De bewaring - Yael van der Wouden
Ontluisterend beeld van keurige Nederlanders
Beklemmende roman over een verboden liefde en de oorlog
Het is 1961 en in een landhuis in de buurt van Zwolle leeft de bijna dertigjarige Isabel haar leven. Alleen, met het huis als een beschermend harnas om haar heen. Ze woont er al sinds haar elfde, heeft haar beide broers zien vertrekken, haar moeder zien sterven en alleen zij is achtergebleven. Het huis is niet van haar, maar van een oom en zal naar haar oudste broer Louis gaan zodra hij trouwt en een gezin sticht. Maar voorlopig fladdert Louis nog van het ene naar het andere meisje. Totdat hij Eva ontmoet en alles anders wordt.
Over de auteur
Yael van der Wouden (Tel Aviv, 1987) is schrijver en docent. Zij woont al jaren in Nederland. Haar essay over Nederlandse identiteit en Joods zijn On (not) reading Anne Frank werd genoemd in The Best American Essays 2018. Zij geeft les in creative writing en comparative literature aan onder meer de universiteiten in Maastricht en Utrecht. De bewaring is haar debuut. Zij schreef het boek, zoals al haar werk, in het Engels, waarna de Amerikaanse literair agent Anna Stein (die ook Hanya Yanagihara en Douglas Stuart vertegenwoordigt) het internationaal in de markt zette. De Nederlandse publicatie is de eerste. Over twee weken verschijnt het in het Engels, vertalingen in het Noors, Duits, Israëlisch, Roemeens, Frans en Italiaans volgen kort daarna.
Liefdesverhaal
Eva komt, als Louis voor zijn werk een maand naar het buitenland moet, bij gebrek aan andere woonruimte noodgedwongen tijdelijk bij Isabel wonen. En geleidelijk slijt de instinctieve afkeer die Isabel voor Eva denkt te voelen en raakt zij steeds meer in verwarring. Lange tijd lijkt het erop dat De bewaring een liefdesverhaal wordt, over hoe Isabel langzaam haar aangenomen pantser laat zakken en zich met lichaam en ziel overgeeft aan haar liefde voor Eva. Een liefde tussen vrouwen, iets wat zeker begin jaren zestig nog bijzonder gevoelig lag. Maar dan is er opeens een wending en blijken heel veel zaken anders te liggen dan Isabel wist.
Oorlog
Nooit heeft zij zich afgevraagd hoe haar familie in het landhuis beland is. Het was volledig ingericht toen zij er kwamen, dat herinnert ze zich nog wel, ze was nog maar een kind, het was oorlog en zij en haar familie waren kort na de dood van haar vader uit Amsterdam gevlucht vanwege de hongerwinter. Het huis is van de familie, oom Karel beheert het, meer weet zij niet en nimmer heeft ze daar vragen bij gesteld. Nu Eva er is, moet ze dat opeens wel doen. De vondst van Eva’s dagboek opent haar de ogen voor iets wat ze al die jaren niet heeft willen weten. Het moment waarop je als lezer te weten komt hoe het huis in bezit van de familie gekomen is, komt voor de onvoorbereide lezer als een dreun aan en zelfs wie na alle aanwijzingen al voelt aankomen wat er met het huis aan de hand is, voelt kippenvel als dat door Van der Wouden keihard onder woorden gebracht wordt.
Glashelder
Van der Wouden is erin geslaagd het verhaal, zelfs in de meest emotionele en confronterende passages glashelder, zonder valse sentimenten, op te schrijven. Ze weet haar personages en met name Isabel door haar daden volledig tot leven te brengen. Een oude vrijster, stug, wantrouwig, zich vastklampend aan zekerheden van vroeger. Zondagochtend werd in de kerk doorgebracht, in de geur van vernis en oude gordijnen. Oom Karel zet thee van hergebruikte theeblaadjes, legt twee koekjes op een schoteltje en doet daarna de trommel weer hermetisch dicht. Tante Rian gebruikt de koffiedrab van de vorige dag om er nog eens koffie van te zetten. Allemaal ontzettend keurig.
Blijdschap
En dan komt Eva en vraagt na enige tijd aan Isabel: Is er überhaupt iets waar jij blij van wordt, Isabel? […] Ze liet het woord blij door haar gedachten gaan alsof het een belediging was. Ze kende niemand die het daar ooit over had, over blijdschap […] Wat wisten mensen die het over blijdschap hadden van […] dagenlang zwijgen, van nooit door een ander aangeraakt te zijn.
Nieuw is het onderwerp van dit boek niet. Maar niet vaak werd er op zo’n indringende wijze over geschreven als Van der Wouden dat nu doet.
Sonja de Jong
Yael van der Wouden – De bewaring. (Oorspronkelijke titel The safekeep, uitgave Viking). Vertaald uit het Engels door Fannah Palmer en Roos van der Wardt. Uitgave Chaos (imprint van uitgeverij Das Mag), ISBN 978 94 9332060 4, 308 pagina’s, € 24,50, april 2024.
