De instructies - Carolina Trujillo
Veel geweld en gruwelen
Trujillo schiet haar doel voorbij
Het leest eerder als een actiepamflet, een gedetailleerde handleiding hoe je effectief en met geweld een slachthuis kunt overvallen en ontmantelen. Carolina Trujillo lijkt in haar nieuwe roman De instructies in elk geval exact te weten hoe je dat doet en beschrijft dat stap voor stap. Dat de personages en de verhaallijn daarbij een beetje ondergesneeuwd raken, neemt zij voor lief. Net als het feit dat je na lezing waarschijnlijk eerder een hekel aan dieractivisten hebt dan hen steunt. Het is de onderhuidse humor die het boek redt.
Over de auteur
Carolina Trujillo (Montevideo, Uraguay, 1970) emigreerde met haar moeder en zus op haar vijfde naar Nederland, op de vlucht voor de toen aan de macht zijnde junta. Halverwege de jaren tachtig, toen het land democratiseerde, keerde zij terug, om begin jaren negentig toch weer naar Nederland te gaan. Ze voltooide een studie scenarioschrijven aan de Filmacademie en publiceerde in 2002 haar eerste Nederlandse roman, De bastaard van Mal Abrigo. Deze leverde haar meteen de Marten Toonder/Geertjan Lubberhuizenprijs op. Met latere romans won zij de BNG Nieuwe Literatuurprijs en de Jan Hanlo Essayprijs.
Vriendschap
Verteller is Mol, een leraar van middelbare leeftijd. Als kind is hij jarenlang bevriend geweest met Nora, maar na hun middelbareschooltijd en haar huwelijk met Tito is die vriendschap verwaterd. Jaren later ziet hij Nora terug, als zij samen met anderen actie aan het voeren is tegen dierenleed. Beetje bij beetje sleept zij Mol in haar kamp. Van gesprekken aangaan op straat met voorbijgangers, via demonstraties en stalbezettingen, komt het uiteindelijk tot een grootschalige overval op een slachthuis midden in een oudejaarsnacht, die spectaculair uit de hand loopt.
Gevangenis
Geleidelijk wordt duidelijk dat Mol inmiddels in de gevangenis zit en dat de tekst die hij schrijft, in opdracht van Nora, bedoeld is als handleiding voor dierenactivisten die nog op vrije voeten zijn. Een merkwaardige keuze van Trujillo, want de functie van een roman (lezers vermaken, boeien en/of ontroeren) is een wezenlijk andere dan die van een handleiding (iemand bepaalde kennis bij brengen). Een handleiding is daarmee over het algemeen geen lectuur voor een romanlezer.
Gruwelijk
En dat geldt helaas ook een beetje voor De instructies. Trujillo spaart haar lezers beslist niet. Bij haar beschrijvingen van een stalbezetting, van een vrijlating van dieren uit vrachtwagens en van de gewelddadige overval op een enorm slachthuis schuwt zij geen enkel gruwelijk detail: varkens met gebroken heupen of poten, koeien in doodsangst, wreedheid en bloed: ‘Het was afschuwelijk, maar je kon mensen moeilijk hun karbonaadje afpakken,’ constateert ze cynisch.
Baby’s en kleuters
Om het effect van wat ze schrijft te verhogen, duidt zij de dieren consequent aan als baby’s, kleuters, pubers. Vlees eten heet bij haar consequent ‘dode dieren eten’ en vleeseters blijken vrijwel zonder uitzondering slechte mensen te zijn. Vele malen probeert zij het argument te ontkrachten dat gewelddadige acties als die van het dierbevrijdingsfront contraproductief zijn omdat de acties alleen maar weerstand oproepen.
Weerstand
En toch is dat precies wat er ook in De instructies gebeurt. De groep activisten die Trujillo ten tonele voert, is dermate bezeten van hun idealen dat zij geen enkele vorm van geweld uit de weg gaan. En zo krijg je al lezend sterker een hekel aan deze activisten dan liefde voor de dieren.
Dat wordt nog versterkt doordat Trujillo de activisten weinig achtergrond meegeeft. Wat maakt dat Mol zo bezeten is van actieleidster Nora dat hij zich tegen zijn karakter in laat meeslepen door haar verregaande ideeën? Waarom vinden de actievoerders geweld tegen mensen wel geoorloofd en geweld tegen dieren niet? Het wordt geen moment duidelijk. Ook een echte spanningsboog is in het verhaal ver te zoeken. Al vrij snel besef je als lezer dat Mol inmiddels in de gevangenis zit en daarmee is dus ook meteen duidelijk dat niet de dierbevrijders, maar de dode-dieren-eters gewonnen hebben.
Anders
Dat het wel degelijk anders kan, bewees schrijfster Eva Meijer tien jaar geleden al toen zij haar boek Dagpauwoog publiceerde. Ook een boek over het leed in de dierenindustrie en over mensen die daartegen in opstand komen. Maar veel overtuigender en leesbaarder dan dit boek van Trujillo. Met De instructies bewijst zij de beweging van dieractivisten bepaald geen dienst. Jammer, want bij vlagen toont zij ook in De instructies dat ze over een goede pen beschikt.
Sonja de Jong
Carolina Trujillo – De instructies. Koppernik, ISBN 978 90 833 4717 2, 377 pagina’s. € 24,50, juni 2024
