Averij - Robbert Welagen
Leven met de dood op de loer
Persoonlijk relaas over de dreiging van kanker
Er zijn al heel veel boeken over mensen met kanker. Dat besefte ook Robbert Welagen. En toch schreef hij een boek over de periode dat hij zelf behandeld werd voor lymfeklierkanker. ‘Ik moest het opschrijven. Het stond tussen mij en een volgend boek in’, verklaarde hij onlangs in een interview met Trouw. En dus kwam Averij er, het sober maar buitengewoon indringend geschreven relaas van een periode waarin hij met de dood op de loer leefde.
Over de auteur
Robbert Welagen (1981) debuteerde op 25-jarige leeftijd met Lipari. Deze korte roman leverde hem meteen de Selexyx Debuutprijs op en stond op de longlist voor de Libris Literatuurprijs. Sindsdien volgden nog acht andere romans, waarvan er verschillende voor prijzen genomineerd werden. Zijn werk is in diverse talen vertaald.
Klok
Je kon er bijna de klok op gelijk zetten. Elke twee jaar verschijnt er een nieuwe roman van Robbert Welagen. Maar na 2021, als Raam. Sleutel verschijnt, blijft het stil. Want twee jaar lang is Welagen in beslag genomen door zijn ziekte. Eerst, halverwege 2021, een vreemde, eivormige bobbel in zijn hals, dichtbij zijn adamsappel. Daarna bijna een half jaar lang onzekerheid. Er zit iets, wijzen röntgenopnames uit, maar wát valt niet te zeggen. Kan een ontsteking zijn, kan ook kanker zijn, wordt hem meegedeeld. Pas als na dik vijf maanden de bobbel groter wordt, komt hij in aanmerking voor een scan en die wijst onomstotelijk uit dat er een forse tumor zit. Lymfeklierkanker.
Zware wissel
Een half jaar van chemobehandelingen volgt, wat een zware wissel trekt op zijn lichamelijk en geestelijk welbevinden, maar ook op zijn relatie met zijn vriendin. Dan wordt hij schoon verklaard. Wel met de aantekening dat er veertig procent kans is dat de kanker terugkeert. En waar Welagen tijdens zijn ziek zijn droomde van gezond zijn, van reizen naar Ierland, van nieuwe boeken schrijven, blijkt hij nu totaal geen fut meer te hebben. Uren ligt hij op de bank, valt op de gekste momenten in slaap, zelfs in een tentje in een campingwinkel waar hij even inkruipt.
Angst
Van opluchting is vrijwel geen sprake, de angst voor terugkeer van de kanker overheerst zijn leven. Het is bovendien de periode waarin corona de maatschappij nog in zijn greep houdt en Welagen is als de dood om besmet te worden. Reizen, dingen ondernemen, hij moet er niet aan denken. Pas als na een jaar duidelijk wordt dat hij nog steeds gezond en kankervrij is, durft hij weer langzaam het ritme van een normaal leven op te pakken.
Ingehouden
Welagen is geen schrijver van het grote gebaar, Zijn proza is zoals altijd ingehouden, maar daardoor des te overtuigender. Bewust kiest hij er niet voor om in de ik-vorm te schrijven, liever kiest hij voor het wat afstandelijker jij. Over de eerste maal dat hij de zwelling gewaarwordt: Wat is dat? Je zegt het hardop tegen de spiegel. Je kijkt jezelf niet in de ogen als je het zegt, je kijkt naar je hals.
Details
Het zijn de kleine, beeldende details die de meeste indruk maken, omdat ze zo herkenbaar zijn. Zoals bij zijn eerste bezoek aan het ziekenhuis, nadat de huisarts hem met spoed heeft doorverwezen. Het voelt verkeerd om in korte broek en op versleten Birkenstocks een ziekenhuis in te gaan om onderzocht te worden op kanker. En later, als eenmaal onomstotelijk is komen vast te staan dat het inderdaad kanker is, zijn gedachte: Je kijkt in de spiegel en denkt: ‘Dit is geen man met kanker. Dit is gewoon een man met een zwelling in zijn nek. Kanker is niets voor jou.’
Niet naar Ierland
En hoe overtuigend hij ook over de chemobehandelingen schrijft, het is toch het laatste deel van het boek, als Welagen genezen verklaard is, maar er niet in durft te geloven, dat de meeste indruk maakt. Om hem heen ziet iedereen hem als een gezonde man, zijn vriendin snapt niet waarom hij nu opeens niet meer naar Ierland wil, zijn familie gaat ervan uit dat hij dolblij is.
Pas als hij na een jaar bij de vierde controle wederom gezond verklaard wordt, kan hij enige afstand nemen van wat hem overkomen is. Je weet niet hoe lang je gespaard zult blijven. De rest van je leven. Maar hoe lang is de rest. Een traditionele veertig jaar? Een grillige zes jaar? Negen maanden? Op een dag zul je het weten.
Sonja de Jong
Robbert Welagen – Averij, Nijgh & Van Ditmar, ISBN 978 90 388 1351 6, 248 pagina’s, € 22,99, augustus 2024
