De opdracht van de Moor - Abdelkader Benali
Over het belang van verhalen vertellen
Bloemrijk, maar schiet te veel kanten op
De korte samenvatting op de achterflap van De opdracht van de Moor doet een heel ander boek vermoeden. Wie denkt een spannend verhaal te gaan lezen over de verplaatsing van heel Venetië naar een plek in de woestijn komt bedrogen uit. Dat gegeven is slechts een kapstok om tal van verhalen aan op te hangen.
Over de auteur
Abdelkader Benali (Ighazzazen, Marokko, 1975) verhuisde op vierjarige leeftijd samen met zijn ouders vanuit zijn geboorteland Marokko naar Nederland. Zijn debuutroman Bruiloft aan zee won in 1997 de Geert-Jan Lubberhuizen Debuutprijs en werd genomineerd voor de Libris Literatuurprijs. Hij won deze laatstgenoemde prijs daadwerkelijk in 2003 met de roman De langverwachte. Sindsdien publiceerde hij tal van romans, verhalenbundels, kinderboeken, non-fictiewerken en zelfs een kookboek.
Gedichten
Omar Lorenzo is het kind van een Noord-Afrikaanse vader en een Italiaanse moeder. In zijn woonplaats Nijmegen werkt hij aan het schrijven van een boek. Maar echt vlotten wil dat niet. Ter afleiding begint hij aan het vertalen van gedichten die een Tunesische stadsgenote in het Arabisch schreef. Zorgvuldig probeert hij niet alleen de woorden, maar ook de sfeer van elk woord, elke zinswending naar het Nederlands over te zetten. De dichteres, Sarah, is enthousiast, ze maken kennis met elkaar en Omar vertelt Sarah over zijn moeizame schrijfarbeid en over het ongeduld dat zijn vrouw, die al jaren de kostwinner is, aan de dag begint te leggen.
Schatrijke oliesjeik
Sarah komt hierna met een spectaculair voorstel. Zij werkt een paar dagen per week bij een internationaal opererend adviesbureau en daar is men bezig met een heel bijzondere klus: een schatrijke oliesjeik wil het door het stijgende water bedreigde Venetië steen voor steen overbrengen naar zijn land en het daar volkomen identiek weer opbouwen in de woestijn. En om daar de handen voor op elkaar te krijgen zijn verhalen nodig, meent het adviesbureau. Die klus nu wordt aan Omar toevertrouwd. Op kosten van de sjeik reist hij naar Venetië, neemt zijn intrek in een peperduur hotel, ook van de sjeik, en trekt daarna dagenlang de stad in om verhalen te vinden.
Asielzoekers
En dat is meteen bijna het laatste wat we over het woestijnplan horen. Vanaf de aankomst van Omar in de gondelstad lezen we alleen nog maar de verhalen die hij hoort op zijn zwerftochten door de stad. Verhalen vooral van asielzoekers, vluchtelingen, mensen die hun cultuur en hun geschiedenis meegebracht hebben. Beste mooie verhalen vaak, al lijkt het alsof iedereen die hij spreekt, voornamelijk daklozen en zwervers, een wonder van welsprekendheid en analytisch vermogen is, allemaal hoog opgeleid, allemaal filosofen.
Stijlbloempjes
Benali vertelt zijn verhalen op bloemrijke wijze, vol metaforen en andere stijlbloempjes. Dat levert soms heel mooie observaties op, zoals over de wijze waarop vreemdelingen zich al dan niet aanpassen in hun nieuwe vaderland: In het buitenland wordt het ritueel de navelstreng met je moederland, het gebedenboek een vlot. Maar op andere moment vliegt Benali lelijk uit de bocht in zijn pogingen om het zo mooi mogelijk te verwoorden. Zoals over iemand die in een vluchtelingenkamp verblijft: Het veldbedje was de reusachtige lelie die dreef op het onderbewustzijn van alle pijn die door het tentenkamp stroomde.
Onbevredigend
Tegen het einde herinnert Benali zich kennelijk opeens dat hij toch ook nog iets over die verhuizing van Venetië naar de woestijn moet zeggen. Snel raffelt hij er dan een onbevredigend einde aan.
Al met al is De opdracht van de Moor zeker geen slecht boek. Veel van de vertelde verhalen zijn boeiend. Maar als geheel schiet het toch wat te veel alle kanten op en slooft Benali zich net wat te nadrukkelijk uit om te laten zien dat migranten een verrijking voor een land zijn. Een mooie en waardevolle boodschap, zeker, maar door de overdrijving ontstaat eerder het omgekeerde effect.
Sonja de Jong
Abdelkader Benali – De opdracht van de Moor, De Arbeiderspers, ISBN978 90 295 5269 1, 250 pagina’s, € 22,99, januari 2025
