De 44 - Beste gedichten Herman de Coninckprijs 2024 - Diverse auteurs
Herman de Coninck: ‘Poëzie dient nergens toe en dat is op zich al een verdienste’
Robin Block wint jaarlijkse poëzieprijs
In 2007 werd voor het eerst om de Herman de Coninckprijs gestreden, vernoemd naar Herman de Coninck (1944-1997), befaamd Vlaams dichter en essayist. Elke aankomende leraar Nederlands moet op z’n minst De Conincks essaybundel Over de troost van pessimisme (uit 1983) lezen: ‘Toen ik ooit lesgaf, poëzie, aan jongens die daar helemaal niet om gevraagd hadden, was de eerste vraag: moeten we dat kennen voor het examen? Nee, voor het leven, zei ik. En de tweede vraag was: waartoe dient dat dan?
Ik vond dat een erg domme vraag, en probeerde kwaadaardig te onthouden wie ze gesteld had. Poëzie dient namelijk nergens toe, en dat is op zich al een verdienste. Deze wereld wordt verpest door zijn utilitarisme, als iets niet meer meteen winstgevend is, deugt het niet. Dus leve het nutteloze. Waartoe dient een wandeling door het bos? Hoeveel is dat waard? Wat mag zo'n bos kosten? Hoeveel kost stilte? […] Ik zei dus: precies de nutteloosheid van poëzie is een protest tegen al wat in deze wereld aan de orde is. […] Eigenlijk zeg ik dit achteraf. Als ik het toen gezegd had, was ik een goeie leraar geweest.’
44 – het geboortejaar van de dichter
Vanaf 2018 is de organisatie van de Herman de Coninckprijs in handen van Behoud de Begeerte, Antwerpen en het Poëziecentrum in Gent. Onlangs verscheen de bundel De 44 beste gedichten van de Herman de Coninckprijs 2024, waarbij het getal 44 verwijst naar het geboortejaar van de schrijver.
In de bundel komen we bekende dichters tegen, onder wie eerdere winnaars Peter Verhelst en Ruth Lasters, maar ook minder bekende. De jury dit jaar werd gevormd door Uschi Cop, Mirjam van Hengel, Sophie Kok, Emma Lesuis en Steven Vanackere. In het Voorwoord lezen we: ‘U vindt in de hierop volgende pagina’s dus zowel kleine, subtiele gedichten over ouder worden of tijdloze verschijnselen als een salamander, een bleekselderij of een theekopje sinaasappelsap, als veelomvattende, extraverte verzen die reageren op de wereld van nu.’ Zes dichters werden genomineerd: Robin Block, Micha Hamel, Erwin Hurenkamp, Ruth Lasters, Jens Meijen en Dewi de Nijs Bik.
Winnaar Robin Block
Op 21 maart jl. werd de winnaar bekendgemaakt: Robin Block, van wie het gedicht ‘Mijn bloed’ is opgenomen: ‘ik draag de stank van tabak, mijn aderen / vertakken zich langs oude plantages, mijn spieren / mengen kalmte met geweld – de stem / van een voorvader buldert door mijn keel’. Een politiek correct gedicht, zou je kunnen zeggen.
Het is overigens geen geweldig idee om per se 44 gedichten uit te willen kiezen. Dat zijn er misschien te weinig, maar de kans is groter dat het er teveel worden.
Over de winnaar
Robin Block is schrijver en muzikant. Zijn werk begeeft zich op het grensvlak van taal, muziek en performance. Ook maakt hij veel werk over de gedeelde geschiedenis van Nederland en Indonesië. Daarnaast is Robin vaste columnist bij Indisch Tijdschrift Moesson. In juli 2023 verscheen zijn nieuwe poëziebundel Handleiding voor Ontheemden bij Atlas Contact. Deze werd bekroond met de Granate Poëzieprijs en de Herman de Coninckprijs 2024.
Een deel van de gedichten wordt verfilmd. Als muzikant bracht hij diverse albums uit met dromerige Indiefolk en won hij een prijs voor beste muzikant bij de grote prijs voor Nederland. In 2023 maakte hij een muziektour op Java. Op basis van deze tour is een nieuwe plaat in de maak met Engelse en Indonesische liedjes.
Uiteindelijk is de keuze natuurlijk vooral een kwestie van smaak. Zo hadden de opgenomen gedichten van Kees ’t Hart (‘Hij was een man hij werd geboren en ging dood’) en Alja Spaan niet misstaan tussen de gedichten van de genomineerden. Spaan: ‘Misschien gaat het met liefde zoals met geld en vrijheid, kracht / en onafhankelijkheid, beweging en bezit, // ruimte en horizon, dat je steeds meer verliest, beetje bij beetje.’ Over ouder worden, doodgaan, vergankelijkheid – een niet onverwacht terugkerend thema in deze bloemlezing, die in een groot aantal Vlaamse en Nederlandse boekhandels verkrijgbaar is voor slechts 5 euro.
Adriaan Vermeulen
44 – Beste gedichten van de Herman de Coninckprijs 2024, Behoud de Begeerte, Antwerpen en Poëziecentrum Gent, ISBN 978 90 5655441 5, 63 pagina’s, € 5, maart 2024
