Als mens mislukt - Osamu Dazai
Pogingen om zich met het leven te verzoenen
Van boek naar Tiktokhit naar Nederlandse vertaling
De naam Osamu Dazai zal bij het merendeel van de Nederlanders vermoedelijk niet meteen een belletje doen rinkelen. Maar fervente Tiktok-fans kennen ongetwijfeld wel de vele filmpjes die er gemaakt zijn op basis van zijn bekendste boek Als mens mislukt. Dat succes, niet alleen als Tiktok-hits, maar ook in de vorm van mangastrips en animefilms heeft uitgeverij Cossee doen besluiten het oorspronkelijke boek, 75 jaar na eerste publicatie in Japan, in vertaling in Nederland uit te brengen.
Geen vrolijke Frans
Een vrolijke Frans was Osamu Dazai zeker niet. Hij voelde zich werkelijk als mens mislukt, ondanks het grote succes dat hij had met zijn boeken. Hij was afkomstig uit een welgestelde familie, had een buitengewoon goed verstand en de vrouwen vielen bij bosjes voor hem. Maar gelukkig was hij nooit.
Over de auteur
Osamu Dazai (1909-1948) was de zoon van een grootgrondbezitter en politicus in het noorden van Japan. Hij was een briljant student, maar verliet de universiteit voortijdig zonder diploma om zich daarna in een leven van drank, drugs en prostituees te storten. Hij publiceerde tal van romans, verhalen en essays, maar bleef worstelen met angsten en verslaving. Meerdere malen ondernam hij een zelfmoordpoging, tweemaal samen met een vriendin. De eerste keer dat hij voor deze liefdesdood wilde kiezen, overleed wel de vriendin, maar bleef Dazai zelf in leven. De tweede keer, kort voor de publicatie van Als mens mislukt, overleden de schrijver, nog geen 39 jaar oud, en zijn vriendin samen.
Als mens mislukt heeft een hoog autobiografisch gehalte. Dazai verhaalt zijn leven en begint al met de veelzeggende zin Het dagelijks bestaan van mensen, daar krijg ik geen vat op. En dat is precies het tragische aan deze schrijver: werkelijk alles in het leven leek hem mee te zitten, maar de kunst van het leven kreeg hij niet onder de knie.
Drank en drugs
Hij vluchtte weg in drank en drugs, was bang voor vrouwen, ook al cirkelden die altijd begerig om hem heen. Het lezen van zijn relaas is dan ook geen echt plezierige bezigheid. Alles was Dazai onderneemt, mislukt, omdat hij niet voldoende gemotiveerd is, niet langer interesse kan opbrengen, niet weet hoe hij verder moet.
In Japan gingen in de loop der jaren meer dan 12 miljoen exemplaren van het boek over de toonbank en vormt de stad Mitaka waar Dazai een groot deel van zijn leven doorbracht nog altijd een bedevaartsoord voor velen.
In ons land was tot nog toe geen werk in vertaling van hem verkrijgbaar. Dat desondanks ook bij ons veel mensen het boek min of meer kennen, komt doordat de afgelopen jaren meer dan 7500 Tiktok-filmpjes over het boek op internet werden gezet en omdat menige mangatekenaar het verhaal als basis gebruikte voor zijn striptekeningen en films. Bovendien promootten beroemdheden als Wong Kar-Wai en Patti Smith zijn werk. In ons eigen taalgebied was het vooral Jeroen Brouwers die zijn bewondering voor Dazai’s werk nooit onder stoelen of banken stak.
Sonja de Jong
Osamu Dazai: Als mens mislukt. Oorspronkelijke titel: Ningen Shikkaku. Vertaald uit het Japans door Luk van Haute. 188 pagina’s, ISBN 9789464521030. Uitgeverij Cossee, €22,99, november 2023
