De reus uit de Rif - Mohammed Benzakour
Liefdevol portret van een analfabete vader
Toen gastarbeiders nog leuk gevonden werden
Het is, in deze tijd nu politici het zonder omhaal over omvolking durven te hebben en elke buitenlander die ons land binnenkomt als een bedreiging gezien wordt, haast onvoorstelbaar. Maar er was een tijd dat de komst van een Marokkaan in de straat nog interessant was en buren zich spontaan om hem bekommerden. De herinneringen van Mohammed Benzakour aan zijn vader, die in 1968 naar Nederland kwam en eind 2021 overleed, geven blijk van een nu verbijsterende positiviteit, die je doet terugverlangen naar die tijd.
Over de auteur
Mohammed Benzakour (Nador, Marokko, 1972) kwam als tweejarige in Nederland wonen, waar hij zich samen met zijn moeder en broers bij zijn vader voegde, die toen al vier jaar in ons land was. Zijn eerste boek, Yemma, met herinneringen aan zijn overleden moeder, publiceerde hij in 2013. Daarna volgden onder meer Tien op een ezel en De ogen van Fadil. Benzakour had lange tijd een column in de Volkskrant.
Rifgebergte
De vader van Benzakour was geboren en getogen in het Rifgebergte, in het noordoosten van Marokko. Eten was er amper in zijn dorp en dus probeerde hij al jong over een hek van prikkeldraad heen te vluchten naar Algerije. Toen dit mislukte, trok hij een paar jaar later naar Frankrijk, maar zijn leven daar was dermate moeilijk en onaangenaam, dat hij na zes jaar besloot een kans te gaan wagen in Nederland. Daar zat men te springen om hardwerkende gastarbeiders.
Geen racisme
‘Een baan vinden was een fluitje van een cent… Niks discriminatie, niks institutioneel racisme, gewoon bij een fabrieksgebouw aankloppen, je duim opsteken en zeggen: Iek werke goet’. Hij werkte hard en zes jaar later liet hij zijn gezin overkomen en vestigden zij zich in Zwijndrecht. Buren van een paar straten verderop, Bram en Lenie, kwamen meteen helpen met behangen en meubels kopen, iedereen was aardig.
Lezen of schrijven konden vader en moeder Benzakour niet. Het contact met het moederland verliep via cassettebandjes die door vrienden en bekenden meegenomen werden naar de Rif en weer terug.
Gratis les
De herinneringen van Benzakour aan deze tijd zijn zonder uitzondering fijn. Vriendjes waren er volop en al snel bood de meester op school aan om zijn vader en de vaders van andere Marokkaanse jongens ’s avonds gratis les te geven in lezen en schrijven en de Nederlandse taal. Iets wat vader Benzakour overigens na één les toch liever aan zich voorbij liet gaan.
Vleesgerechten
Vegetariërs kunnen zich misschien maar beter niet aan dit boek wagen, want met veel smaak en detail beschrijft Benzakour de talloze vleesgerechten die er in huize Benzakour werden opgediend. In het lavet in de badkamer van het rijtjeshuis bleek je heel goed kippen en konijnen te kunnen slachten en de islamitische slager leverde alle andere dieren (uiteraard met uitzondering van varkens, want die mag een moslim niet eten omdat ze onrein zijn).
9/11
De terroristische gruwelactie van 9/11 betekende een duidelijk keerpunt. Terwijl elders de war on terror woedde en via de televisie huize Benzakour binnenkwam, verkilde de houding van de Nederlanders tegenover moslims zienderogen. Vanaf dat moment wordt Benzakour kritischer. ‘Het vriendelijke maakte plaats voor het grimmige, het groen voor grijs.’ Als dan bovendien moeder Benzakour een herseninfarct krijgt en zeven jaar lang halfzijdig verlamd en zonder spraakvermogen langzaam wegkwijnt, krijgt vader het steeds moelijker. Zij overlijdt in 2017 (Benzakour schreef over haar in zijn debuut Yemma) en vader ziet de wereld om zich heen steeds verder verharden.
Volksmenners
‘Tegelijk zag hij hier te lande de opkomst van kwaadaardige volksmenners: Fortuyn, Wilders, Hirsi Ali, Baudet, Yesilgoz. Demagogen die alles wat voor hem mooi, kwetsbaar en heilig was, met leugens en drek besmeurden.’
Eind 2021 overleed vader Benzakour, bijna negentig jaar oud, aan covid.
De reus uit de Rif is een eerbetoon aan zijn vader, maar het is ook een humorvol, ontroerend portret van een tijd die voor altijd voorbij lijkt te zijn, een tijd waarin mensen elkaar nog hielpen en je beoordeeld werd op hoe je was en niet op waar je vandaan kwam.
Leerzame lectuur die je eigenlijk verplicht zou willen maken voor alle mensen die bang zijn voor migranten.
Sonja de Jong
Mohammed Benzakour – De reus uit de Rif, herinneringen aan mijn vader. AmboAnthos, ISBN978 90 263 6744 1, 176 pagina’s, € 21,99, juni 2024.
