Irma Helle, zij heeft de vijf avondjurken gemaakt, alle op maat, zo was de instructie en kan daar alles over vertellen, maar wanneer Jessica zo snel mogelijk naar haar toe gaat ligt ze daar dood in de winkel. Haar dochter had de video gezien met Maria Koponen.
Wanneer blijkt dat uit de psychiatrische kliniek Battre morgondag opvallend veel medicijnen zijn verdwenen, gaat Nina Ruska van de Finse recherche erop af. De kliniek staat tevens voor een beweging die pleit voor een betere toekomst. Het echtpaar Daniel en Emma Luoma ontvangen haar daar, ook al is het twee uur in de nacht. Zij weten waar de schuilplaats van Roger Koponen is en kunnen haar daarnaartoe brengen. Het blijkt dat de oude buurvrouw van Koponen, Camilla Adlerkreutz, deze kliniek is begonnen. Als psychiater heeft ze jarenlang Jessica’s moeder, die paranoïde was, behandeld. Vaak tegen haar zin. Camilla blijkt de genius te zijn achter de occulte beweging die Roger Koponen inspireerde en zij die zijn werk trouw volgen zoals Torsten Kalstedt en Kai Lehtinen. Het boek eindigt met een spannende slotscène die de lezer zelf moet meemaken.
Als een rode draad door het boek loopt het verhaal hoe Jessica als kind en als enige een auto-ongeluk overleeft in Californiï (alt 137) toen ze zes was en haar familie en pas veel later haar tante Tina, zus van haar moeder Theresa, zich over haar ontfermde. Zij stuurt ook Erne, een man van de Finse politie naar Venetie (alt 137) toen Jessica gewelddadig werd behandeld door de charmante musicus Columbano, na een wekenlange romance. Ze logeert op vakantie in Venetië. Het blijkt dat ze vloeiend Italiaans spreekt. Ze had Columbano ontmoet ze op een begraafplaats op het eiland San Michele, vlak bij Venetië. Hij nodigt haar dezelfde avond uit voor een concert van zijn strijkorkest. En zo belandt met hem in zijn bed. Na korte tijd blijkt hij agressief te zijn, hij mishandelt haar en als ze de relatie wil herstellen, leidt dat uiteindelijk tot een heftig afscheid voor altijd.
De auteur
Voor zijn debuutthriller De trouwe lezer werd Max Seeck (Helsinki, 1985) bekroond met de Finse debutantenprijs. Hij leest dolgraag Scandinavische thrillers en luistert tijdens het lezen naar filmmuziek. Max Seeck heeft een achtergrond in verkoop en marketing en doet zelf ook veel aan de promotie van zijn boeken. Hij spreekt vloeiend Engels en Duits. De trouwe lezer is het eerste boek met de eigenzinnige rechercheur Jessica Niemi in de hoofdrol. Het is het eerste boek van Seeck dat in het Nederlands verschijnt. De trouwe lezer is een internationale bestseller en verschijnt in maar liefst 39 landen.
Max Seeck – De trouwe lezer (in 2019 verschenen als Uskolinnen lukija bij Tammi Publishers in Finland) is uit het Fins vertaald door Annemarie Raas van het Scandinavisch Vertaal- en Informatiebureau Nederland, ISBN 978 9400512382, 382 pagina’s, uitgeverij A.W. Bruna, € 21,99, maart 2021
