Alles wat ze dragen kon - Tiya Miles
Het verhaal van een tasje met spullen
Miles brengt het lijden van tot slaaf gemaakten tot leven met een simpel katoenen tasje
Zeggen dat het een plezier is om Alles wat ze dragen kon te lezen, klopt niet. Integendeel, je hart schrijnt als je leest over het immense onrecht dat zwarte mensen in de tijd van de slavernij aangedaan werd. Aan de hand van een oud katoenen tasje met daarop in letters de herkomst geborduurd, ontrafelt Miles de mogelijke geschiedenis van het tasje en daarbij de onontkoombare geschiedenis van onderdrukking en geweld waarvoor dit tasje symbool staat.
Over de auteur
Tiya Miles (1970) is hoogleraar geschiedenis aan de Universiteit van Harvard. Zij doet met name onderzoek naar en schrijft over de geschiedenis van de Afro-Amerikaanse en inheems-Amerikaanse bevolking in Noord-Amerika, met speciale belangstelling voor vrouwen. Diverse van haar historische boeken zijn bekroond. Alles wat ze dragen kon is het eerste boek van haar hand dat in het Nederlands vertaald is.
Liefde
Mijn overgrootmoeder Rose
moeder van Ashley gaf haar deze zak toen
ze op 9-jarige leeftijd in South Carolina werd verkocht
er zat een afgedragen jurk in 3 handenvol
pecannoten een vlecht van Roses haar. Vertelde haar
laat hem gevuld zijn met Liefde altijd
ze heeft haar nooit meer teruggezien
Ashley is mijn oma
Ruth Middleton
1921.
Die woorden staan op een katoenen zak die in 2009 op een rommelmarkt gevonden werd door een vrouw. Zij besefte iets bijzonders in handen te hebben en ging op onderzoek uit. Zo belandde het verhaal van de zak uiteindelijk bij Tiya Miles en zij werd zo gegrepen door wat dit tasje betekend moest hebben (Tegelijk houder, drager, textiel, kunstwerk en een aandenken) dat zij besloot het tot op de bodem uit te zoeken.
Slavenregisters
In de oude slavenregisters uit de tweede helft van de 19e eeuw vond zij talloze Roses, maar slechts eentje bij wie op dezelfde lijst ook een Ashley vermeld stond. Het heeft er dan ook alle schijn van dat zij hier de moeder te pakken heeft die omstreeks 1850 – toen haar dochter verkocht dreigde te worden – het negenjarige meisje een zak meegaf, met een jurk, wat noten en een stukje van haar eigen haar.
Bescherming
Miles analyseert die gift en plaatst hem in de cultuur van die tijd. Wat pecannoten, ja, ongetwijfeld bedoeld als voeding of als iets om te verkopen als de nood hoog was. Een vlechtje haar van haarzelf, als aandenken en teken van liefde. En een jurkje, mogelijk als bescherming van haar eerbaarheid. Maar wat betekende kleding in die tijd voor de tot slaaf gemaakten? De conclusies van Miles zijn hartverscheurend. De meeste ‘slaven’ werden verplicht zich in zakvormige kledingstukken van de allergoedkoopste stof te hullen. Sommigen zagen kans door nijver te sparen iets beters te kopen. Of als het om de vrouwen ging, die kregen vaak iets van hun meester die hen seksueel uitbuitte.
Maar dat was niet gewenst. Zo vond Miles een officiële bepaling uit 1735 waarin gesteld wordt: ”In aanmerking genomen dat veel slaven kleren dragen die hun stand ver te boven gaan en voor het verkrijgen daarvan duistere en boosaardige methoden gebruiken, zal geen eigenaar van enige neger- of andere slaaf dulden dat zo’n neger of andere slaaf enige soort van dergelijke kleding in bezit heeft of draagt, fraaier, anders of van grotere waarde dan negergoed […] op straffe van verbeurdverklaring van al dergelijke kleding.”
Voorbeelden
Het is slechts een van de talloze voorbeelden die Miles geeft van het dagelijks leven van tot slaaf gemaakten in de negentiende eeuw. Als wetenschapper betracht zij de grootst mogelijke zorgvuldigheid en dat maakt het lezen van dit boek, los van de ronduit dramatische feiten, niet altijd tot een makkelijke klus. Alleen al de hoeveelheid voetnoten met verantwoording van waar zij bepaalde feiten en beweringen aantrof neemt een derde van het boek in beslag. In een klap uitlezen is er dan ook niet bij.
Maar Miles legt hier wel een aspect van de geschiedenis van de slavernij bloot, dat – met behulp van die tas – heel dicht bij ons komt en je opeens doet beseffen: ik had die moeder kunnen zijn, of dat negenjarige meisje dat met niet meer dan een armoedige zak met spullen naar onbekenden gestuurd werd.
Sonja de Jong
Tiya Miles – Alles wat zij dragen kon. (Eerder verschenen onder de titel All that she carried bij Random House, New York). Uit het Engels vertaald door Robert Dorsman. 434 pagina’s, ISBN 978 90 388 1203 8, uitgeverij Nijgh & Van Ditmar, € 23,50, januari 2024
