Apparaten die ik heb gekend - Wim de Bie
Nostalgisch mijmeren over dingen die voorbij zijn
Van Viewmaster tot acoustic modem
In een tijd dat ‘bloggen’ nog een woord was dat de meeste mensen niets zei, begon schrijver, programmamaker en cabaretier Wim de Bie in 2022 met zijn Bieslog, een weblog waarop hij verhalen schreef, muziek liet horen, commentaar op politieke ontwikkelingen gaf en alles deed wat in hem opkwam. Een van zijn onregelmatig terugkerende rubrieken was die over voorwerpen die ooit populair waren, maar inmiddels vaak al totaal uit beeld verdwenen. De 55 afleveringen zijn nu door uitgeverij De Harmonie gebundeld en dat levert een boekje op met zaken die voor velen ooit tot hun dagelijkse bezittingen behoorden, maar die we ons nu vaak nog amper herinneren. Al bladerend val je van de ene ‘oh ja’ in de andere ‘hè wat?’ Van het cassettebandje tot de vloeiroller, van de Viewmaster tot het acoustic modem.
Over de auteur
Wim de Bie (Den Haag 1939 – Den Haag 2023) werd vooral bekend als de ene helft van het duo Van Kooten en De Bie, later Koot en Bie. De twee kenden elkaar al van de middelbare school en maakten in 1965 hun televisiedebuut in Mies en Scène van Mies Bouwman. Later kregen zij bij de VPRO hun eigen televisieprogramma. In 1998 stopten zij als duo. Van 2002 tot 2008 hield De Bie dagelijks zijn Bieslog bij.
Eeuwigheid
Het omslag toont al een aantal van die voorbije zaken. Dingen waarvan we ooit dachten dat ze voor de eeuwigheid zouden zijn, maar die achteraf gezien al vrij snel verouderd waren en plaats moesten maken voor nieuwe vindingen.
Neem nou bijvoorbeeld de Olympia Electrische Schrijfmachine. Een wonder van modern vernuft destijds. In de woorden van De Bie: ‘Ik herinnerde me het gehussel met de velletjes carbonpapier, de vage, haast onleesbare, met tikgaatjes doorzeefde vijfde kopie, het gezoem van de motor.’ Iedereen die zelf nog op zo’n ding gewerkt heeft, krijgt onmiddellijk de beelden weer terug op het netvlies. Zo modern, zo handig. En zo snel weer weg toen de computer eenmaal zijn opmars maakte.
Toverlantaarn
Dat geldt voor vrijwel alle producten in dit boekje. Wie kan zich nu nog voorstellen dat je op een avond urenlang zat te kijken naar een apparaat dat De Bie een vergrotingskoker noemt, maar dat bij mij thuis toverlantaarn heette. Je stopte er plaatjes in die je met de hand kon doorschuiven. Een of twee lampen binnenin zorgden dat de beelden van deze plaatjes op een tegenover de lantaarn gespannen beddenlaken werden vertoond. In kleur, jawel! De thuisbioscoop avant la lettre. Later kwam de projector in opmars en kon je ook bewegende beelden op je laken afspelen. Uiteraard ook in dit boekje opgenomen.
Schoenleest
Maar het zijn niet alleen elektrische apparaten die De Bie terugroept in de herinnering. Neem nou bijvoorbeeld de schoenleest. Een ding dat, zoals De Bie fijntjes memoreert, veel op een beeldhouwwerk van Henry Moore leek, maar bedoeld wat om thuis zelf nieuwe hakken en zolen onder je schoenen te zetten. Ik zie het mijn vader nog zo doen, een handvol kleine spijkertjes in zijn mondhoeken.
Vloeiroller
En wat te denken van de vloeiroller, een rondlopend houten oppervlak waarop je een stuk vloeipapier vastklemde, waarna je dan al je met een kroontjes- of vulpen handgeschreven teksten kon vloeien, zodat de inkt geen vlekken maakte. Met de hand schrijven, wie doet dan nog?
Apparaten die ik heb gekend lezen is een nostalgisch feestje voor de generatie die de apparaten nog meegemaakt heeft. En dat is bijna iedereen, want ook vrij recente zaken komen voorbij, zoals de afstandsbediening, de dvd-speler en de oplader (waarvan bijna iedereen er wel een stuk of wat in een la heeft liggen).
Het zet je aan het denken over de vergankelijkheid van de dingen en over de vraag wat we over een paar jaar als volkomen verouderd zullen beschouwen terwijl het nu nog hypermodern en onmisbaar lijkt te zijn.
Superleuk bladeren in dit boek.
Sonja de Jong
Wim de Bie: Apparaten die ik heb gekend. De Harmonie, ISBN 978 94 633 6222 1, 64 pagina’s, € 21,90, maart 2025.