Black-Out - P.F. Thomése
De dood van een klein meisje
Caleidoscoop van menselijk onvermogen
Een parade van menselijke emoties, een caleidoscoop van het menselijk onvermogen. Zo zou je Black-Out, de nieuwe roman van P.F. Thomése kunnen omschrijven. In een onnavolgbare mix van ironie, smartlap en oprechte rouw toont de schrijver de uiteenlopende reacties van een grote groep mensen op de dood van een kind.
Over de auteur
P. F. Thomése publiceerde zijn eerste literaire verhaal in 1986 in literair tijdschrift De Revisor. In 1990 verscheen zijn debuut in boekvorm, de verhalenbundel Zuidland. Deze bundel bezorgde hem meteen de AKO Literatuurprijs. Sindsdien volgden vele verhalenbundels, romans en essays. Zijn grootste bekendheid kreeg hij met de roman Schaduwkind, een autobiografisch verhaal over de dood van zijn dochtertje. Deze roman is in twintig talen vertaald.
Gestrest
Grace Rainville, moeder van Norah van drie, is op weg naar haar ex Dave en zijn nieuwe vrouw Kelsey, waar Norah dat weekend zal zijn. Ondanks de navigatie in de auto raakt ze in Blankendaal (nee, niet Bloemendaal, al lijkt het fictieve dorp daar wel verdraaid veel op) de weg kwijt. Ze is moe, ze is gestrest, ze ziet op tegen het komend weekend. En opeens krijgt ze een black-out, raakt de controle over het stuur kwijt en rijdt in een bocht dwars door een omheining heen de tuin van het huis van Mark en Tessel binnen. Daar is net een groot feest aan de gang, om te vieren dat dochtertje Pippa samen met haar vriendinnetjes na de zomervakantie naar groep drie gaat. Perfect feestje: groot roze springkussen, uitstekende catering voor kinderen én ouders, uitbundig rondrennende kindjes. En precies daar dendert de zware Volvo SUV naar binnen.
Minutieuze precisie
Kinderen en ouders stuiven alle kanten op, één kindje, de kleine Pippa, belandt onder de wielen van de auto. Ze is dood. Met minutieuze precisie, nu eens vilein in zijn ironie, dan weer ontroerend in zijn mededogen schildert Thomése daarna de verschillende reacties van de betrokkenen.
Mark, de vader van Pippa, verschanst zich achter een pantser van daadkracht en behoefte aan vergelding. Hij regelt de meest spectaculaire uitvaart die maar mogelijk is, met een rondtoer per witte koets met vier paarden door het hele dorp, een ontvangst op het gemeentehuis, een integrale reportage op de lokale televisiezender. Helaas loopt niet alles zoals gepland, hetgeen een stukje weergaloze slapstick oplevert voor de lezer.
Bloeden
Maar Mark wil meer. Grace, de veroorzaker van het ongeluk, moet bloeden voor wat ze gedaan heeft. Ondertussen doet zijn vrouw Tessel al het mogelijke om niet helemaal ten onder te gaan in haar verdriet. En rond die twee cirkelen dan nog buurvrouw Maudy die het ongeval aangrijpt om haar tot dan toe zinloze actie tegen verkeersoverlast in het dorp te promoten, haar man Harald die in een mix van rancune en racisme (Grace is van Surinaamse afkomst) probeert ook wat aandacht te krijgen, Dave, de ex die zich veel liever volop wil bezighouden met zijn nieuwe, inmiddels hoogzwangere trophy wife, de roofdierachtige advocaat Ron van Vooys en zo nog wat andere door en door herkenbare mensentypes.
Achteloos
Met een enkel detail weet hij ze vlijmscherp neer te zetten: zoals Dave die – na een ongewenst bezoekje van Grace terugkerend van een aangifte waar ook zijn werkster heeft moeten getuigen – eerst de werkster afzet bij de bushalte en daarna achteloos in zijn Range Rover stapt en huiswaarts rijdt. Eenmaal thuis belt diezelfde werkster aan om haar werk te komen doen en wordt door Dave weggestuurd: nee, vandaag hoef je niet te komen.
Wisselende toon
Daarin zit de grote kracht van Thomése, zijn oog voor het menselijk tekort. Moeiteloos wisselt hij van toon, van ironisch naar mededogend, van vilein naar invoelend. Zit je het ene moment als lezer nog te grijnzen over de haarscherpe tekening van die fusieadvocaat die alleen in termen van winst en verlies kan denken, het volgende moment grijpt het verdriet je opeens bij de keel. Een enkele keer dreigt hij uit te glijden naar goedkope sentimentaliteit, zoals in de zin: Meteen daarop doemt in haar gedachten de onbekende moeder op die van haar dochtertje is beroofd en die op ditzelfde moment in haar veel te grote villa met holle ogen naar een onbeslapen kinderbedje staart. Op zulke momenten doemt de gedachte bij je op: mag het een klein beetje minder. Maar je vergeeft het Thomése vanwege al die geweldige passages die er ook – en in overvloed – zijn.
Sonja de Jong
P.F. Thomése – Black-Out, Prometheus, ISBN 978 90 446 5721 0, 340 pagina’s, € 24,99. september 2024
