Beesten die je niet mag schieten - Femke Brockhus
Als je zoon iets totaal onbegrijpelijks doet
De pogingen van een moeder om te begrijpen wat niet te begrijpen is
Femke Brockhus wordt gefascineerd door de vraag wat het met iemand doet, als hem of haar iets onbegrijpelijks overkomt. In haar vorige roman Kleine haperende vluchten vertelde ze het verhaal van een jonge vader wiens vrouw van de ene dag op de andere ogenschijnlijk zonder enige reden hem en hun kind verliet en niets meer van zich liet horen. Wat bezielde haar, is de vraag die hij om en om blijft draaien in zijn hoofd, welke signalen heeft hij gemist? Een soortgelijke vraag stelt nu Molly in Beesten die je niet mag schieten als haar zoon in 1999 samen met een vriend een bloedbad aanricht op zijn middelbare school. Het is een indringend relaas dat je met dichtgeknepen keel leest. Een monument in taal.
Over de auteur
Femke Brockhus (1989) studeerde Moderne Nederlandse Letterkunde en doceert creatief schrijven aan de Universiteit Leiden. Zij debuteerde als schrijfster in 2017 met de roman Laat het stil zijn, in 2023 gevolgd door Kleine haperende vluchten.
Columbine Highschool
Brockhus baseerde zich voor haar roman op het boek dat Susan Klebold in 2016 schreef over het bloedbad op Columbine High School in Colorado dat haar zoon en een vriend aanrichtten. Daarbij vielen 13 doden, vele gewonden en de twee jongens pleegden daarna zelfmoord. Het was destijds een van de eerste massale school shootings die sindsdien in Amerika veel vaker voorgekomen zijn.
Moeder
Met de woorden van Klebold als uitgangspunt probeert Femke Brockhus zich te verplaatsen in de moeder, Molly. Telkens opnieuw probeert Molly zich te herinneren: was er iets wat haar zoon Nicholas anders maakte. Heeft ze iets gemist, had ze iets anders moeten doen, had ze dit kunnen zien aankomen. Dat kindergeweer dat ze hem ooit gaven, ze hadden toch verteld dat je daarmee alleen op blikjes en niet op levende beesten mocht schieten? Die driftbui van toen, was dat een signaal geweest? Of de ruzie tussen haar en haar man Paul, waar Nicholas angstig op gereageerd had? Ondertussen moeten zij en Paul ook nog het hoofd bieden aan duizenden haatbrieven, beschuldigingen, journalisten die overal op de loer liggen.
Fragmenten en flarden
Het is niet wát Brockhus vertelt, maar hóe zij dat doet, wat dit boek zo indringend maakt. In korte fragmenten, flarden van zinnen, maakt zij het verdriet en de wanhoop van moeder Molly zichtbaar, dicht op de huid, bijna tastbaar. Als zij en haar man Paul enkele dagen na de schietpartij terugkeren naar hun huis, schrijft zij: ’In hun terugkeer is een vreemde ontkenning geslopen. Dit is hun huis. Dit is niet langer hun huis.’ En later laat zij Molly denken: ’Ik herhaal je. Ik herhaal je en dan laat ik de laatste dag weg.’
Kleuter
Ze herinnert zich de tijd dat hij een baby, een peuter, een kleuter was en hoe hij kon knuffelen en tegen haar aan kon kruipen. Hoe meer woorden hij kreeg, hoe verder hij zich van haar weg kon bewegen. En dan de tijd waarin hij gaat puberen, zich opsluit in zijn kamer, niet langer contact zoekt. Had zij het anders moeten doen, had ze meer moeten aandringen, vaker boos moeten worden of juist niet?
Dwars door alles heen proberen zij en haar man hun onderlinge band in stand te houden. Maar: ’Ze leert dat huilbuien monologen zijn. Geen troost die precies het verdriet beantwoordt. Er is geen antwoord. Als de ander ook begint te huilen, heb je twee monologen tegenover elkaar.’ Na een aantal jaar gaan Molly en Paul dan ook uit elkaar.
Eigenlijk valt Beesten die je niet mag schieten samen te vatten in twee zinnen: een zoon schiet 13 mensen en zichzelf dood. Een moeder blijft achter en probeert te begrijpen. Meer is het niet. Maar Brockhus ziet kans het verdriet voelbaar te maken in een ontroerend mooie roman, waarin de woorden meer zijn dan alleen maar taal.
Sonja de Jong
Femke Brockhuns – Beesten die je niet mag schieten. De Bezige Bij, ISBN 978 94 031 2912 9. 230 pagina’s, € 22,99. februari 2025