De kant van Ada - Peter Middendorp
Indringend portret van de vrouw van een moordenaar
Een rotjeugd werkt je leven lang door
Is ze een slachtoffer of in zekere zin toch ook dader? Op die vraag geeft Peter Middendorp geen rechtstreeks antwoord in zijn nieuwe kleine roman De kant van Ada. Wel maakt hij in indringende korte zinnen inzichtelijk hoe de ellende van een verpeste jeugd soms generaties door kan werken en hoe het haast onmogelijk is om je daaraan te ontworstelen.
Over de auteur
Peter Middendorp (1971) studeerde geschiedenis en journalistiek aan de Universiteit van Groningen en werkte daarna jaren voor HP/De Tijd. In 2002 verscheen zijn debuutroman Noordeloos. Diverse romans en verhalenbundels volgden. In 2014 brak hij definitief door met Vertrouwd voordelig, een tragikomisch verhaal gebaseerd op zijn eigen jeugd in het Blokkerfiliaal van zijn ouders in Emmen. In 2018 verscheen zijn roman Jij bent van mij, geïnspireerd door de moord op Marianne Vaatstra. Deze roman werd bekroond met de Bookspot Literatuurprijs en de Groninger Boekenprijs. Sinds 2011 werkt Middendorp ook als columnist voor de Volkskrant.
Tegenhanger
De kant van Ada is de tegenhanger van Jij bent van mij, de roman die Middendorp in 2018 schreef en waarin hij, in een mengeling van feiten en fictie, gebaseerd op de moord op de 16-jarige Marianne Vaatstra, het verhaal vertelde van de Groningse boer Tille Storkema die een meisje verkracht en vermoordt en daar 13 jaar lang ongestraft mee wegkomt, totdat DNA-onderzoek zijn schuld aantoont. Terwijl in Jij bent van mij Storkema centraal stond, belicht Middendorp nu de rol van diens vrouw Ada.
Zwijgen
Heeft zij al die jaren geweten wat Tille gedaan had in die noodlottige nacht? En zo ja, hoe heeft zij dan toch haar leven naast Tille kunnen voortzetten, kunnen zwijgen, haar twee kinderen kunnen opvoeden?
De kant van Ada is een wanhopige monoloog van een vrouw die zelf niet goed weet wat zij wel of niet geweten heeft. Dertien jaar had ik niet geweten dat ik het wist. Maar toen ik de politie zag, begreep ik plotseling dat ik het al die tijd geweten had. Haar man wordt afgevoerd naar de gevangenis, veroordeeld tot 18 jaar en aanvankelijk wordt zij omringd door buren die haar steunen. Iedereen vraagt of ze het wel redt, iedereen komt met bakjes eten en een luisterend oor. Alleen Slachtofferhulp wil haar geen psychologische ondersteuning geven. Feitelijk is mevrouw geen slachtoffer volgens onze regels.
Ellendige jeugd
Maar Ada is wel degelijk een slachtoffer en wel van haar eigen ellendige jeugd. Een vader die ervandoor ging, een stiefvader die zich keer op keer aan haar vergreep, een moeder die woedend werd als haar dochter daar over wilde praten met haar. Een zelfbeeld van niks en de overtuiging dat de enige manier om een man te krijgen en te houden via seks is. Waardoor ook de moord die Tille pleegde haar schuld wordt, want die avond weigerde zij hem ter wille te zijn in bed.
Slaafsheid
Geleidelijk aan keren de dorpsgenoten en ook haar eigen kinderen zich meer en meer van Ada af omdat zij geen begrip kunnen opbrengen voor haar slaafsheid, haar gebrek aan daadkracht, het goedpraten van haar eigen onvermogen.
En als lezer krijg je ook steeds meer begrip voor die buren. Want je zou haar zo nu en dan achter het behang willen plakken. Hoe zij tot het einde toe niet in staat is om Tille als hij zijn straf bijna uitgezeten heeft te vertellen dat hij niet langer welkom is bij haar, hoe zij telkens terugdeinst voor alles.
Middendorp laat Ada haar verhaal vertellen in één lange monoloog, in korte zinnetjes. Vooral het eerste deel, als Ada worstelt met de schuldvraag, maar dolblij is met de aandacht die zij opeens van haar omgeving krijgt, heeft daardoor een grote zeggingskracht. In het tweede deel, dik tien jaar later, overtuigt hij minder. Maar onverkort blijft de vraag: had Ada anders kunnen en moeten handelen, is zij slachtoffer of mededader? En: hoe leef je verder na zo’n ingrijpend drama?
Sonja de Jong
Peter Middendorp – De kant van Ada. 176 pagina’s, ISBN 978 94 031 3012 5, uitgeverij De Bezige Bij, € 19,99, januari 2024
