Ala Sma Tori - Keti Koti Verbeeld - Maartje Jaquet
Keti Koti monument op papier
Meer dan een indrukwekkend boek van Maartje Jaquet is de uitgave Ala Sma Tori. Keti Koti Verbeeld – een project.
Het begon allemaal bij de viering van Keti Koti in 2020, het jaarlijkse feest waarbij het einde van de slavernij wordt gevierd. Vanwege de coronapandemie dat jaar niet in het Oosterpark. In het Amsterdamse stadsdeel Zuidoost hadden mensen zich evengoed speciaal aangekleed. Maartje Jaquet liep er rond en sprak ze aan.
Ze vatte het plan op om op een originele manier aandacht te geven aan het slavernijverleden in Suriname en op de Caribische eilanden. En meer nog: antwoorden te vinden op de vraag naar de erfenis van dat verleden in het heden. Van enkele feestgangers vroeg zij toestemming hun portret te maken. Zo begon het en in het boek staan nu 79 kleurrijke portretten, gemaakt met pen en aquarelverf. Niet alleen van mensen uit Zuidoost maar ook van andere plekken. Gedurende een jaar was de achterkant van de tweewekelijkse krant Argus versierd met zo'n portret.
Begrip vrijheid
De portretten zijn op zich al een mooi eerbetoon, maar daarbij heeft de kijker nog geen weet van de achtergrond. Daarom heeft Maartje van dertig geportretteerden, paginagroot afgedrukt, hun verhaal opgetekend. Want de titel Ala Sma Tori (‘verhalen van eenieder’) wil ook gepraktiseerd worden. Wat betekent Keti Koti voor je, was de vraag die de mensen beantwoordden. En natuurlijk is de rode draad in alle verhalen de erkenning van de gruwelen van het verleden en de beleving van het begrip vrijheid.
Maartje somt nog een reden op om de mensen zelf aan het woord te laten. Bij eerste aanblikken overheerst de bewondering voor de sprekende gezichten in pen en aquarel, aangevuld waarschijnlijk met reacties over de altijd fraaie, kleurige klederdracht. Dat het oordeel van de kijker daarbij zou blijven, probeert ze te voorkomen door er een context aan toe te voegen: het verhaal.
Slavernijverleden
Al die portretten en de verhalen hebben een document opgeleverd van grote waarde, in een ander opzicht vergelijkbaar met het Slavernijmonument in het Oosterpark. Want de kijk van de bevolkingsgroep die het dichtst bij dat slavernijverleden staat is duidelijk anders dan die van de ‘gewone’ witte Nederlander. Eindelijk, in de laatste jaren is de kennis over dat donkere slavernijgeschiedenis aan het groeien, met meer belangstelling en onder andere excuses van de overheid.
Project, noemde ik deze uitgave in het begin. Het ruime formaat bevat namelijk ook een groot aantal persoonlijke foto’s van (groot)ouders en hun kinderen van Surinaamse en Caribische inwoners. De titel die de geïnterviewden bij hun verhaal kozen, werd door Maartje op een doekje geschilderd met materiaal dat bij die persoon hoort. Ook die doekjes zijn afgebeeld en te bewonderen.
Vreemde woorden en uitdrukkingen
En last but not least: na een korte inleiding over de talen uit de betreffende gebieden volgt een lange lijst ‘vreemde woorden en uitdrukkingen’ en hun vertaling.
Dick de Scally
Over de maker:
Maartje Jaquet is geboren in Egmond aan Zee, verhuisde op haar zeventiende naar Amsterdam, waar ze een afgeronde studie Nederlands deed en daarna de Rietveld Academie succesvol doorliep, met daarbij een jaar aan de School of Visual Arts in New York. De vele reizen naar verre buitenlanden hebben haar een schat aan inspiratie opgeleverd.
Maartje Jaquet – Ala Sma Tori – Keti Koti Verbeeld, 166 pagina’s, LM Publishers, full color, 27,50, ISBN 978 94 6022978 7, te bestellen bij de plaatselijke boekhandel en via de website van de uitgever, oktober 2023
