Als ik luister - Glenn Helberg en Irene Zwaan
Een leven lang jezelf worden – De wereld van Glenn Helberg
Een leerzaam en wijs boek
Glenn Helberg wordt in 1955 geboren in Willemstad, Curaçao. Zijn ouders komen uit Suriname. Na de middelbare schooltijd vertrekt hij naar Nederland om in Utrecht geneeskunde te gaan studeren, waarna hij huisarts wordt op Curaçao. Hij besluit zich te gaan specialiseren: kinder- en jeugdpsychiatrie en doet dat in Groningen en Utrecht. Naast de westerse psychiatrie is hij bijzonder geïnteresseerd in die van niet-westerse culturen; zelf noemt hij dat transculturele psychiatrie.
Helberg zet zich daarnaast in voor de positie van Antillianen. Hij was voorzitter van de Antilliaanse belangenorganisatie Ocan, lid van de Raad van Advies van het College voor de Rechten van de Mens, en voorzitter van de Denktank Sociale Cohesie in Zeeburg, een Amsterdams stadsdeel.
In 2017 staat hij centraal in een aflevering van het televisieprogramma Zomergasten. In dit programma spreekt hij onder meer open over zijn homoseksualiteit.
Nadat hem meer dan eens gevraagd wordt in welk boek hij zijn ideeën heeft opgeschreven, publiceert hij in 2021 met Irene Zwaan Als ik luister. Ondertitel: Persoonlijke reflecties over de complexiteit en diversiteit van ons bestaan. Hij schrijft het samen met Irene Zwaan (1968), ontwikkelingssocioloog en publicist op het gebied van diversiteit en maatschappelijke ontwikkeling.
Op de coverfoto (van Eveline Renaud) staat Helberg koket in een geheel rode outfit aan de Amsterdamse IJ-oever, met wandelstok.
Als ik luister is opgebouwd uit dertien hoofdstukken, beginnend met ‘Geboorte’, eindigend met, hoe kan het anders, ‘De dood’. De bronnen waaruit Helberg hier en daar citeert, worden, heel praktisch, direct onderaan de pagina’s vermeld.
Hier een paar korte passages uit Als ik luister, allereerst over het ‘racismemechanisme’ (hoofdstuk ‘Kleur’): ‘Gewoon gezien worden, als een ander, zonder projecties, dat is de zwarte mens niet gegeven. Want door het koloniale systeem is er iets geprogrammeerd geraakt in het hoofd van de witte mens waardoor deze de zwarte mens als een groot gevaar is gaan zien, en dat idee wordt van generatie op generatie doorgegeven.’
Over politici als Rita Verdonk, Geert Wilders en Thierry Baudet, zegt Helberg: (hoofdstuk ‘Politiek’): ‘Niemand staat los van zijn voorgeschiedenis. Een politicus heeft altijd innerlijke drijfveren om zijn persoonlijke verhaal politiek te maken, bewust of onbewust. Dat ontrafelen helpt om te begrijpen waar extreme houdingen en opvattingen vandaan komen.’
Helberg haalt in ‘De dood’ de schrijver Bronnie Ware aan, die een top vijf geeft van vormen van spijt die mensen aangeven als ze de dood in de ogen zien:
“1. Ik wou dat ik de moed had gehad om een leven te leiden waarin ik trouw was geweest aan mezelf, niet het leven dat anderen van mij verwachtten. 2. Ik wou dat ik niet zo hard had gewerkt. 3. Ik wou dat ik de moed had gehad om mijn gevoelens te uiten. 4. Ik wou dat ik contact had gehouden met mijn vrienden. 5. Ik wou dat ik mezelf had toegestaan gelukkiger te zijn.”
Helberg: ‘Of je nu in reïncarnatie gelooft, in een hemel en hel, of in dat er na dit leven niets is, het heeft altijd een meerwaarde om dit leven zodanig te leven dat je aan het einde ervan de dood rustig tegemoet kunt treden.’
‘Van geboorte tot dood. Een leven lang jezelf worden.’
Een leerzaam en wijs boek.
Adriaan Vermeulen
De auteurs
Glenn Helberg (Willemstad, Curaçao, 1955) specialiseerde zich in kinder- en jeugdpsychiatrie. Hij was i 2017 gast in Zomergasten. Hij schreef ook een verhaal over benoemingstress in een huidonvriendelijke omgeving in het boek Artikel 1 – Een nieuwe politiek van gelijkwaardigheid (uitgeverij Conserve) rond de partij van Sylvana Simons, nu Bij1 geheten.
Irene Zwaan (Oosterend, Texel, 1968) schrijft onder meer over vaderschap, families en het beschermjassenmodel (het boek Beschermjassen in de praktijk), als overtuigd beoefenaar van het Tibetaans boeddhisme. Ze publiceerde zelf tien boeken, los van het boek met Glenn Helberg Als ik luister.
Glenn Helberg en Irene Zwaan, Als ik luister Persoonlijke reflecties over de complexiteit en diversiteit van ons bestaan met bronnenlijst, ISBN 978 90 388 0868 0, 271 pagina’s, uitgeverij Nijgh & Van Ditmar, september 2021