Acht jaar Achtuur - Ron Fresen
Verslaafd aan politiek nieuws
Acht jaar meelopen met een ervaren duider
Boek van de politieke duider van het NOS Journaal, het sympathieke politieke gezicht uit Den Haag dat dagelijks opiniërend spreekt over het laatste politieke nieuws. Ik ontmoette Ron in 2011 toen hij zijn voorganger Ferry Mingelen, toen hij Ferry, destijds in full swing, interviewde in de bibliotheek van Ypenburg. Over zijn bij Conserve uitgegeven boek Graven rond het Binnenhof – Verhalen over Den Haag. Ik stond ervan versteld hoe lang Ron is (maar ook hoe aardig). Net als deze recensent komt Ron uit een socialistisch nest: PvdA, VARA en een abonnement op een editie van Het Vrije Volk. Mijn moeder nam voor mij tussen mijn negende en twaalfde jaar ook een abonnement op de ARBO-boekenreeks van De Arbeiderspers, ook deel van de Rode Familie. Op mijn achttiende ontving staatsman en oud-premier Drees mij in de Beeklaan in Den Haag om uit te leggen waarom de Politionele Acties nodig waren. Later nam hij afscheid van zijn partij.
In het boek schrijft Ron dat hij moeite heeft om van zijn Haagse tongval ABN te maken, zoals het woord ‘tunnel’ dat bij hem niet verder komt dan ‘tunnol’. Kleine kinderziekten die hem later geen parten speelden. In De taalstaat van Frits Spits (ware naam Frits Ritmeester) is gezegd dat ‘er ook niets mis is met hoe ik het uitspreek’. Een hele geruststelling, zodat hij rustig kan praten over ‘tunnelvisie’ of ‘corona’.
Twee dagen voor de Kamerverkiezingen in november 2006 krijgt Ron te horen dat hij prostaatkanker heeft. Hij wordt geopereerd en alle kankercellen worden weggehaald. Er zijn geen uitzaaiingen meer, de vooruitzichten zijn goed. Dat de kanker later toch weer terugkomt, kan hij nog niet bevroeden.
In 1996 krijgt Ron, oprichter van Radio West, na een mislukt avontuur bij Veronica, de kans om bij het nieuwe televisiebedrijf van Omroep West te gaan werken. In 2004 bungelt zijn baan als hoofdredacteur, en ligt voor bij de rechter. In dezelfde tijd krijgt hij de kans om bij de Haagse redactie van het NOS Journaal te komen werken met Rob Koster als chef. Hij grijpt het met beide handen aan. Als ’gewoon’ lid van de redactie is hij haast weer een beginneling met verkeer en milieu in zijn portefeuille.
Als Ferry in 2014 met pensioen gaat en Dominique van der Heyde doorschuift naar Nieuwsuur, kiest de NOS Ron na een sollicitatieronde tot het nieuwe boegbeeld van de Haagse politiek in het Achtuurjournaal. Kortweg ‘duider’. Dat zal hij dan acht jaar gaan doen tot 1 mei 2022, wanneer hij vroegtijdig stopt om nog meer van zijn leven te genieten. Maar aan het boek merk je dat Ron ook nu elke dag geniet van zijn journalistieke activiteiten, waarin het wikken en wegen is en balanceren in Den Haag. De honger naar een primeur laat hem geen dag in de steek. Al lijkt de weekindeling van Kamer en politiek heel gezapig en routinematig. Maandag coalitieoverleg. Dinsdag fractievergadering en het vragenuurtje in de Kamer. Woensdag debatten. Donderdag eveneens debatten en altijd iemand die in vertrouwen vertelt wat er in de ministerraad wordt behandeld. Vrijdag ministerraad en gesprek met de minister-president.
‘Als je met de premier meereist, moet je er netjes uitzien,’ schrijft Ron. Dus keurig in het pak meldt hij zich bij de Gulfstream, het luxe vliegtuig van Defensie. Rutte heeft zich omgekleed en heeft in plaats van een pak een spijkerbroek aan en een T-shirt aan aan boord. Op het vliegveld van Djibouti laten de persfotografen de man met het T-shirt lopen en fotograferen alleen Ron. ‘Ze denken dat jij mij bent, lachen man!’ roept Rutte. Hij komt niet meer bij.
Politiek nieuws vergaren, betekent ook behalve in de Patatbalie van de Tweede Kamer ook rondhangen in de Eerste Kamer. Zoals Ron doet met collega Joost Vullings. Daar kunnen ze vaak op een dinsdagmiddag bijpraten met personen die horen bij de top van de coalitie, maar ook vertegenwoordigers van gedoogpartijen. En zo ontdekken Ron en collega Dominique van der Heyde dat het kabinet de koopkracht wil verbeteren als voorstel op Prinsjesdag. Het kan zelfs gaan om een jaarlijks brutobedrag van 800 euro. Een belastingverlichting van ruim 5 miljard euro. ‘Het is een lekker verhaal om dat als eerste te kunnen brengen.’ Ook is er sprake van een uitruil van de dividendbelasting en een voorstel om het maandelijkse salaris van arbeidsgehandicapten om laag te krijgen. Iets waartegen Noortje in een open brief aan Rutte op Facebook protesteert. Na enig rumoer van D66 en ChristenUnie is het voorstel van de baan, staatssecretaris Tamara van Ark (VVD) trekt hem zelf in, niks eer voor D66 en ChristenUnie.
Aangrijpend is wanneer Ron op 12 november 2018 de uitslag krijgt van zijn PSA-waarde, de bloedwaarde waaraan je kunt aflezen hoe het is met prostaatkanker. Die 2.0, dat is goed, zo lijkt het, maar niet voor Ron, die in tegenstelling tot de assistente die hij spreekt en die zijn voorgeschiedenis niet kent, weet dat het foute boel is. Na de operatie die hij heeft gehad in 2006, blijkt de prostaatkanker te zijn teruggekomen. Op het moment van het telefoontje is Ron alleen in zijn huis en moet het ook alleen verwerken. De diagnose is: uitgezaaide prostaatkanker. Hij zal nog acht tot tien jaar hebben, Eind 2019 blijkt uit de scans dat de bloedwaarden zijn gestegen en dat hij een hormoonkuur moet ondergaan in combinatie met chemokuur.Dat biedt goede prognoses en een extra levensverlenging van anderhalf à twee jaar. Dat is een optimistisch vooruitzicht. Alle kleine beetjes kunnen helpen voor een aanzienlijk langer leven. Begin 2020 is het behandelplan klaar. Eerst in februari de hormooninjectie en dan half maart de eerste chemokuur. Corona gooit roet in het eten en de eerste behandeling is pas half mei. Het ene moment zit Ron nog in het Achtuurjournaal en de volgende ochtend ligt hij tussen de kankerpatiënten aan het infuus in het ziekenhuis. Met ingang van het zomerreces laat hij het werk voor wat het is. De dokters in het land gaan nu ook de sporen van prednison in zijn gezicht zien. In oktober spreekt hij met zijn hoofdredacteur Marcel Gelauff, die vertelt dat hij besloten heeft om de logo’s van de NOS van de reportagebusjes te laten halen omdat journalisten te vaak bedreigd en lastig gevallen worden bij hun werk. Het is een nederlaag voor de journalistiek, buigen voor geweld.
Soms mis ik een bruggetje in het boek. Zo wordt Alexander Pechtold geciteerd wanneer de lange kabinetsformatie in 2017 genoemd wordt en even later (eind 2020) D66-fractievoorzitter Rob Jetten over coronamaatregelen. Het is dan logisch zijn om in een tussenliggende tekst uit te leggen dat Pechtold wegens zijn affaire met een minnares en het krijgen van gratis een flat in Scheveningen zijn biezen moet pakken en zich tevreden moet stellen met een directiefunctie bij het CBR (dat nog steeds met grote problemen kampt). Een klein gemis.
De eerste coronapersconferenties in maart 2020 van Rutte hakken erin en trekken miljoenen kijkers. Zo zien ze ook dat Rutte die iedereen oproept geen handen meer te schudden, handen te wassen en anderhalve meter afstand te houden, zelf nog de hand van RIVM-directeur Jaap van Dissel schudt. Waarna grote hilariteit ontstaat. De premier moet er zelf nog aan wennen. Zelfs het wekelijkse gesprek met de minister-president, dat Ron om de drie weken doet, in afwisseling met Rob Trip en Arjan Noorlander, wordt de eerste week na Rutte’s eerste coronapersconferentie (gevolgd door zes tot acht miljoen kijkers) zeker door een miljoen mensen bekeken.
Over de auteur
Ron Fresen (Den Haag, 1958), is journalist sinds 1987. Hij was een van de oprichters van wat aanvankelijk Radio West heette, de regionale omroep die nu RTV West heet. Sinds 2004 is hij werkzaam als verslaggever en later politiek duider voor de NOS in Den Haag.
Vooral corona en de toeslagenaffaire kleuren het politieke leven van de afgelopen anderhalf jaar. Als we de belangrijkste zaken in het boek kort samenvatten gaat het om de maatregelen die het kabinet neemt om het coronavirus in te dammen, zoals begin dit jaar met de vaccinaties die inmiddels 85% van de bevolking betreft. De lockdown die het bedrijfsleven parten spelen. Zelfs Rons eigen sportschool dreigt over de kop te gaan net als de horeca. Hoe gaan bedrijven om met de steunmaatregelen, want terugbetalen of de aanslagen van de Belastingdienst nakomen, is een hele klus voor hen die het krap hebben. En wanneer mogen in voorjaar 2021 de terrassen weer open? Misschien 28 april en 11 mei de sportscholen? Er moeten geen verwachtingen worden gewekt, die niet worden waargemaakt. En wie worden de lijsttrekkers van de Kamerverkiezingen maart van dit jaar? Sigrid Kaag voor D66, Wopke Hoekstra voor het CDA en als altijd Mark Rutte voor de VVD. Vlak na de verkiezingen is er op 1 april een debat waarbij het hard toegaat en de positie van Mark Rutte onhoudbaar lijkt. Zowel hij als Sigrid Kaag voeren een gevecht op leven en dood voeren met moties van afkeuring en wantrouwen. Het politieke dier Rutte overleeft het ternauwernood.
Bij de formatieonderhandelingen willen PvdA en GroenLinks als één partij worden gezien, omdat dat de eis van VVD en CDA is. D66 wil niet met de ChristenUnie. Uiteindelijk worden het toch na driekwart jaar weer dezelfde partijen wier coalitie uit elkaar klapte door met name de toeslagenaffaire. Het dilemma wanneer wat nieuws is, maakt Ron duidelijk in zijn boek. Ook dat journalisten steeds meer onder druk moeten werken of bestand moeten zijn tegen scheldpartijen van burgers of bedreigingen.
De politici ruziën ook wat af. Zo heeft Kaag het stokje van minister van Buitenlandse Zaken overgenomen van Stef Blok. Als er kritiek is op haar vanwege trage voorbereiding van het ministerie om de tolken uit Afghanistan te bevrijden. Nog voordat de Taliban de macht overneemt, legt ze trouw aan haar uitlatingen, haar functie neer. Minister Ank Bijleveld (CDA) wist van niets op dat moment. Alleen de MP had Kaag ingelicht. Een dag later dwingt het CDA Bijleveld om ook haar verantwoordelijkheid te nemen (al wilde ze blijven) en dat gebeurt. Ook de positie van Mona Keijzer, ook CDA, ligt op het hakblok, na haar corona-uitspraken in De Telegraaf. Al met al hoeft een duider als Ron Fresen zich niet te vervelen. Vaak geruggesteund en in overleg met collega Dominique van der Heyde.
De gezondheid blijft hem niettemin parten spelen. Zes keer een chemokuur om de drie weken hakt erin. De oncoloog is positief over het resultaat. Wel met een disclaimer: Ron blijft horen bij de mensen die een slechte kaart hebben getrokken. Na een PET-scan blijkt dat de kanker nergens meer te zien is, op twee kleine plekjes na. Het lint van lichtgevende kankercellen in de lymfeklieren op de vorige scan is verdwenen. ‘Het is boven verwachting,’ zegt de oncoloog. Goede kans op extra levensverlenging. ‘Ik hoop dat de wetenschap als een Max Verstappen blijft presteren,’ zegt Ron die er even uit is geweest om zich begin september 2021 weer te melden op de redactie. Duider zijn van het Achtuurjournaal is een prachtige baan, hij geniet er elke dag van. Maar het is ook een zware baan die je volledig in beslag neemt. ’Hij gaat in de weg zitten bij de andere mooie dingen in het leven.’
Hij is kort daarvoor op 15 augustus opa geworden van kleinzoon Thijmen (‘natuurlijk lijkt hij op mij,’ zegt hij niet zonder trots). Heeft die dag bewust tijdens het wachten op dat nieuws alleen maar muziek gedraaid van zijn favoriete groep, The Beatles. Hij verheugt zich nu al op een lentemiddag in een speeltuintje zonder telefoon. Maar ook op de laatste verkiezingen, die van de gemeenteraad in maart 2022. ‘Het worden vast mooie verkiezingen volgend jaar. Er gebeurt genoeg.’
Niet lang daarna, in mei, staat er een ander iemand op het Haagse dak van de NOS. Het zal even wennen zijn zonder dat vertrouwde gezicht.
Ron Fresen - Acht jaar Achtuur, 152 pagina’s, ISBN 978 94 638 2176 6, uitgeverij Balans, € 21,99, oktober 2021
