Cold Case Kwartet 4 - Dossier 1569 - Jørn Lier Horst
William Wisting doorziet poging om iemand anders de schuld te geven van een moord
Na De Katharinacode, De fjord en De onbekende inmiddels deel vier in het Cold Case Kwartet met opnieuw een hoofdrol voor politieman Wiliam Wisting. Hij houdt thuis vakantie, maar krijgt vrij kort achter elkaar in twee enveloppen ongevraagde anonieme post, dus zonder afzender. Met cijfers die het politiegebied aangeven waar een zaak zich afspeelt, een dossiernummer en een jaar.
Risico op besmetting
De eerste envelop betreft de moord op de zeventienjarige Tone Vaterland op 4 juli 1999. Ze is naakt en gewurgd gevonden, als ze na haar werk in de snackbar nog even bloot gaat zwemmen, haar haar wast en zich aankleedt. Net op tijd, want ze hoort iemand aankomen op het pad. Voor de moord op haar is haar vriend Dan(ny) Ivar Momrak, Tone’s vroegere vriendje, veroordeeld tot zeventien jaar gevangenisstraf, wat hij inmiddels uitgezeten heeft. Zijn advocaat Cristian Bohrman heeft de rechtbank niet kunnen overtuigen dat het onderzoek van politieman Sten Kvammen hiaten heeft vertoond. Hij heeft twijfels over DNA-resultaten met de vraag of het onderzoek niet leidt tot verontreiniging, zoals de handdoek met spermaresten van Danny omdat ze seks hebben gehad in zijn auto. Zijn ze daar wel zorgvuldig mee omgegaan? Tenslotte is er maar één medewerkster van het Forensisch Instituut in Oslo, Regine Mefjord, die meerdere DNA-resultaten onderzoekt op dezelfde dag.
De tweede envelop geeft het dossiernummer van de moord op Pernille Skjerven op 17 augustus 2000. De volgende enveloppen melden de onderzoeken, zoals de analyse van een wattenstokje met uitstrijkje uit de schede van het slachtoffer en een sigarettenpeuk die plm. 100 meter van het slachtoffer is gevonden. Er zijn eveneens andere peuken en flessen gevonden. Bohrman wijst op het risico van besmetting van DNA-sporen en noemt daarbij in de rechtszaal een zaak uit de VS, iets dat de officier van justitie niet relevant vindt. Ook heeft de politie geen naspeuring gedaan naar drie mannen die zich in de omgeving bevinden, een man met een rugzak, een man met een fotocamera en een man in camouflagekleding. Een reden voor freelance journaliste Nini Skjevik, die de zaak destijds nauw heeft gevolgd voor de krant, om er nu dieper in te duiken. Van Bohrman krijgt ze een kopie van zijn dossier. Misschien is zij het wel die de anonieme brieven heeft gestuurd? In gesprek met Sten Kvammen blijkt dat deze niet zo blij is met de hernieuwde aandacht voor het onderzoek naar de dood van Tone en de zoektocht naar de juiste dader, want hij heeft bewust een aantal dingen laten liggen. En is erop gefocust om directeur te worden van de politieacademie, een hoge positie. William krijgt een vermanend bericht van de afdeling Gegevensbescherming dat hij onderzoek doet dat niet is toegestaan, ook geen toegang meer tot het centrale dataregister.
Rechtbank overtuigen van onschuld
De man met de camouflagekleding kan wel eens Jan Hansen geweest zijn. Hij is de laatste die Tone gesproken heeft bij de snackbar voordat ze vertrekt. Hansen is twee jaar later veroordeeld voor de moord en verkrachting die in Wistings district is gepleegd op de eveneens zeventienjarige Pernille Skjerven, op 17 augustus 2000. Hansen is een jaar geleden gestorven in de gevangenis aan prostaatkanker en Wisting kan dus niet meer met hem spreken. William praat wel met advocaat Bohrman die meent dat het de politie niet gelukt is beter bewijs te vinden. Hij heeft al een tijd geen contact meer gehad met zijn voormalige cliënt Danny Momrak. Als de advocaat de rechtbank wil overtuigen dat hij onschuldig is, moet hij de commissie daarvan overtuigen voordat de zaak wordt heropend.
Over de auteur
Jørn Lier Horst (Bamble, Telemark, 1970) heeft zich met zijn veel bekroonde misdaadserie over inspecteur William Wisting gevoegd bij de elite van de Scandinavische thrillerschrijvers. Voordat hij zich fulltime aan het schrijven wijdde, werkte hij als hoofd van de recherche in het Noorse district Vestfold. Horsts werk is een unieke mix van spanning en realisme, en hij toont zich een uitstekend observator van menselijke interactie.
Journaliste Nini Skjevik zit boven op de zaak omdat ze een tv-documentaire wil maken. Los van de twee anonieme brieven met dossiernummers van de twee moorden op de jonge vrouwen in 1999 en 2001 krijgt William een brief met gegevens van de vondst van het zaad en het primaire bewijsstuk. Dan blijkt dat Louis Stiller van de afdeling Coldcase van de Kripos belast is met verder onderzoek en brengt een bezoek aan William. Die heeft opnieuw een anonieme brief ontvangen, deze keer over de plaats delict en ook met een foto van de muur van de garage. Daar moet iets liggen in de opening achter gaas. En inderdaad vindt William daar het eerste bewijsstuk; de paarse trui van Tone met vlekken en op de linkerborst de vermelding in gele letters BAMBLEGRILLEN. Kort daarop komt de forensische recherche en zette een tent op. Er volgt een schoen, een kleine stoffen rugzak (met daarin een fles shampoo, een badpak, een paar sokken, een T-shirt, een make-uptasje en een portemonnee), nog een schoen, een badhanddoek, een witte zomerblouse en een beha. Ondertussen komt Kathe Ullstrup langs. Zij heeft destijds het onderzoek gedaan naar de moord op Tone. Nini staat op een afstand met haar auto en heeft alles gefilmd. Kathe kent haar nog uit de tijd dat ze voor het Porsgrunns Dagblad werkte. Ook Kathe weet van Curtis Blair, de Amerikaanse uitwisselingsstudent die met bemiddeling van de Lions logeert bij de familie Kronborg. Hij is op 5 juli 1999 al naar het vliegveld Gardermoen zijn gebracht omdat hij Janne Kronborg de dag ervoor heeft verkracht. Mogelijk kan hij ook Tone hebben vermoord, maar volgens Kathe vindt Sten Kvammen het in niet nodig om daar middelen aan te spenderen, al had hij dat in 1999 wel kunnen doen. Janne heeft twee jaar later zelfmoord gepleegd, depressief als ze geworden is na de verkrachting.
Werken bij Kripos
Stiller vraagt aan William of hij bereid is tijdelijk voor de Kripos te werken, zijn vakantie kan hij later opnemen, en als hij naar de VS gaat om af te spreken met Maggie Griffin bij de FBI in New York kan hij ook Curtis interviewen. Curtis is veertien jaar geleden veroordeeld wegens moord en zit in het Hartford Correctional Center in Connecticut. Hij heeft zijn vader Robert Blair neergeschoten met een geweer. Maar hij heeft Janne Kronborg niet verkracht, zegt hij, dat is haar vader geweest, niet voor niets liggen haar slaapkamer en die van haar ouders het dichtst uit elkaar. Hij heeft destijds een legerjas geleend van Janne’s broer Peder, die er later ook mee loopt met een camera en een rugzak, die een handig stoeltje bevatte wat je kon gebruiken wanneer je wachtte om vogels te fotograferen. Het is de beschrijving van een belangrijke ooggetuige die lang gezocht is en hiermee gevonden.
Door DNA-bewijs blijkt dat iemand pogingen heeft gedaan om de schuldlast van de moord op Tone Faterland in haar gevonden kleren neer te leggen bij Jan Hansen. Maar zijn bloed is misschien al verwaterd of aangetast door de kanker waaraan hij is overleden. Er is iemand geweest die daar de bedrieger mee geholpen heeft. Wie kan dat zijn geweest, een advocaat, een ambitieuze journaliste of een politieman die de weg kwijt is? Of een voormalige gevangene die zich daarmee vrij wil pleiten en schadevergoeding opeist? Het is aan William Wisting om deze ingewikkelde zaak op te lossen als tijdelijke kracht van de landelijke recherche Kripos. Er wordt een dader gevonden die niet alleen betrokken is bij het ontwerp van de anonieme brieven die bij Wisting thuis zijn bezorgd. Maar ook de moordenaar kan zijn van Danny Mormark die vlak bij zijn huis dood wordt gevonden in het water dat grenst aan het strandje van Farrisvannet. Een andere betrokkene vinden ze dood in een (honden)bench. Het slachtoffer is overleden aan meer dan 90 graden warmte in de auto.
Documentaire
Nu de zaak is opgelost kan William weer gaan tuinieren. Zijn kleindochter Amalie is verrast door een eekhoorn die verdwijnt in de boomtop. De takken hangen nog vol gekleurde blaadjes. Volgend jaar komen er weer nieuwe. Een klusje waar je nooit klaar mee bent. ‘Ik hou er gewoon van om zo veel mogelijk gedaan te krijgen,’ zegt William tegen zijn kleindochter en dochter Line, die zojuist de relatie met haar vriend Coderik Smith heeft verbroken. Aan wie ze veel geld heeft geleend, maar wat nog lang niet is terugbetaald. Line gaat solliciteren bij Septemberfilm, die een redactie gaat samenstellen om te werken aan een oude verdwijningszaak. Ze gaan daarvan een documentaire maken. Wiliam heeft misschien wel een idee…
Jørn Lier Horst – Cold Case Kwartet 4 – Dossier 1569 (in 2020 verschenen als Sak 1569 bij Bonnier Norsk) is vertaald uit het Noors door Bianca Cornelissen, 381 pagina’s, ISBN 978 9400 51630 4, uitgeverij A.W. Bruna, € 23,99, september 2023
