Conserve's Leessite

Allie Burns onderzoekt de testen voor aids in Oost-Berlijn, maar is betrokken wordt hulp bij de ontsnapping van een Oost-Duitse

Maar ook de rol van Wallace (Ace) Lockhart in de Tweede Wereldoorlog

Deel een van de Queen of Crime rond Allie Burns gaat over een oplichtingszaak bij de ambities voor een vrij en onafhankelijk Schotland. Val McDermid heeft na de Tony Hill- en Carol Jordan-reeks weer een nieuwe hoofdpersoon: Allie Burns, verslaggeefster bij dagblad Daily Globe en in hetzelfde concern, de zondagskrant Sunday Globe. Ze zat in Glasgow bij de Daily Clarion, waar haar vriendin Rona werkte (nu freelance) en is verhuisd naar Manchester als noordelijk verslaggever. Ze heeft een net van medewerkers die ze begeleidt. Andere collegá’s bij de krant zijn ontslagen door mediamagnaat Wallace (Ace) Lockhart, die probeert Rupert Murdoch naar de kroon te steken en in Londen een nieuwe drukkerij te vestigen met voor zichzelf een riant kantoor. Het geld daarvoor heeft hij geleend uit het pensioenfonds van zijn werknemers. Hij zal het terugbetalen, maar weet nog niet wanneer. Ook niet dat iemand probeert hem te vermoorden op het eiland waar hij in zijn spaarzame vrije tijd woont. De zuinige uitgever ligt niet zo goed bij tal van zijn werknemers. Zal de moordaanslag slagen? Hij heeft in ieder geval een dochter die klaarstaat om hem op te volgen. Nu leidt Genevieve de wetenschappelijke uitgeverij Pythagoras Press. Ze uit wel ernstige zorgen dat hij geld uit het pensioenfonds heeft gehaald. Ze wijst hem erop dat dat geld is van de gepensioneerden, van de werknemers. Maar Ace ziet het als een lening waarmee hij ook de overname van de New York Globe kan betalen. Het is toch hetzelfde als een privélening bij de bank, maar zijn dochter moet de papieren wel ondertekenen als directeur van Pythagoras Press om het legaal te maken. Genevieve gaat naar het Oostblok om te praten met dissidenten, want te verwachten is dat onder meer Litouwen (Estland en Letland), Hongarije en Tsjecho-Slowakije zich los willen maken van het Sovjetblok en van de repressie af willen. Als ze vooruitdenken, filosofeert ze met Ace, is dat iets voor de toekomst. Ook Oost-Duitsland staat op haar lijstje.

Medische testen met aidspatiënten

Allie heeft gehoord dat er medische testen zijn gedaan met aidspatiënten in Schotland, die als bosjes naar Manchester komen om behandeld te worden in de kliniek Sound and Vision, een gebouw vlak achter de gevangenis. Daar ligt een aantal patiënten. Met drie van hen, die uit Schotland komen en dokter Rob Butler, spreekt Allie. Alleen al in Edinburgh zijn honderden aidsgevallen, waar weinig aan wordt gedaan en ze vluchten allemaal naar het zuiden. In Manchester komen ze om dood te gaan, al zijn er maar vijftien bedden, terwijl ze er vijftig nodig hebben.

Via dokter Derek Diack komt ze in Schotland terecht bij Dokter Dood, Paul Robinson. Hij heeft in Edinburgh maar vier bedden in plaats van de gevraagde vijftig. Ze nemen alleen patiënten die op het randje van de dood staan en op middeleeuwse manier doodgaan met schapenziekten, hersentumoren, stuiptrekkingen en bloedspuwingen. ‘Naar het zuiden vluchten is hun laatste verzet.’ Hij vertelt dat het farmaceutisch bedrijf Zabre Pharma testen doet. Dr. Dood heeft het idee dat ze behandeld worden als proefkonijnen. ‘Ze verdienen het niet zo dood te gaan, in de weinige tijd die ze nog hebben.’ Vierentwintig mensen deden mee met de medicijnentest. Twaalf die de medicijnen kregen, en twaalf placebo’s. ‘Alle problemen ontstonden bij patiënten die medicijnen kregen. De onderzoekers wilden doorgaan. Drie patiënten kregen een hartaanval, waarvan twee fataal en drie een shocklong. Ik ben met de testen gestopt.’ Het is nu eenmaal zo dat een hiv-diagnose een doodvonnis betekent. Er bestaat een goede kans, zegt Dr. Dood, dat dat verbetert, maar op dit moment (in 1989) zal dat nog even zo blijven. Allie schrijft erover voor haar krant, maar die vindt het te veel een homostandpunt en laat een medewerker op een veel sensationelere manier over het onderwerp schrijven, waar Allie laaiend van wordt. Ze heeft het helemaal gehad met de krant en wil ontslag nemen.

Over de auteur

Val McDermid (Kirkcaldy, Schotland, 1955) is een van de beste thrillerauteurs ter wereld. Ze is de internationale bestsellerauteur van de Tony Hill- en Carol Jordan-reeks. Haar werk is onderscheiden met o.a. de Diamond Dagger en Gold Dagger. Ze wordt in meer dan dertig talen uitgegeven en haar werk is wereldwijd al meer dan 16 miljoen keer verkocht. 1989 is haar tweede Allie Burns-thriller.

Op zaterdagavond krijgt Rona een telefoontje van Angus Carlyle van de krant in Glasgow voor een gesprek op maandagochtend. Daar is niet hij, maar Wallace Lockhart die haar een baan aanbiedt om hoofdredacteur te worden voor het dagblad en de zondagskrant. En een kleurenbijlage te ontwikkelen voor de zaterdagkrant waarbij ze nauw contact onderhoudt met de Globe om te zorgen dat ze de beste artikelen krijgen en publicatie in meerdere bladen tegelijk. Het salaris dat hij haar biedt is vier keer zoveel als toen ze de vrouwenpagina runde. Ze heeft 24 uur om erover na te denken. Allie krijgt kort daarop een telefoontje dat ze een verhaal moet maken dat hoofdredacteur Gerry Richardson haar vraagt te maken. Wanneer ze het memo leest over het onderwerp dat gaat over een jonge homo die aids heeft, gaat ze over haar nek. De bedoeling is dat het een heel sensationeel verhaal moet worden. Dat Allie bewust niet wil schrijven. Ze rent naar Rona toe en vraagt haar onmiddellijk de baan bij Ace te nemen want ze heeft het helemaal gehad met de krant. Ze vertelt Gerry Richardson dat ze ontslag neemt. Hij was degene die haar gestuurd naar de worstelkoning Little Weed (Frannie Sidebottom) die haar poging tot een interview met hem, omdat zijn vrouw bij hem weg was gelopen, had beloond met een dreun op haar maag, tegen haar rug sloeg en zijde. Elke stoot veroorzaakt een pijnscheut. De fotograaf die bij haar is doet niets, maar slaagt er zelfs niet in om foto’s te maken, waarbij Allie hem een ‘waardeloze schijtlijster’ noemt. De hoofdredacteur van de Sunday Globe maakt vervolgens een bericht waarin gemeld wordt wat ‘onze Allie’ is overkomen. De kop laat weinig te raden over: Little Weed slaat onze Allie in elkaar. Bol van dramatiek en ze gebruiken een foto van een belachelijk jong uitziende Allie. Daardoor zijn haar vrienden en kennissen nog bezorgder. De telefoontjes komen achter elkaar. Rona rantsoeneert ze tot tien minuten per telefoontje. De enigen die niet reageren zijn Allie’s ouders. Dat doet pijn, Rona’s moeder biedt aan met ze te praten in Fife, maar Allie zegt dat het niet heel belangrijk is als ze dat doet

Oost-Duitsland

Omdat Allie gehoord heeft dat Zabre Farma de testen voor hiv die ze in Edinburgh deden, verplaatst heeft naar Oost-Duitsland, wil Allie de details weten via onderzoeker Colin Corkoran. In zijn lab werkt vriendin Wiebke. Colin wil alleen meewerken als Allie helpt om haar naar het Vrije Westen te laten ontsnappen op haar paspoort want hun gezichten lijken op elkaar. Als dat lukt, wordt Allison achtergelaten in een kast op het lab, gebonden en nog voorzien van een klap die Wiebke haar geeft om te laten zien dat ze min of meer is overvallen. Allie heeft een hotelkamer voor ze geboekt in haar hotel in West-Berlijn. De Stasi weet Allie te vinden en zet haar in de gevangenis. Maar omdat Rona inmiddels een topkracht is bij Ace Lockhart schakelt ze hem in omdat hij goede contacten heeft achter het IJzeren Gordijn, tot in regeringskringen. Zelfs generaal Mielke en het ministerie van Binnenlandse Zaken bemoeien zich ermee en toevallig is Genevieve Lockhart in Berlijn om te spreken met doctor Frederika Schroeder van de Groenen, Hans Weber (Genny’s latere minnaar) en Berndt Fischer over ideeën voor een groot Duitsland voor de Groenen in de naaste toekomst. Ook al heeft Pythagoras Press eerder biografieën laten maken van Sovjet-gerelateerde leiders, zoals Honecker in de DDR en Zhivkov in Bulgarije. Ace weet Genevieve te bewegen om Allie vrij te krijgen. Als dat lukt – ze heeft haar paspoort dat Wiebke gebruikt heeft teruggehaald uit het hotel, beweert Allie als een soort IJzeren Hein dat haar verhaal over Zabre Pharma en haar vasthouden in Oost-Berlijn een uniek verhaal is dat niet zal worden geschreven voor de media van Ace. Daar maakt ze Genevieve niet vrolijk mee. Haar vader krijgt overigens voor de zoveelste keer een dreigbrief. Deze keer met de tekst: ‘We weten wie je bent. We weten wat je hebt gedaan. Het is de dag des oordeels.’

Ontvoerd

Als de Groenen dringend geld nodig hebben, stelt Genevieve voor om net te doen bij Ace of ze ontvoerd is. Dus hij zal losgeld betalen om haar vrij te krijgen. Is dat een idee? Het is volgens haar volkomen ongevaarlijk. Hij zal zich wel een paar dagen grote zorgen maken. ‘Dan zal het voorbij zijn en dan hebben de Groenen geld genoeg om campagne te maken,’ aldus Genevieve.

Omdat Rona en Allie toevallig samen in Voil House, het privéhuis van Ace Lockhart zitten, waar hij vraagt aan Allie waar haar kopij is van Berlijn, ontvangt hij op dat moment een envelop. Daarin zitten behalve een brief ook drie Polaroidfoto’s van dochter Genevieve, en een losgeldbrief van de Rote Armee Fraktion die niet dood is, ‘maar slechts sluimerde’. Er wordt een losgeld van een half miljoen Engelse pond geëist, over te maken op een Zwitserse bank. Op woensdag zal Ace gebeld worden. Hij weet niet dat de zaak in scène is gezet door Frederika (Fredi) op voorstel van zijn eigen dochter om zo het groene geluid door heel Duitsland te laten horen en wie weet later in Schotland. Ace stelt voor dat Alle onmiddellijk naar Berlijn vertrekt om poolshoogte te nemen. Daar gaat ze met zijn chauffeur Dieter de sporen achterna van Fredi en vindt al snel het appartement waar Genny wordt vastgehouden. Ze ziet via het raam dat ze het goed kan vinden met Hans Weber. Dieter en Allie overvallen hen en laten weten dat ze de truc doorhebben. Kort nadat Fredi met Ace heeft gebeld wordt hij dood gevonden. Ace’s dochter gaat mee met Allie terug naar Engeland.

Vitaminecapsule

Kort daarop staat ze voor de deur. Ze weet inmiddels dat Ace om het leven is gekomen doordat in zijn vitaminecapsule op het eiland cyanide is gedaan. Ze vraagt aan Allie om naar Polen te gaan om met hulp van gids Olga Nowak in het door de nazi’s platgebrande dorp Poladska de sporen na te gaan van Gemmy’s vader, omdat hij in Engeland bedreigd wordt. Als ze dat doet mag ze straks haar eigen onderzoekredactie beginnen, als de krant dan nog bestaat door de kritische financiële situatie na het overlijden van Ace.

Hij heeft altijd beweerd als Chaim Barak de oorlog te hebben overleefd, maar volgens de Poolse getuige Anna Mikolaska zou hij Szeloma Michnik kunnen zijn, die aan de Duitsers verraden heeft een groep Joden zich schuilhield in een schuur in het bos. De Duitsers verbrandden hen levend door de schuur in brand te steken en daarna de Joodse overlevenden in het dorp. Bij Anna is een Engelse jongeman geweest, Thomas Raventhorpe, die eerder naar de moorden in Poladska bij haar vroeg over de groep in de schuur. Ze heeft Thomas’ adres meegekregen. Wat zal zijn verhaal zijn, waarom hij Ace Lockhart beschuldigt van verraad? Genevieve laat zien wat hij schrijft: ‘We weten wie je bent, we weten wat je hebt gedaan, het is de dag des oordeels.’ En: ’Je bent niet de enige overlevende.’ Ze is benieuwd naar het verhaal van Raventhorpe. Zal hij de waarheid vertellen? Wat zal dit bezoek aan hem opleveren? Kan zij over hem schrijven als ontdekker van Ace Lockharts verdraaien van de feiten? Alleen een gesprek met Raventhorpe kan de zaak verduidelijken. Duidelijk is dat Allie weer geheel terug in haar rol als onderzoekjournaliste. Dus zal een vervolg dat speelt in 1999 niet lang op zich laten wachten.

Val McDermid – Allie Burns 1 – 1989 (verschenen als 1989 in 2022 bij Little, Brown Book Group) vertaald uit het Engels door Frank Lefevere, 371 pagina’s, ISBN 978 90 210 3672 4, uitgeverij L.S. Amsterdam (Luitingh-Sijthoff), € 22,99, mei 2023