De Jutter - Frits Bosch
Een Helderse timmerman en zijn nazaten
Familiegeschiedenis lijdt onder overvloed aan details
Alle respect voor de inspanningen van oud-psycholoog Frits Bosch die de archieven indook om de levensgeschiedenis van zijn voorvader Paulus Bosch te achterhalen. En daarbij heeft hij heel veel boven water gehaald. Maar helaas blijkt Bosch niet bij machte om keuzes te maken uit het gevonden materiaal. De Jutter bezwijkt daardoor onder een overvloed aan details die soms slechts heel zijdelings met het verhaal te maken hebben.
Over de auteur
Frits Bosch (Haarlem, 1952) studeerde psychologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Samen met anderen opende hij daarna een eerstelijnspraktijk. Zijn eerste schrijfactiviteiten ontplooide hij in 2013 toen hij in blogs protesteerde tegen de groeiende marktwerking en de bezuinigingen in de GGZ. In 2017 sloot hij zijn praktijk en schreef zijn eerste boek Help, de psycholoog verzuipt. In 2021 verscheen zijn boek De tromslager, het levensverhaal van een 18e-eeuwse voorouder van Bosch, Adam Bösch.
Timmerman
Paulus Bosch leefde van 1816 tot 1892 en was de zoon van Adam Bösch, die de hoofdpersoon was van het eerste familieverhaal dat Frits Bosch schreef. Hij was de jongste van diens vijf kinderen. Paulus, in de wandeling aangeduid als Pauw, begon zijn werkzame leven als timmerman en jutter. Op het strand van Den Helder, zijn woonplaats, zocht hij juttershout bijeen dat hij daarna gebruikte om huizen te repareren en bouwen. Vetpot was dit zeker niet, het leven van Pauw en zijn familie was uiterst karig. Pas na zijn vijftigste, toen Pauw begon met het opkopen en daarna opknappen en doorverkopen van bouwvallige pandjes verkreeg hij iets meer financiële armslag.
Kindersterfte
Zijn verhaal is een typisch voorbeeld van het leven onder de arme bevolking van die tijd: ploeteren om rond te komen, hoge kindersterfte (van de tien kinderen die Pauw kreeg met zijn vrouw Geesje stierven er vijf al jong) en weinig of geen mogelijkheden om hogerop te komen.
Een echt goede schrijver is Frits Bosch niet. Regelmatig valt hij in herhaling en sommige overgangen lopen niet echt lekker. Het belangrijkste bezwaar is echter zijn wijdlopigheid. Bosch heeft duidelijk talloze uren besteed aan historisch onderzoek en dat heeft heel veel feiten opgeleverd. Die wil hij allemaal gebruiken, ook als ze voor het verhaal niet ter zake doen. Waarom moeten we de namen en de trouwdatum weten van de ouders van het vriendje van Pauws zus, mensen die verder geen enkele rol in het bek spelen?
Uitdijen
De gezinnen waren groot in die tijd en ook al stierven veel kinderen kort na hun geboorte of in hun jeugd al, toch dijde de familie van Pauw uit tot tientallen personen. En al die mensen krijgen van Bosch een plekje in zijn verhaal. Als lezer ben je al snel de weg kwijt in dit namenlabyrint.
Daar staat tegenover dat Bosch wel degelijk ook boeiende informatie geeft. Een reisje naar Haarlem dat eerst dagen kostte met de schuit is enkele tientallen jaren later opeens in een uurtje te doen dankzij de gloednieuwe spoortrein. De stadsomroeper maakt plaats voor de eerste kranten, de slavernij wordt afgeschaft, er kwam een grondwet.
Wie geïnteresseerd is in geschiedenis zal daarom zeker plezier aan dit boek beleven.
Sonja de Jong
Frits Bosch – De Jutter. Uitg. De Brouwerij/Brainbooks, ISBN 978 90 789 0516 5, 216 pagina’s, € 21,99, juni 2024
Geachte mevrouw de Jong,
Hartelijk dank dat u de tijd heeft genomen om mijn boek De Jutter te lezen en uw recensie te schrijven. Ik waardeer uw kritische opmerkingen, en ik ben blij met uw aanbeveling dat mijn boek boeiende informatie biedt voor mensen met interesse in geschiedenis.
U heeft aangegeven dat de familiegeschiedenis in mijn boek volgens u lijdt onder de uitgebreide vermelding van details, en u geeft hier een concreet voorbeeld van. Om lezers te ondersteunen die het overzicht kunnen verliezen, heb ik een stamboom en transcripties van aktes op mijn website geplaatst; deze verwijzing staat ook in het begin van het boek. Sommige details zijn bedoeld om de lezer te helpen de verhaallijn beter te volgen, hoewel ik begrijp dat dit niet altijd voor iedereen duidelijk is.
U vraagt zich bijvoorbeeld af waarom de lezer de namen en trouwdatum moet weten van de ouders van het vriendje van Pauw’s zus, personen die verder geen rol spelen in het verhaal. In mijn boek noem ik echter geen specifieke trouwdatum, maar een jaartal om de historische context aan te geven. Het door u genoemde vriendje, Bernardus Zits, speelt wel een belangrijke bijrol in mijn familieverhaal. Zijn ouders waren niet aanwezig op de bruiloft van zoon Bernardus, omdat zijn vader kort daarvoor zijn vrouw had vermoord en daarna gedetineerd was. Hoewel zijn ouders geen verdere rol in het familieverhaal spelen, heeft dit drama wel invloed gehad, waardoor Bernardus een loyale schoonzoon werd van de familie Bosch en een belangrijke bijrol speelde in mijn boek.
Tot slot: De Jutter is geen historische roman, maar grotendeels non-fictie. Dit wordt ook duidelijk vermeld in het begin van mijn boek. Ik begrijp dat de vermelding van genealogische en historische data soms afbreuk kan doen aan een verhaallijn die meer zou voldoen aan de verwachtingen van een roman, maar ik geloof ook dat deze details de verhaallijn soms juist verrijken.
Nogmaals dank voor uw recensie en feedback.
Met vriendelijke groet,
Frits Bosch